کوهنوردی برای بیماران قلبی و نکات مهم آن

بیماری های قلبی عروقی از شایع ترین دلایل مرگ افراد در سراسر جهان است. گروههای مختلف این بیماری ها به نقل از uiaa به شرح زیر هستند:‌

• بیماری عروق کرونر قلب: بیماری عروق خونی تغذیه کننده ماهیچه قلب
• بیماری عروق مغز:‌ بیماری عروق خونی تغذیه کننده مغز
• بیماری دریچه ای قلب:‌آسیب به دریچه های قلب ناشی از تب رماتیسمی، عفونت باکتریایی یا فرآیندهای دژنراتیو(ایسکمی، اسکلروز، میکسوماتوز)
• بیماری مادرزاد قلب: ناهنجاری های قلب که در بدو تولد وجود دارند.
• نارسایی احتقانی قلب: ناتوانی قلب در تامین جریان کافی خون برای نیازهای مختلف بدن

حملات قلبی و سکته مغزی معمولا بیماری های حادی هستند و عمدتا به دلیل انسداد جریان خون به قلب یا مغز پدید می آیند. شایعترین دلیل این امر نیز تجمع رسوبات چربی در دیواره داخلی رگ های خونی است که قلب یا مغز را تامین می کنند. سکته همچنین می تواند در اثر خونریزی رگهای مغز یا لخته شدن خون در این قسمت ایجاد شود.

از سوی دیگر به دلیل توسعه سیستم های حمل و نقل و خدمات، صعود به ارتفاعات و کوهنوردی به مراتب آسانتر از قبل شده است و به همین دلیل حدس زده می شود که درصد بالایی از افرادی که به ارتفاعات سفر می کنند ممکن است به انواع بیماری های قلبی مبتلا باشند. مطالعه ای بر روی کوهنوردان و اسکی بازان در کوههای آلپ اتریش انجام شد که نشان داد ۱۲.۷% از کوهنوردان و ۱۱.۲ درصد از اسکی بازان حداقل با یکی از انواع عوارض قلبی دست به گریبان هستند. در بین این عوارض فشار خون بالا شایع ترین مورد بوده است.

تاثیرات ارتفاع بر سیستم قلب و عروق

ویژگی های محیط ارتفاع

افزایش ارتفاع با کاهش فشار هوا همراه است. در نتیجه فشار در دسترس بودن اکسیژن به عنوان یک جز از هوا نیز تدریجا کاهش می یابد. این موضوع نیز باعث می شود اشباع اکسیژن هموگلوبین خون نیز کم شود که باعث تغییراتی در سیتم ریوی و قلبی میشود.

انطباق فیزیولوژیکی سیستم قلبی عروقی

بزرگترین تغییر قلب در اولین رویارویی با ارتفاعات بالا افزایش ضربان و انقباضات بیشتر است. به عنوان یک نتیجه مستقیم میوکارد حجم کار و نیاز به اکسیژن افزایش پیدا می کند در نتیجه این نیاز به تلاش بیشتری رگهای کرونر که مسئول رساندن خون به عضلات قلب هستند نیز باید با شدت بیشتری اقدام به خونرسانی به این قسمت بدن کنند. در مورد عروق نیز اولین تغییرات انقباض عروق ریوی و محیطی و اتساع عروق مغزی است.

به طور کلی و به بیان ساده سیستم قلبی عروقی در روزهای اولیه قرار گرفتن در ارتفاعات تحت تاثیر حداکثر تغییرات قرار می گیرد و با کار کردن مکانیسم های تنفسی و هم هوایی بازدهی و برون دهی قلب تدریجا به حالت عادی نزدیک تر میشود البته در هر صورت قلب و سیستم بدن نیاز به تلاش بیشتری برای کارکردن در ارتفاعات بالا خواهد داشت.

خطر حوادث قلبی عروقی در ارتفاعات

مرگ و میر در ارتفاعات بیشتر به دلایلی مانند تروما، بیماری ارتفاع، سرمازدگی و بهمن اتفاق می افتد اما تعداد زیادی از مرگ ها نیز بر اثر مرگهای ناگهانی هستند. یکی از شایعترین علل مرگهای ناگهانی بیماری های قلبی می باشد.

شرایط قلبی عروقی

مرگ ناگهانی قلبی

مرگ ناگهانی قلبی (SCD) به عنوان “مرگ طبیعی غیرمنتظره ناشی از یک علت قلبی در یک دوره زمانی کوتاه، معمولا کمتر از یک ساعت از شروع علایم” تعریف میشود. در افراد جوانتر این نوع مرگ اغلب ناشی از ناهنجاری های کرونری، ناهنجاری های اولیه و مانند آن است. در هر صورت مرگ ناگهانی قلبی یا SCD در افراد مسن تر بیشتر می باشد که می تواند تحت تاثیر عواملی مانند تنگی آئورت، میوکاردیت حاد و مانند آن باشد.

