جالب است بدانید که ایران دارای ۴۱۷۸۸ کوه دارای نام می باشد. توصیف و حتی نام بردن از این تعداد کوه نه تنها در یک مقاله بلکه شاید به هزاران مطلب نیازمند باشد، با این حال در این نوشته به معرفی برخی از محبوبترین کوه های ایران به همراه ارایه راهنمای صعود پرداخته ایم که می تواند برای علاقمندان به کوهنوردی و طبیعت مفید واقع شود.
دماوند
دماوند به عنوان بخشی از تاریخ ایران نقش اساسی در ادبیات و اسطورها دارد، به طوری که آنرا خانه سیمرغ می دانند. همچنین در داستان آرش کمانگیر، این طور آمده است که تیری که او انداخت از بلندای این کوه گذشت تا به مرز ایران رسید. خرین بررسی ها انجام شده توسط پژوهشگران سازمان نقشه برداری کشور در سال ۱۳۸۶ نشان داد که ارتفاع کوه دماوند ۵۶۰۹.۲۰ متر می باشد. این در حالیست که پیش از این ارتفاع این کوه ۵۶۷۰ متر ذکر میشد.
- کوه دماوند کجاست
- آشنایی با مسیرهای صعود به دماوند
- نکات مهم درباره صعود زمستانی دماوند
- نکات مهم درباره صعود به دماوند
- تمرینات لازم برای صعود دماوند
علم کوه
علم کوه با ارتفاع ۴۸۴۸ متر به عنوان دومین قله بلند ایران و به دلیل وجود دیواره شمالی آن در سمت علم چال همچنین به عنوان فنی ترین قله در بین کوه های ایران شناخته می شود.
علم‌کوه کوهی در شمال ایران است که دومین کوه بلند ایران پس از کوه دماوند است. این کوه زیبا به دلیل جاذبه های ویژه آن مانند یخچالها، دیواره شمالی با عظمت، منطقه زیبای هسارچال (حصارچال) به عنوان یک نماد در کوهنوردی کشور به حساب می رود. در این نوشته به موضوعات گوناگون پیرامون این قله از قبیل ارتفاع، مسیرهای مختلف صعود، نکات، نقشه و سایر موارد خواهیم پرداخت.
سبلان
سبلان یا ، سولطان ساوالان سومین قله بلند ایران زمین به ارتفاع ۴۸۱۱ متر که بلندترین قله استان اردبیل است . کوه سبلان آتشفشانی خفته دارد و از زیباترین کوههای سرزمینمان است. از دیدنی های این کوه می باید به دریاچه زیبای قله، یخچال شمالی سبلان، پیست اسکی آلوارس، و صد البته آبگرم های فراموش نشدنی دامنه های سبلان که محل جلوس زرتشت پیامبر ایرانی دانست اشاره کرد.
کوه هزار
کوه هزار ، یا هزاران کوهی است در استان کرمان که در بخش راین در جنوب این شهرستان قرار دارد و بلندترین قله استان کرمان میباشد.
ارتفاع آن با اندازه‌گیری دقیق به‌وسیله دستگاه جی پی اس ۴۵۰۱ متر برآورد شده است. وجه تسمیه نام کوه به دلیل فراواني وجود گياهان معطر و داروئي گوناگوني است كه قبلا به هزارگياه معروف بوده و وجود بلبلان خوش آواز در کوهپایه آن می باشد.
سیاه کمان
قله سیاه کمان به ارتفاع ۴۴۷۲ متر در منطقه تخت سلیمان و علم کوه(استان مازندران* واقع شده است. این کوه در اتصال با قلل پسنده کوه و چالون قرار دارد. از طریق چالون نیز به سیاه سنگ، شاخک و علم کوه متصل می شود.
