دنیای کوهنوردی فنی با آنچه عموم مردم ما به عنوان کوهنوردی می شناسند متفاوت است. معیار در اینجا ارتفاع نیست، بلکه دشواری های کار فنی، درگیری با سنگ و یخ، خطرات و سایر چالش هایی است که می تواند صعود به یک قله را به یک چالش فنی تبدیل کند که البته ارتفاع فقط یکی از آنهاست. در این مقاله به معرفی برخی از فنی ترین قله های ایران پرداخته ایم که توجه به آنها می تواند جالب باشد و حتی چشم اندازی جدید در دنیای کوهنوردی برای شما باز کند. لازم به ذکر است که این مقاله قطعا کامل نیست. می توانید با ارایه نقطه نظرات خود به صورت کامنت ما را در بهبود آن یاری نمایید.

جبهه شمالی علم کوه

بیشتر مردم قله علم کوه را از سمت جنوبی یا هصارچال صعود می کنند اما سکه این قله زیبا دو رو دارد. اگر از سمت جنوبی به این قله صعود کرده باشید با ایستادن روی قله آن روی دیگر سکه را خواهید دید. تا جایی که چشم کار می کند عمودی است و تنها کافیست دستتان را دراز کنید تا به دریای خزر برسید.

دیواره علم کوه در جبهه شمالی علم کوه یک رخ گرانیتی 650 متری می باشد که صعود به آن نیازمند درگیری جدی فنی و سنگنوردی و تکنیک های دیواره نوردی در ارتفاع بالای 4000 متر است. به همین دلیل دیواره علم کوه مرتفع ترین دیواره آلپی یا کوهستانی ایران محسوب می شود. اولین صعود این جبهه به سال 1328 باز می گردد که گرده آلمانها توسط تیمی از همین کشور باز شد. سپس مهندس هری رست و امیرعلایی توانستند در رخ اصلی دیواره مسیری مشهور به هری رست یا هاری رست را باز کنند. در نهایت هم کوهنوردان لهستانی، فرانسوی و تیم های ایرانی صعودهای مختلفی از این دیواره گرانیتی ترتیب دادند. صعود چندین طول مسیر، آشنایی با تکنیک های دیواره نوردی، استقامت ذهنی و بدنی از چالش های پیش رو در صعود به شمال علم کوه محسوب می گردد.

جبهه شمالی شاخک

در کنار علم کوه قله ای کم حاشیه و بسیار کم صعود آرمیده است که با سنگ های سیاه خود چهره ای آخرالزمانی دارد. قله شاخک 4780 متر ارتفاع دارد که آنرا در مقام چهارمین کوه ایران قرار می دهد. برای جبهه شمالی شاخک یا لقب مناسب است و آن ابهام کامل می باشد. بر خلاف دیواره اصلی علم کوه که قدری حالت خفته دارد، زمانی که روی قله شاخک می ایستید با یک دیواره شیب منفی روبرو خواهید شد. در حقیقت پیشانی اصلی این دیواره در زیر قله قرار گرفته است.

صعودهای بسیار کمی بر روی دیواره شاخک صورت پذیرفته و با توجه به اطلاعات موجود پیشانی این دیواره تاکنون صعودی به خود ندیده است.

به نظر یکی از دلایل اصلی عدم صعود این جبهه کوهستانی ریزشی بودن سنگ ها و سختی کار گذاشتن میانی در صعود می باشد.

البته این پایان داستان علم کوه و شاخک نیست و بایست یک ابهام دیگر هم به این مجموعه اضافه کرد. زمانی که از سمت سیاه سنگ به قله علم کوه صعود می کنید از زیر قله شاخک خواهید گذشت در حالی که یک خط الراس مهیب با برج های سیاه در بالای سر، تنها و مغرور شما را نظاره می کند. خط الراسی که حدفاصل قلل شاخک و علم کوه قرار دارد را به هیچ عنوان نباید دست کم گرفت. تمام مسیر پوشیده از تیغه های سنگی بسیار باریک است که حتی از دور هم ترسناک به نظر می رسد. اطلاعاتی از تراورس این خط الراس در دسترس نیست.

جبهه شرقی دماوند

هر ساله هزاران نفر به دماوند صعود می کنند که اکثریت قریب به اتفاق این صعودها از مسیرهای جنوبی، شمال شرق، شمالی و غربی انجام می شود. اما طلوع گاه دماوند یک جبهه عظیم است که به درستی باید آنرا آشیانه همای سعادت نامید. این جبهه کوهستانی به یخار شهرت دارد و در بین یال شمال شرقی و یال جنوب شرقی دماوند واقع شده است.

مشهورترین بخش های جبهه شرقی دماوند دهلیز مرکزی یخار و دهلیز چپ یخار (یا دهلیز عباس جعفری) هستند که از ارتفاع 4000 متری شروع شده و تا 5400 متری امتداد پیدا می کنند. در بین این دو دهلیز اما یک دیواره عجیب و وهم انگیز نظاره گر انگشت شمار کوهنوردانی بوده است که از یخچال صعود کردند. این گرده یا دیواره بزرگ از ارتفاع 4000 متری شروع شده و تا قله هرم (یک قله فرعی در دماوند) در ارتفاع 5200 متری بالا می رود. هیچ اطلاعی از صعود این بخش از دماوند در دسترس نیست.

