جلال رابوکی از چهره های ماندگار در تاریخ کوهنوردی ایران است که نامش با صعودهای استقامتی و چند جبهه کوهنوردی گره خورد و به عنوان یکی از الگوهای کوهنوردی شناخته می شود. وی از کویرنوردی تا اولین صعودهای ایرانیان در هیمالیا نقش پررنگی و تاثیرگذاری داشته و دارد.
رابوکی که با نام جلال فروزان نیز شناخته می شود، در سال 1325 در تهران به دنیا آمد و علاقه اش به کوهنوردی در همان دوران کودکی و نوجوانی شکل گرفت. از همان زمان هم فهمیده بود که رشد کردن در کوهنوردی نیاز به تمرین جدی دارد. همین هم باعث شد سبک صعود برایش اهمیت پیدا کند و در حالی که تنها 18 سال داشت، اولین صعود سرعتی خود در قله آزاد کوه را به انجام رسانید. آنهم در دورانی که حتی اسمی از اسکای رانینگ در میان نبود.
وی در سالهای بعد به طور مکرر از کوه های مختلف ایران صعود کرد و در بین کوهنوردان آن دوران نامش به خوبی درخشید، به طوری که در طول سالهای 1352 تا 1357 چهار بار به عنوان عضو تیم ملی کوهنوردی انتخاب شد و با اولین تیم های ایرانی که به هیمالیا می رفتند راهی گردید.
جلال رابوکی از نسل اول هیمالیانوردان ایرانی است که در سال 1352 در برنامه شناسایی اورست از یخچال خمبو نیز شرکت کرد. وی همچنین در سال 1355 تا ارتفاع بالای 7500 متری ماناسلو صعود کرد و نقش پر رنگی در موفقیت صعود به ماناسلو به خصوص در گشایش مسیر و برپایی کمپ ها ایفا کرد. در جریان صعود سال 1355 سروان اسدی از ایران به همراه کوهنوردان ژاپنی توانستند برای اولین بار در پاییز به قله اصلی ماناسلو صعود کنند. رابوکی در آن سال تا ارتفاع 7700 متری صعود کرده بود.
در همین زمان هم برنامه های مختلفی در ایران اجرا کرد که از جمله آنها می توان به صعود زمستانی مسیر شمالی دماوند اشاره کرد. به دلیل یک حادثه سنگنوردی، کتف رابوکی در همان سالها به شدت آسیب دید و این موضوع وی را از ادامه دادن سنگنوردی برای همیشه بازداشت اما همچنان با قدرت به کوهنوردی ادامه داد و برنامه های زیادی از جمله اولین صعود یخچال مرکزی یخار را به پایان رسانید.
ویژگی برجسته رابوکی به عنوان یک کوهنورد برنامه ریزی و هدف گذاری بود. او هر دوره هدفی ایجاد می کرد و بر مبنای آن شروع به تمرین می نمود تا آن هدف را به نتیجه برساند و سپس به سراغ برنامه و هدف بعدی می رفت. در سال های 1352 تا 1357 روی صعودهای هیمالیایی کار کرد. در دوره 1355 تا 1360 به اکتشاف در دره یخار پرداخت. در سالهای 1370 تا 75 به صعود خط الراس ها رفت و در آخرین دوره یعنی 1375 تا 1380 هم روی صعودهای چند جبهه و سرعتی در دماوند و سایر کوه ها متمرکز بود. یک نمونه از تمرینات پیگیرانه وی 36 بار صعود به دماوند در سال 1380 و از یالهای مختلف بود که همه را به صورت یک روزه از تهران انجام می داد.
جلال رابوکی به غیر از کوهنوردی فعالیت های زیادی هم در زمینه کویرنوردی انجام داده بود. وی در سالهای 1354 برنامه های شناسایی در منطقه حاشیه کویر مانند چوپانان و جندق انجام داد. در سال 1359 از کویر حوض سلطان تا ورامین، در سال 1360 کویر مرکزی از طرود به جندق، سال 1361 از طرود به عروسان در کویر مرکزی (این بار بدون شتر و راهنما) سال 1363 کویر سیاه کوه و در 1364 نیز کویر نطنز را پیمود.
جلال رابوکی متولد 1325 که با نام جلال فروزان نیز شناخته میشد را باید یکی از پیشگامان صعودهای سرعتی و چند جبهه یا enchainment در کوهنوردی ایران دانست. رابوکی 16 مسیر از مسیرهای صعود دماوند را شناسایی کرد و ضمنا در زمینه کویرنوردی نیز فعالیت های جالب توجهی انجام داده بود. او همواره از طرف همنسلان خود به عنوان یکی از قوی ترین کوهنوردان دوران معرفی میشود.
ویژگی برجسته دیگر فروزان، همکاری با سازمانها و باشگاه های کوهنوردی بود. او به طور منظم در جلسات خانه کوهنوردان شرکت می کرد و از همان ابتدای فعالیت مجله کوه نیز مقالات مختلفی در زمینه کوهنوردی به این مجموعه ارسال می نمود.
گزیده ای از صعودهای شاخص جلال رابوکی
او در طول دوران فعالیت خود صدها برنامه اجرا کرد و تبدیل به الگویی شد که آثارش همچنان باقیست. در ادامه به گزیده ای از این برنامه ها به نقل از وبلاگ شاهین کوه اشاره می کنیم
- 1343: صعود سرعتی و تکی قله آزادکوه از وارنگه رود و بازگشت از نسن در 16 ساعت.