قاش مستان
قله قاش مستان یا بیژن ۳ بلندترین قله رشته‌کوه دنا و نیز رشته‌کوه بزرگ زاگرس میباشد. رشته‌کوه دنا، بلندترین کوه و بزرگترین چین‌خوردگیِ رشته‌کوه بزرگ زاگرس محسوب می‌گردد.این قله به عنوان مرتفع ترین کوه استان کهکیلویه و بویراحمد نیز شناخته می شود و از این روی در بین قلل سیمرغ جای دارد.
لاله زار
کوه لاله زار به ارتفاع ۴۳۷۴ متر به عنوان سومین قله استان کرمان شناخته می شود. این قله در شمال شهرستان رابر و نزدیک به روستای چهرن و در مجاور شهر لاله زار، در ۴۰ کیلومتری شمال شرقی شهر بافت قرار دارد. از سایر قلل کرمان می توان به هزار و کوه شاه اشاره کرد.
دنا
بر خلاف تصور بسیاری از مردم، کوه دنا در واقع یک کوه منفرد نیست بلکه رشته کوهی در زاگرس می باشد. رشته کوه دنا شامل ۴۹ قله بالاتر از ۴۰۰۰ متر است که بام آن بیژن ۳ یا قاش مستان ۴۴۵۹ متر ارتفاع دارد.
خلنو
خلنو ، بلندترین قله البرز مرکزی و یکی از زیباترین قلل این منطقه می باشد. این قله همچنین مرتفع ترین قله استان تهران به شمار می رود. قله خلنو تقریبا در قلب البرز مرکزی قرار دارد.
خلنو، از جنوب به شمشک و رودبار قصران، از شمال به درهٔ رودخانه وارنگرود، از شرق به دشت لار (محدوده لواسانات) و از غرب به وسیلهٔ خط‌الرأس هرزه‌کوه به درهٔ رودخانه کرج متصل میشود. این قله سرچشمه اصلی رودخانهٔ وارنگرود بوده که سرچشمه و منبع اصلی دریاچهٔ سد کرج است.
آزاد کوه
آزاد کوه با ارتفاع ۴۳۵۵ متر، در رتبه دوم بلندترین کوههای البرز مرکزی پس از خلنو قرار دارد. نام دیگر این کوه نیز شاهزاده کج گردن است. از سوی برخی از کوهنوردان نیز به این کوه لقب مرد البرز داده شده است.
سرکچال
قله سرکچال را باید از محبوب ترین قلل البرز مرکزی دانست که دلیل آن دسترسی خوب و امکان صعود آن به صورت یکروزه از تهران و نیز چشم اندازی عالی به سراسر البرز می باشد. این کوه از سمت شمال به دره دریوک و خط الراس هرزه کوهها ، از سمت جنوب به منطقه فشم ، قله سرلجنی و قله آبک ، از سمت غرب از طریق یک خط الراس به قله کلون بسته و از سمت شرق از طریق شانه شرقی به منطقه لالون ختم می شود.
سیالان
سیالان یا سیاهلان ، بلندترین کوه استان قزوین به ارتفاع ۴۱۷۵ متر می باشد. این کوه در مرز استانهای مازندران و قزوین قرار گرفته است.
کوه سیالان از جنوب به منطقه رودبار الموت و از شمال به دره دوهزار تنکابن در مازندران اشراف دارد. این کوه دارای دو جانپناه یکی در سمت جنوب و دیگری در سمت شمال می باشد. همچنین دارای چند مسیر صعود معمول می باشد.
کلون بستک
قله کلون بستک یکی از در دسترس ترین قلل البرز مرکزی به ارتفاع ۴۱۸۰ متر می باشد. این کوه در شمال منطقه دربند سر واقع شده است. نزدیکی آن به گردنه دیزین باعث میشود که محلی مناسب برای یک صعود آسان به ارتفاع بالاتر از ۴۰۰۰ متری باشد. همچنین از آن برای هم هوایی صعود به دماوند به خصوص در فصول گرم سال استفاده میشود.