عوامل خطر برای مرگ ناگهانی قلبی

در مطالعات انجام شده عوامل ریسک برای این نوع از خطر قلبی به شرح زیر ذکر شده است:

• روز اول حضور در ارتفاعات
• در اواخر صبح
• در حین یا بلافاصله پس از تمرین بدنی غیرمعمول
• در افراد با عوامل خطر قلبی
• به دنبال استرس فیزیولوژیکی ناشی از عواملی مانند اضطراب، ضعف خواب، عفونت بین جریانی، دریافت ناکافی غذا، کاهش ذخایر کربوهیدرات و کم آبی

نکته مهم این است که تنها کسانی که به طور منظم ورزش می کنند از خطر ابتلا به مرگ ناگهانی قلبی در طول فعالیت شدید محافظت می شوند. همچنین عوامل استرس زای اضافی مانند ارتفاع و تغییرات دمایی نیز ممکن است در ابتلا به این خطر تاثیر داشته باشند.

توصیه ها برای کاهش یا پیشگیری مرگ ناگهانی قلبی در کوهنوردی

• برخی جنبه های رفتاری مانند استراحت در روز اول قرارگیری در ارتفاعات
• افزایش تدریجی فعالیت در روزهای بعد و مصرف منظم مایعات و غذای مناسب
• سطح نسبی بالای آمادگی جسمانی شرط لازم برای کوهنوردی ایمن است.
• ورزش منظم نه تنها ثبات قلبی را افزایش می دهد بلکه از پیشرفت بیماری عروق کرونر و ایجاد بیماری عروق کرونر هم می تواند پیشگیری کند.
• تست ورزش و یک برنامه ریزی دقیق استقامتی قبل از کوهنوردی برای افراد کم تحرک الزامی می باشد.
• هم هوایی خوب در ارتفاع تاثیر مثبت در کنترل شرایط دارد.
• همراه شدن با گروههایی که از نظر آمادگی جسمانی درسطح فرد هستند.
• بررسی سطح کلسترول و فشار خون قبل از عزیمت به ارتفاعات

بیماری عروق کرونر

همانطور که گفتیم عروق کرونر، رگهایی هستند که مسئول خونرسانی به عضلات قلب برای کارکردن می باشند. در مواجه با ارتفاع این عروق گشاد می شوند تا خونرسانی بیشتری انجام دهند اما در بیماران این مساله ممکن است با مشکل روبرو شود. سرمای بیشتر نیز به معنای نیاز بدن به تولید گرمای بیشتر می باشد که می تواند فشار بیشتری روی قلب ایجاد کند. اکثر تحقیقات به عمل آمده در این زمینه اشاره می کنند که این دست بیماران باید از سفر به ارتفاعات بالای ۴۵۰۰ متر خودداری کنند.

یک نکته دیگر در این مورد فشار در پایین تر از حد توانایی است. همچنین بیماران مبتلا مشکلات عروق کرونر باید شرایط آب و هوایی، مدت و میزان فعالیت بدنی را در نظر بگیرند. این دسته از بیماران در صورتی که قصد کوهنوردی دارند باید آریتمی قابل توجهی نداشته و درگیر سایر بیماری ها نیز نباشند.

تحقیقات تایید شده توسط اتحادیه جهانی کوهنوردی اشاره می کند که اکثر بیماران عروق کرونری به طور معمول در ارتفاع ۳۰۰۰-۳۵۰۰ متر مشکلی ندارند. البته این دسته باید متوجه باشند که در بیشتر اوقات امکان امداد فوری در ارتفاعات نیز وجود ندارد.

قبل از رفتن به برنامه های کوهنوردی نیز ارزیابی و انجام تست ورزش الزامی است. صعود برای بیمارانی که آنژین ناپایدار یا شدید دارند، توصیه نمی شود.

سایر توصیه ها

این دسته از بیماران قلبی باید دوره هم هوایی خود را به صورت تدریجی انجام داده و فعالیت بدنیشان را نیز محدود کنند. تغذیه و نوشیدن مایعات باید همیشه حفظ شود تا خطر بروز عوارض جانبی نیز به حداقل برسد. داروها در ارتفاع باید طبق تجویز پزشک مصرف شوند و البته این در مورد داروهای ضد انعقاد خون نیز صدق می کند. نکته دیگر درباره داروهای ضد انعقاد این است که مصرف این داروها در صورت زخمی شدن می تواند باعث خونریزی کنترل نشده شود پس خطر جراحت را نیز باید جدی گرفت. همچنین بعضی از داروهای ارتفاع مانند نیفیدیپین با چند مورد از داروهای قلبی ممکن است تداخل داشته باشند.