دیواره بیستون

فرهادتراش روایت حماسه ای عاشقانه در دل تاریخ ماست. هر چند که واقعیت تاریخ با آنچه داستان می گوید متفاوت است. اما حماسه بزرگ بیستون، دیواره ای است که تنها بخش بسیار کوچک آنرا فرهادتراش تشکیل می دهد. دیواره بیستون با ارتفاع 1300 متر و طول تقریبی 7 کیلومتر، آنقدر بزرگ است که هر بیننده ای را در اولین نگاه مقهور عظمت خود می کند. این دیواره تا ارتفاع 2850 متری قله امتداد دارد و به طور کلی دارای سه بخش می باشد که توسط دو سکو موسوم به پله اول و دوم از هم جدا شده اند. از مشهورترین مسیرهای دیواره بیستون می توان به کام اژدها، نگین، یال سخت، قوش، هری رست، کلاهک میراژ، پیتون، گرده آذری ها و … اشاره کرد. این دیواره آنقدر بلند است که می تواند استقامت هر کوهنوردی فنی را به چالش بکشد.

دیواره آزاد کوه

آزاد کوه هم مانند علم کوه و شاخک دارای دو روی مهربان و جدیست. مسیر استاندارد صعود به آزاد کوه از طریق گردنه چورن بدون هیچ درگیری فنی و در پی یک پیاده روی به قله دست می یابد. در حالی که دیواره باستانی آن در سمت شمال در تنهایی خود با ماه و ستارگان به گفتگو نشسته است. این دیواره نیز در دسته دیواره های آلپی طبقه بندی می شود که حدود 500 متر تا درست زیر قله امتداد پیدا می کند.

دیواره آزادکوه به دلیل دشواری دسترسی به مبداء صعود، بادهای سهمگین اش و در سایه دیواره علم کوه ماندنش کمتر مورد استقبال سنگنوردان و کوهنوردان قرار گرفته است.

لجور

کوه لجور در شمال شهرستان شازند و در مجاورت روستای اسکان قرار گرفته. که ارتفاع قلهٔ آن در حدود ۲۸۰۰ متر است. لجور دارای یک دیواره 350 متری می باشد که محبوب سنگنوردان و علاقمندان به قله های فنی در کشور است. از مشهورترین مسیرهای گشایش شد در لجور می توان به فراز، صادق، دیوار، الهام، کریم، کامران، شقایق، پژمان و غیره اشاره کرد. طولانی ترین مسیرهای این دیواره حدود 350 متر طول دارند. بهار و پاییز را بهترین زمان برای سنگنوردی در دیواره لجور می‌دانند.

دیواره نگین

دور دست تر از همه. جایی که انگار دنیا به پایان میرسد. حتی دیواره اصلی علم کوه هم نسبت به نگین در دسترس به نظر می رسد. این دیواره در شمال یخچال هفت خوان واقع شده است که در نهایت به گردنه بین خرسان شمالی و علم کوه و قله ای زیبا به نام انگشت خدا می رسد. جنس سنگ های دیواره نگین گرانیتی بوده و از این حیث مانند دیواره شمالی علم کوه است اما دور بودن دسترسی آن را می توان یکی از دلایلی اصلی صعودهای انگشت شمار نگین دانست. اگر در زمستان از پای دیواره عبور کنید این حس را خواهید داشت که در حال عبور از زیر دیوار شمال در بازی تاچ و تخت هستید. یک دنیای بی پایان از سنگ و برف و یخ. و تنها واژه ای که می تواند دیواره نگین را به تصویر بکشد، شکوه است.

یافته

کوه یافته در نزدیکی خرم آباد لرستان، 2762 متر است و از نظر ارتفاع در بین کوه های بلند ایران نیست اما دیواره یافته با حدود 800 متر ارتفاع یکی از مناطق فنی در زاگرس محسوب می گردد. این دیواره دارای مسیرهای مختلفی از جمله مانا، دژ، آریا، مادر، سایه، خشایار و غیره می باشد.

دیواره طزرجان

دیواره سنگنوردی طزرجان در استان یزد قرار دارد(جنوب شرقی قله شیرکوه). دیواره آهکی آن حدود 350 متر ارتفاع دارد. ارتفاع این کوه به 4000 متر می رسد که وجود چشمه آب و جان پناه از محاسن این کوه بشمار می روند. بهترین زمان صعود به این دیواره، اواخر بهار و اوایل پاییز می باشد. این دیواره در ناحیه شمالی کوه قرار گرفته است. تا کنون حدود 10 مسیر صعود به این دیواره بازگشایی شده است.

کل جنو

قله کول‌جِنو یا کول‌جِنون با بلندای ۳۸۱۳ متر، شرقی‌ترین قله بر روی خط‌الراس اشترانکوه می‌باشد. مسیر معمول صعود این قله از منطقه دره دایی الیگودرز و هم چنین روستای کمندان شهرستان ازنا می‌باشد. موقعیت دقیق قله کول جنو در محدودهٔ جغرافیایی شهرستان الیگودرز واقع شده‌است. این قله به شکل هرم نوک تیزی می باشد که صعود از همه مسیرهای آن نیاز به دست به سنگ جدی دارد.

خط الراس دوبرار

یک ویژگی خاص خط الراس دوبرار در بین جاده هراز و بزرگراه فیروزکوه طولانی بودن آن است. این خط الراس البرز نشین حدود 65 کیلومتر طول دارد اما ویژگی که باعث شد آنرا در این فهرست قرار دهیم حجم دست به سنگ های این خط الراس است. در عبور از خط الراس دو برار حدود 10 کیلومتر دست به سنگ دارید. تقریبا 500 تا 700 متر از این دست به سنگ ها هم باید به صورت سوار شدن روی تیغه (یا به قول خودمان خرسواری) طی شود.

سخن پایانی

دنیای کوهنوردی فنی نیاز به یادگیری موارد زیاد از جمله تکنیک های کوهنوردی با طناب، مهارت و استقامت در سنگنوردی و نگاه جدی به کوهنوردی دارد. برای کوهنوردی فنی نیاز به آمادگی و آموزش لازمه امنیت خواهد بود.