شاه البرز
شاه البرز، نام رشته‌کوه و قله‌ای است در البرز به ارتفاع ۴۱۷۰ متر. این رشته‌کوه، مرز طبیعی استانهای البرز و قزوین را تشکیل می‌دهد. دامنهٔ جنوبی آن به درهٔ طالقان از استان البرز و دامنهٔ شمالی آن به درهٔ الموت از استان قزوین مشرف است.
دو برار
خط الراس دو برار به طول تقریبی ۶۵ کیلومتر مانند دیواری در بین جاده هراز و فیروزکوه واقع شده است. این خط الراس دارای ۳۵ قله اصلی و فرعی و ۸ قله بالاتر از ۴۰۰۰ متر می باشد. از ویژگی های خاص خط الراس دو برار می توان به کیلومترها دست به سنگ در مسیر پیمایش آن اشاره کرد. در این نوشته به معرفی این برنامه، ویژگی های آن، قلل مختلف و نکات مهمی که در پیمایش مسیر به یاد داشته باشید می پردازیم. در نهایت نیز گزارش کوتاهی از پیمایش خط الراس ارایه می گردد. این برنامه یکی از جذاب ترین پیمایش های خط الراسی است که در کوهنوردی ایران می توان اجرا کرد.
زرد کوه
زرد کوه را بایست پس از کوه دنا دوم رشته بلند سلسله جبال زاگرس دانست. این رشته کوه با طول تقریبی ۱۲۳ کیلومتر و عرض متوسط ۲۰ کیلومتر، از منطقه شهرکرد شروع شده و تا روستای کاج واقع در منطقه کوهرنگ پایان می یابد. بلندترین قله زردکوه، کلونچی به ارتفاع ۴۲۲۵ متر، نام دارد.
شیرکوه
ارتفاعات شیرکوه در قسمت جنوبی استان یزد در مرکز ایران واقع شده است و جزء یکی از ۱۵۱۵ قله ی برجسته ی جهان به شمار می آید. با اینکه برخی از آن به عنوان کوه های منفرد یاد می کنند، برخی دیگر آن را بخشی از رشته کوه مرکزی به شمار می آورند. ارتفاع آن از سطح دریا ۴۰۷۵ متر است و اطراف این کوه سراسر کویر و بیابان است. علت نامگذاری شیرکوه این است که از دور مانند شیری خفته بر دستانش به نظر می رسد. قله ی شیرکوه به دلیل تامین کردن آب روستاهای اطراف تفت و مهریز، نعمت الهی برای اهالی محسوب می شود. به علاوه سبب شده تا آب و هوای این مناطق سردسیر و خنک تر باشد.
شاهان کوه
قله ی شاهان کوه بلند ترین قله ی استان اصفهان است با ارتفاع ۴۰۴۰ متر از سطح آب های آزاد، که در ۲۰ کیلومتری فریدون شهر واقع شده است. این کوه بر روی خط الراسی نعلی شکل قرار گرفته است. جهت اصلی این خط الراس نعل شکل، شمال غربی- جنوب شرقی است. از کوه هایی تشکیل شده که از شرق به غرب عبارت اند از: کوه دری، کوه دودکشان، کوه چال روغن، شاهان کوه، کوه جه جر، کوه گورمیشان، کوه لاشوم، برد خیمه، کوه چال میشان و کوه مارک. در منطقه شاهانکوه، کوه گورمیشان و کوه لاشوم تراکم زیادی از قله ها را می توان دید. به دلیل شکل این خط الراس، یخچال ها و دره سنگی موجود، مجموعه ی خوبی را صعود های زمستانه به شمار می آید.
کهار
قله کهار به ارتفاع ۴۰۵۰ متر از زیباترین قلل البرز است که بادهای آن در بین کوهنوردان معروف می باشد. زیبایی خاص منطقه کهار به خصوص در فصل پاییز هر علاقمند به طبیعت را مجذوب خود خواهد کرد.