نارسایی احتقانی قلب

زمانی رخ می‌دهد که قلب قادر به پمپاژ کافی نیست و نمی‌تواند جریان خون کافی را به اعضای بدن برساند. علائم و نشانه‌های این بیماری مواردی از قبیل تنگی نفس، خستگی مفرط و ورم ساق پا است. تنگی نفس معمولاً با ورزش، هنگام دراز کشیدن و شب هنگام خواب بدتر می‌گردد. برای افراد مبتلا اغلب محدودیتی برای ورزش کردن وجود دارد، حتی اگر به خوبی هم درمان شوند.در افرادی که اختلال عملکرد خفیف در بطن چپ دارند، صعود آهسته تا ارتفاع ۳۰۰۰ متر می تواند به طور کلی ایمن در نظر گررفته شود، البته به شرایط که فعالیت بدنی محدود باشد. بیماران با محدودیت های عملکردی شدید نباید اقدام به کوهنوردی کنند.

بیماران مبتلا به نارسایی احتقانی قلب باید توصیه های ارتفاع کم را به دقت دنبال کنند که معمولا شامل مواردی مانند محدود کردن مصرف نمک، نظارت دقیق بر وزن بدن، جلوگیری از کم آبی و اسهال هستند. این بیماران به دلیل اثر استازولامید(داروی ارتفاع) به خاطر دفع آب باید از مصرف آن اجتناب کنند.

فشار خون شریانی سیستمیک

فشار خون سیستمیک یک بیماری شایع پزشکی است که شامل طیف گسترده ای از بیماران قلبی عروقی نیز میشود. در بیماران مبتلا به فشار خون مکانیسم های قرار گرفتن در معرض ارتفاع ممکن است تشدید شوند. کم شدن فشار هوا باعث اتساع یا گشاد شدن عروق می شود(در فشار خون بالا، خون فشاری بیشتر از حد معمول به دیواره رگ ها می آورد- این موضوع می تواند با قرار گرفتن در معرض اثرات ارتفاع تشدید شود.)

داده های کمی در ارتباط به فشار خون در ارتفاع وجود دارد اما نکته مهم این است که بیمارانی که درگیر این موضوع هستند باید قبل از مدیریت بیماریشان از رفتن به ارتفاعات پرهیز کنند. یکی از موضوعات در اینجا احتمال نیاز به دوز بیشتری از داروهای فشار خون است که البته حتما باید با صلاحدید پزشک متخصص انجام گیرد.

آریتمی قلبی

ارتفاع زیاد ممکن است باعث ایجاد آریتمی های فوق بطنی و بطنی از طریق فعال شدن سیستم عصبی سمپاتیک شود. البته باید توجه داشت که افزایش تعداد ضربان قلب در ارتفاع امری طبیعی می باشد.

با توجه به کمبود شواهد، توصیه می شود که بیماران مبتلا به آریتمی قلبی برای ارزیابی خطر فردی و موردی با متخصص قلب خود مشورت کنند.به آنها آموزش داده می شود که ضربان قلب خود را بررسی کنند و داروهای محدود کننده ضربان خود را با ضربان موردی تطبیق دهند. ۷۰ تا ۸۰ درصد از آستانه هیپوکسی فرد ممکن است راهنمای مفیدی برای میزان فشار تمرینات و فعالیت باشد.

قرار گرفتن در معرض ارتفاع بالا در بیماران مبتلا به آریتمی های بطنی کنترل نشده به شدت ممنوع است. مصرف موادی مانند کافئین، الکل و نیکوتین روی شدت آریتمی تاثیر دارد و باید از مصرف آن اجتناب شود.

بیماران دریچه قلب

به طور کلی، بیشتر خطرات در این بیماران در ارتفاع بالا همان است که برای نارسایی قلبی و فشار خون شریان ریوی توصیف شده است. قرار گرفتن در معرض ارتفاع بالا در بیماران علامت دار و/یا شدید منع دارد.

افزایش ضربان قلب و برون ده قلبی ناشی از ارتفاع ممکن است عواقب تنگی دریچه را بدتر کند. افزایش مقاومت عروقی سیستمیک و فشار خون شریانی ممکن است بر نارسایی دریچه آئورت یا میترال از قبل موجود تأثیر منفی بگذارد، در حالی که افزایش فشار عروق ریوی ممکن است نارسایی ریوی و تریکوسپید را تشدید کند. در صورت تنگی مجرا باید اکوکاردیوگرافی انجام شده و پس از درمان، باید بیمار برای انجام کوهنوردی مورد ارزیابی قرار گیرد. تنگی دریچه می تواند با کاهش حجم در گردش بدتر شود. بنابراین باید از کم آبی بدن خودداری شود و شرایطی که باعث اسهال و استفراغ می شود لازم است کنترل شوند.