- 1351: صعود یکروزه قله سبلان از مسیر یخچال شمالی و بازگشت از جبهه شرقی در 17 ساعت.
- 1352: شناسایی اورست از یخچال خمبو.
- 1353: بازدید از منطقه آناپورنا، صعود قله پنت پیک
- 1355: شرکت در برنامه ماناسلو و ایفای نقش فعال در گشایش مسیر تا کمپ 5
- 1355: نخستین صعود زمستانه مسیر شمالی دماوند(یخچال دبی سل) و شبمانی 23 ساعته روی قله
- 1358: نخستین صعود دهلیز مرکزی یخار
- 1359: نخستین صعود دهلیز شماره 2 یخار
- 1359: نخستین صعود زمستانی دوبرار از ده هویر
- 1360: نخستین صعود دیواره یخی یخار(با توجه به تصاویر این دیواره اکنون وجود ندارد)
- 1363: نخستین صعود ایرانی زمستانه گرده آلمانها
- 1364: نخستین صعود یخچال هرم داغ
- 1365: صعود سرعتي جبهه ي شمالي دماوند
- 1366: نخستين صعود يخچال شرقي دماوند(مسير ملارد- وزمين چال)
- 1367: نخستين صعود جبهه ي شرقي دماوند از مسير معدن ملار- شاخكهاي يخار
- 1374: گذر كامل از خط الراس دوبرار و قره داغ
- 1374: نخستين گذر زمستاني خط الراس خلنو- آزادكوه
- 1375: نخستين گذر زمستاني خط الراس دوبرار – قره داغ (از گردنهي امامزاده هاشم تا ده هوير)
- 1375: صعود سرعتي شانزده مسير دماوند
- 1378 صعود سه مسير دماوند (جنوبي-قله-پناهگاه غربي-قله-پناهگاه تخت فريدون-قله-گوسفند سراي جنوبي) در 20ساعت و 30دقيقه (17/4/78)
- 1380: صعود چهار مسير دماوند (7000متر صعود) در 26 ساعت و 30 دقيقه
رابوکی چگونه در گذشت؟
رابوکی با خطر غریبه نبود. یک آسیب جدی در جوانی باعث شد که نتواند سنگنوردی را ادامه دهد. در سال 1360 یکی از همراهانش در یخچال پای دیواره علم کوه به شدت آسیب دید. در زمستان 1374 در آزادکوه گرفتار بهمن شد و نجات یافت. در 19 فروردین 1378 با مجید بنی هاشمی گرفتار بوران و طوفان دماوند شدند و در این برنامه مجید بنی هاشمی جان باخت…اما سرانجام در برنامه ای که به یاد مجید بنی هاشمی برگزار می کرد…
در ادامه به نقل چگونگی فوت زنده یاد جلال رابوکی از ذبیح اله حمیدی همنورد وی می پردازیم:
برنامه فروردین ماه مصادف با روز درگذشت مجید بنی هاشمی بود که در 19 فروردین در دماوند درگذشت. در روز 30 فروردین 1381 جلال رابوکی به همراه پیشکسوتان، ناصر جنانی و یدالله اصغرزاده به یادبود مجید بنی هاشمی اقدام به صعود قله دماوند می نماید. در محل بارگاه سه اصغرزاده از ادامه صعود انصراف می دهد و ناصرجنانی و جلال رابوکی پس از استراحتی کوتاه به سمت قله حرکت می کنند. پس از تپه گوگردی جلال از ناصر جدا شده و با سرعت بیشتری به سمت قله ادامه می دهد. ناصر جنانی تا 200 متری قله ادامه داده و در نهایت به خاطر شدت طوفان مسیر بازگشت را در پی می گیرد و خود را به بارگاه میرساند. وی به همراه اصغرزاده تمام شب را منتظر جلال رابوکی می مانند.
در همان روز طوفان با باد بالای صد کیلومتر در ساعت به همراه مه و کولاک شدید تشکیل میشود. در هنگام بازگشت وی مسیر فرود از قله را نمی یابد و در نهایت پس از 7 ماه پیکرش در ارتفاع 4300 متری دره یخار پیدا شد.
پانویس
تابستان 1379 برای دومین بار راهی صعود به دماوند شدم. این برنامه رسمی همت شمیران بود و ما از مسیر شمال شرقی راهی قله شدیم. نزدیک درب پناهگاه تخته فریدون نشسته بودم که یک کوهنورد با ابروهای گرده خورده از بالا به پایین آمد. روی سکوی کنار پناهگاه قدری استراحت کرد. چیزی خورد و دوباره راهی قله شد. برای من عجیب بود و از فریبرز روزبهانی که سرپرست برنامه ما بود قضیه را پرس و جو کردم و به این شکل با جلال رابوکی آشنا شدم. این اولین و آخرین باری بود که رابوکی را دیدم اما همواره از وی الگو گرفتم و بر دوران کوهنوردی من تاثیر بسیار زیادی داشت، تا جایی که در سال 1396 توانستم رکورد صعود چهارجبهه آن کوهنورد فقید را دقیقا به همان شکل که خودش اجرا کرده بود به مدت یک ساعت و یک دقیقه بهبود دهم. یادش گرامی و جاویدان