قله کهار در رشته کوه البرز و در کناره های جاده چالوس قرار گرفته است. کهار از سمت شمال غربی مشرف به منطقه طالقان، از سمت شمالی خط الرس شرقی آن مشرف به گردنه عسلک می باشد. این کوه در جهت جنوب غربی به قله ناز و از سمت شمال به ونتار متصل میشود. این قله بر بام روستای کلوان قرار گرفته است.
تفتان
قله تفتان بلندترین قله ی سیستان بلوچستان است با ارتفاعی حدود ۳۹۴۱ متر که در دسته ی کوه های آتشفشانی جای می گیرد. خاش، نزدیک ترین شهر به کوه تفتان است.
در زبان بلوچی تَپت به معنای گرماست؛ که بعد تپتان و در نهایت این کوه تفتان نامیده شده است به این دلیل که از دهانه ی آن دود آتشفشان خارج می شده.
بل
کوه بل مرتفع ترین قله استان فارس و از مجموعه قلل طرح سیمرغ کوهنوردی می باشد. این قله در منطقه زاگرس مرکزی و در بخش مرکزی شهرستان اقلید واقع شده است.
در مورد ارتفاع این قله برخی اختلاف نظرها وجود دارد. در بیشتر منابع به ارتفاع ۴۰۵۰ متر اشاره کرده اند اما ارتفاع ۳۹۶۰ متر نیز توسط جی پی اس کوهنوردان ثبت گردیده است.
شاهوار
قله شاهوار با ارتفاع ۳۹۴۵ متر به عنوان بلندترین قله استان سمنان شناخته می شود. این قله در حقیقت یک مخروط عظیم و خوابیده است که بخشی از رشته کوه البرز می باشد. این کوه در شمال شهرستان شاهرود و شرق شهرستان تاش و غرب روستای ابرسج و در جنوب روستای سیاه مرز کوه جا گرفته است.
گاوکشان
قله گاوکشان با ارتفاع ۳۸۱۸ متر به عنوان بلندترین قله استان گلستان شناخته می شود. این قله در رشته کوه گاوکشان که به نام کهکشان یا شاهکوه نیز شناخته میشود، قرار گرفته است. خط الراس گاوکشان دارای طول تقریبی ۱۵ کیلومتر می باشد که از غرب به شرق امتداد یافته و قسمتی از البرز شرقی به شمار می رود. خط الراس گاوکشان در واقع مرز طبیعی بین استان گلستان و سمنان به شمار می رود.
سماموس
قله سماموس (سُماموس) یا قله سمام نام قله ایست با ۳۶۸۹ متر ارتفاع، مرتفع‌ترین قلهٔ مشرف به دریای خزر و بلندترین قلهٔ گیلان است.
قله سماموس در استان گیلان و ارتفاعات مشرف به منطقه رامسر واقع شده است. این کوه بلندترین قله در جوار نیز میباشد. سماموس در بلندای منطقه جواهرده و لپاسر قرار دارد. قله در جنوب کلاچای و رامسر مرز جنگل های شمال و دره اشکور قراردارد. قله سماموس و قله شرقی آن توسط خط الرأس جنوبی خود به قله گردبن با ارتفاع ۳۳۰۰ متر و سپس در امتداد جنوب کوه بزابن و قله بزرگ خشچال متصل می گردد.
یخچال
قله يخچال همدان با ارتفاع ۳۵۸۰ متر يکي از کوه هاي معروف استان همدان و بلند ترين قله رشته کوه الوند به شمار مي رود. در قسمت جنوبي سلسله جبال رشته کوه الوند همدان قرار دارد. کوهنوردان زيادي براي صعود از آن به استان همدان سفر مي کنند.