فشار خون شریان ریوی

فشار خون شریان ریوی (PHT) در سطح دریا به عنوان میانگین ریوی تعریف می شود. این بیماری نیز می تواند با در ارتفاع با عوارض شدید همراه شود. فشار شریان ریوی یک پاسخ طبیعی به ارتفاع است. این نتیجه انقباض عروق ریوی هیپوکسیک است.

فعالیت فیزیکی نیز مانند تاثیر ارتفاع می تواند فشار شریان ریوی را افزایش دهد که در این مورد هم باید فعالیت با محدودیت انجام شود. همچنین استفاده از تجهیزاتی مانند تله کابین و رفتن سریع به ارتفاعات می تواند باعث حاد شدن شرایط شود. همراه داشتن اکسیمتر دستی برای نظارت دقیق بر علایم این بیماران ضروری است.

بیماری های مادرزاد قلبی

بیماران مادرزاد قلبی را به دو دسته ساده و پیچیده می توان تقسیم بندی کرد. موارد ساده با جراحی یا ترانس کاتتر درمان می شوند در حالی که بیماران پیچیده را فقط می توان به صورت تسکینی درمان کرد و احتمال درمان قطعی اندک است.

انجام تمرینات ورزشی به عنوان بخشی جدایی ناپذیر از توانبخشی بیماران این دسته قلمداد می شود. همچنین قرار گرفتن در ارتفاعات و کوهنوردی می تواند باعث واکنش قلبی شود. در صورت درمان این دسته از بیماران باید قبل از رفتن به ارتفاع مورد ارزیابی های دقیق قرار گیرند.

ارزیابی قبل از قرار گرفتن در معرض بیماران مبتلا به CHD ممکن است شامل اکوکاردیوگرافی ترانس قفسه سینه، احتمالاً در طول شبیه سازی شده در ارتفاع بالا (FiO2 12٪) و تست ورزش باشد.

بیماران پیوند قلب

پیوند قلب روشی است که بر روی بیماران مبتلا به نارسایی قلبی در مرحله نهایی یا بیماری شدید عروق کرونر انجام می شود. این شامل گرفتن یک قلب فعال از یک اهداکننده عضو مرگ مغزی و کاشت آن در بیمار است. دوره بقای بعد از عمل در حال حاضر به طور متوسط ​​۱۵ سال است.

یکی از فرآیندهای انجام شده در پیوند قلب عصب کشی است که باعث میشود قلب اهدایی برای تطبیق با شرایط جدید نسبت به قلب نرمال کندتر عمل کند. به طور کلی این نوع قلب عملکرد پایینتری نسبت به قلب معمول دارد.

در طول اولین سال پس از پیوند، خطر رد پیوند وجود دارد. بیمار به دلیل درمان ضد پس زدگی دچار نقص ایمنی است و این ممکن است باعث بیشتر شدن آنها شود
در هنگام سفر به مناطق دور افتاده مستعد ابتلا به عفونت های بالقوه جدی هستند.
پس از ۱ سال، توصیه ها باید متناسب با فرد باشد و بر اساس وضعیت قلبی عروقی و سایر فیزیکی (عملکرد کلیوی، وضعیت دی متابولیک) و روانی باشد.

پس از دوره های اولیه پیوند باید ارزیابی دقیق و تست ورزش انجام گیرد تا پایداری شرایط بیمار تایید شود.

چک لیست کوهنوردی برای بیماران قلبی

در جمع بندی باید گفت که بیماری های قلبی حاد در ارتفاع مشکل جدی دارند اما بررسی پزشکی و رعایت نکات زیر می تواند به بیماران دارای بیماری های کنترل شده کمک کند تا در حد امکان و به صورت ایمن از ورزش کوهنوردی لذت ببرند.

• از یک پزشک با تجربه پزشکی در ارتفاع کمک بگیرید.
• اگر وضعیت پزشکی پایدار نیست از سفر خودداری کنید
• خرید بیمه مسافرتی شامل پوشش تخلیه هوایی
• قبل از سفر از آمادگی جسمانی مطلوب اطمینان حاصل کنید
• محدودیت های خطوط هوایی و الزامات سفر با دارو را بررسی کنید
• به درمان های منظم ادامه دهید مگر اینکه پزشک دستور دیگری بدهد
• در رابطه با تداخلات احتمالی با داروها با پزشک مشورت کنید
• دوزهای اضافی از داروهای معمول را همراه داشته باشید
• وسایل اورژانسی داروها را جدا از منبع اصلی حمل کنید
• با یک شریک یا گروه سفر کنید
• رهبر تیم یا همراهان سفر را در مورد پزشکی خود مطلع و آموزش دهید
• حفظ سطح خوب تغذیه و هیدراتاسیون
• زمان بیشتری را برای هم هوایی در نظر بگیرید و فعالیت را در این دوره محدود کنید
• با شروع علائم فوراً به ارتفاعات پایین تر فرود آیید