ما چیزی جز غذایی که می خوریم نیستیم. بدن ما برای عملکردهای مختلف وابسته به انواع مواد مغذی است و دریافت درست اینها روی عملکرد تاثیر بسزایی خواهد داشت. این امر در کوهنوردی به دلیل نیاز به کالری بالا و همچنین قرار گرفتن در معرض ارتفاعات اهمیت بیشتری پیدا می کند. از طرف دیگر صعود به قله دماوند همواره مورد توجه آحاد مردم از جمله کوهنوردان و حتی دیگر افراد بوده است. در این مقاله بر آنیم تا به بررسی تغذیه مناسب برای صعود دماوند پرداخته و مهمترین نکات را با شما به اشتراک بگذاریم.

روزهای قبل از صعود

بسیاری اینطور فکر می کنند که تغذیه برای صعود به دماوند فقط شامل روزهای صعود می شود، در حالیکه این روند در روزهای قبل از صعود آغاز شده است. شما در چند روزه مانده به صعود می توانید با بارگیری مناسب به ذخیره انرژی بیشتر در بدن خود کمک کنید و این می تواند در طول صعود یاری رسان شما باشد.

یکی از مهمترین روش ها در اینجا بارگیری کربوهیدرات است که در ورزش های استقامتی مانند دوی ماراتن نیز کاربرد دارد. به ساده ترین بیان ممکن شما در طول روزهای قبل از صعود کربوهیدرات بیشتری دریافت می کنید که این کربوهیدرات در خون و کبد شما ذخیره خواهد شد. بارگیری با دو فرآیند کلی رخ می دهد:

• کاهش فعالیت های ورزشی و حفظ رژیم غذایی (با وجود کاهش فعالیت ها دریافت کالری به میزان قبلی باقی خواهد ماند) این روشی نسبتا آسان و کم دردسر است، چرا که بدن به دریافت کالری به میزان قبل عادت دارد و در طول چند روز خود را با شرایط فعالیت کمتر منطبق نخواهد کرد.
• کاهش فعالیت های ورزشی و افزایش دریافت کالری: این روش می تواند قدری سختتر باشد اما اگر کالری دریافتی را فقط قدری بالا ببرید عموما بدون مشکل خواهد بود. افزایش کالری دریافتی 2 تا 3 روز قبل از برنامه به میزان 300 تا 500 کالری می تواند کافی باشد.

برخی از بهترین گزینه ها که با ذائقه اکثر مردم نیز هماهنگ هستند به شرح زیر می باشند:

• ماکارونی کم چرب
• برنج و نان سفید
• موز

دریافت ویتامین سی

ویتامین سی یکی از شناخته شده ترین آنتی اکسیدان هاست که می تواند در کنترل استرس اکسیداتیو ناشی از فعالیت های ورزشی نقش مثبتی ایفا کند. از طرف دیگر در برخی منابع به اثر هم هوایی ویتامین سی اشاره شده است که البته نیاز به تحقیقات بیشتری دارد. به طور کلی توصیه می شود که مصرف ویتامین سی را در روزهای قبل از صعود به دماوند افزایش دهید. مصرف ویتامین سی به طور کلی در فعالیت های استقامتی نیز اثر مثبتی را نشان داده است.

دریافت آهن

دریافت آهن کافی به خصوص در زنان کوهنورد و در دوره های هم هوایی اهمیت می یابد. پاسخ بدن به قرار گرفتن در معرض ارتفاع تولید هموگلوبین بیشتر می باشد که در این فرآیند نیاز به آهن دارید. کمبود آهن در بدن کوهنورد باعث نقصان در فرآیند هم هوایی می گردد، پس توجه به دریافت آهن کافی می تواند مفید باشد. با این همه از مصرف مکمل آهن به طور خودسر اجتناب نمایید و در صورتی که گمان به کمبود آهن می برید لازم است با مشورت پزشک آزمایش دهید تا میزان نیاز یا عدم نیاز به مکمل مشخص گردد.

در زمان صعود

آب کافی

بدن ما در حالت عادی به 2 تا 3 لیتر آب نیاز دارد. در کوهنوردی و به خصوص کوهنوردی ارتفاعات بالا مانند صعود دماوند این میزان نیاز به تقریبا 2 برابر افزایش می یابد. کمبود آب با عوارض زیادی همراه است که از جمله آنها می توان به افزایش ضربان قلب، خستگی زودرس، عدم هم هوایی و موارد دیگری اشاره نمود. پس دریافت آب کافی در اولویت تغذیه صحیح برای صعود دماوند قرار می گیرد. استفاده از بطری اضافی در کنار کوله پشتی، کمل بک(کیسه آب)، فلاسک در ارتفاعات بالاتر و انواع مایعات می تواند به شما در دریافت آب کافی کمک کند. این مورد را در دو روز صعود (اگر دو روزه صعود می کنید) باید مدنظر داشته باشید. لازم به ذکر است دریافت آب کافی برای ریکاوری پس از برنامه نیز اهمیت زیادی دارد.

غذاهای سبک و با انرژی

کوهنوردانی که تجربه کمتری در صعود به ارتفاعات دارند باید در وعده های غذایی خود دقت بیشتری داشته باشند. یک غذای سنگین و دیرهضم چیزیست که به راحتی میتواند فشار زیادی به سیستم بدن شما وارد کند و عملکرد دستگاه گوارشتان را مختل نماید. به طور کلی در اولین حضورها در ارتفاعات بالا سعی کنید حجم وعده های غذایی را به نصف کاهش دهید. این روشی محتاطانه است اما معمولا جواب می دهد. به جای خوردن یک وعده غذای سنگین و پرحجم ابتدا با یک وعده غذای سبک شروع کنید و در طول دوره استراحت خود میان وعده های سبک و انرژی بخش داشته باشید. به این شکل کالری مورد نیاز بدن تامین می شود و مشکلاتی مانند دلدرد و سوهاضمه نیز نخواهید داشت.

به طور مثال پس از رسیدن به بارگاه سوم در مسیر جنوبی با یک سوپ رقیق یا چای و خرما شروع کنید و اجازه دهید که بدنتان در ارتفاع آرام گیرد. بعد یک ساعت هم می توانید چیزی مانند پوره سیب زمینی یا نودل بخورید که سبک بوده و جذب آسانی هم دارند. همین روند را می توانید به صورت هوشمندانه برای چند ساعت ادامه دهید. در این حالت هم کالری کافی دریافت می کنید و هم فشار زیادی به سیستم گوارشتان وارد نمی شود.

به عنوان یک نکته اضافه

صبحانه روز صعود

برخی از کوهنوردان به دلیل شرایط ارتفاع از خوردن صبحانه اجتناب می کنند در حالیکه همین اشتباه به قیمت تخلیه سریع انرژی تمام می شود. به یاد داشته باشید که اگر در هفته های قبل از صعود هم هوایی مناسبی انجام دهید با مشکل ارتفاع در صعود دماوند روبرو نخواهید شد(حداقل برای اکثر افراد چنین است) پس حتما صبحانه بخورید. البته این صبحانه نباید سنگین باشد اما دریافت مایعات کافی اول صبح و مقداری کربوهیدرات ساده به شما کمک می کند انرژی صبحگاهی برای شروع با کیفیت و انگیزه را داشته باشید. نوشیدن یک فنجان قهوه یا چای نیز به هوشیاری کوهنوردی در حین شروع کمک می کند.

در زمان حرکت

خرد متعارف ورزش های فوق استقامتی می گوید که شما باید در طول فعالیت و در هر ساعت 30 تا 70 گرم کربوهیدرات به بدن خود برسانید. این کربوهیدرات دریافتی هم به عنوان کالری مستقیم مصرف می شود و هم به بدن شما کمک می کند تا فرآیند چربی سوزی را به شکل بهتری ادامه دهد.

در روز اول برنامه صعود به دماوند می توانید از میان وعده هایی مثل آجیل و شکلات و میوه خشک استفاده کنید. در روز دوم اگر تجربه کمی در ارتفاع دارید می توانید از میان وعده های سبک تر بهره بگیرید. نوشیدنی های قندی، بیسکوییت ساده و خرما چیزهایی هستند که راحت جذب می شوند. مواد غذایی سنگین تر مثل آجیل و حلواشکری و .. مناسب کسانی هستند که تجربه ارتفاع دارند و از شرایط خود آگاهی بهتری دارند. درتجربه های اول بهتر است کمی محتاطانه اما هوشمندانه عمل کنید.

نوشابه هم اگرچه گزینه خوراکی سالمی به حساب نمی آید اما یکی دو بطری کوچک در طول صعود دماوند به دلیل قند بالا، طعم خوب و جذب راحت می تواند ذائقه شما را تغییر دهد.

اضافه کردن مقدار اندکی قند به کمل بک یا فلاسک هم ترفند دیگری هست که باعث می شود بتوانید انرژی بدنتان را به شکل بهتری حفظ کنید.

پس از بازگشت

صعود به دماوند می تواند با فشار زیادی همراه باشد و ریکاوری پس از آن اهمیت خواهد داشت. نکات زیر را به خاطر بسپارید:

• نوشیدن آب زیاد
• غذاهای با پروتئین بالا مانند سینه مرغ و برنج
• میوه های تازه و سبزیجات

علاوه بر اینها ماساژ، کشش و تمرینات سبک در روزهای پس از صعود به دماوند به شما کمک می کند تا بازیابی سریعتری داشته باشید.