دومیر
قله دومیر به ارتفاع ۳۴۵۰ متر بلندترین قله استان مرکزی است. این کوه در ۳۴ کیلومتری شرق شهر دلیجان و در ۳۵ کیلومتری غرب کاشان قرار دارد. از مناطق مجاور دومیر می توان به روستای قلهر در جنوب غربی، روستای نشلج در شمال، روستای مراق در شرق و روستای مزوش در غرب آن اشاره نمود. از ارتفاعات نزدیک این منطقه می توان به قله برف انبار قم اشاره کرد.
بلقیس
کوه زیبای بلقیس به ارتفاع ۳۳۴۳ متر به عنوان بلندترین قله استان زنجان شناخته می شود. از ویژگی های خاص این قله می توان به وجود استحکامات و قلعه تخت بلقیس بر روی آن اشاره کرد. قله بلقیس در حقیقت دو قله است که ارتفاع یکی ۳۳۲۰ و ارتفاع دیگری ۳۳۴۳ متر می باشد. قله بلیقس که در واقع به بالقیز به معنای عسل دختر است.
شیرباد
قله شیرباد به دلیل بادهای آن در طول سال به این نام لقب گرفته است. این کوه با ارتفاع ۳۳۰۹ متر، بلندترین قله استان خراسان رضوی می باشد. قله شیرباد از سمت شمال به دره نهل زشک و دره دولت آباد شهرستان گلبهار و در سمت جنوب به روستای بوژان در نزدیکی شهر نیشابور منتهی می شود. پیست اسکی شیرباد نیز به عنوان یکی از پیست های اسکی ایران در حال خدمت رسانی به علاقمندان این رشته ورزشی است.
برف انبار
قله برف انبار به عنوان بلندترین قله استان قم به ارتفاع ۳۲۲۴ متر شناخته می شود. این کوه در ۶۰ کیلومتری جنوب شهر قم واقع شده است. وجود دره ای به عمق ۶۰۰ متر در کنار قله باعث شده که برف زیادی در زمستان در این قسمت انباشته شود، که احتمالا دلیل نامگذاری کوه نیز همین بوده است.
زلیخا
قله زلیخا یا چهل چشمه به ارتفاع ۳۱۹۷ متر به عنوان بلندترین قله استان کردستان شناخته می شود. این قله در قسمت شمالی رشته کوه زاگرس و در جنوب غربی شهرستان دیواندره واقع شده است. فاصله هوای قله زلیخا تا شهر دیوان دره حدودا ۵۰ کیلومتر می باشد.
شاه جهان
کوه شاه جهان با ارتفاع ۳۰۸۰ متر بلندترین قله استان خراسان شمالی به شمار می رود.
شاه جهان در شرق شهرستان اسفراین و رشته کوه آلاداغ واقع شده است. این منطقه کوهستان از شمال به شیروان، از شرق به قوچان، از جنوب به بخش های شمالی شهرستان سبزوار ختم می شود. از قلل نزدیک به شاه جهان می توان به آق بلاغ، کلنگ گاه، بله باقی، کزکو و شاه حسن اشاره کرد که همگی در منطقه پارک ملی ساری گل قرار دارند. ارتفاع این کوه ها بین ۲۷۰۰ تا ۳۰۰۰ متر ذکر شده است.
پازنان
قله پازنان به ارتفاع ۱۹۶۷ متر به عنوان بلندترین قله استان بوشهر شناخته می شود. این قله به عنوان قسمتی از کوهستان بیرمی به شمار می رود که دارای چندین قله به ارتفاع ۱۵۰۰ تا ۱۹۶۷ متر می باشد. بیرمی به عنوان قسمت منتهی الیه جنوبی رشته کوه زاگرس به شمار می رود و در امتداد شهرستان های تنگستان، دشتستان و دشتی واقع شده است. از ارتفاع جنوب این کوهستان می توان به کوه جاشک(گنبد نمکی جاشک) و سپس کوه درنگ اشاره کرد.
کلکچال
این قله با ارتفاع ۳۳۵۰ متر را در شمال پناهگاه کلکچال در شمال پارک جمشیدیه تهران می توانید تشخیص دهید. رخ جنوبی این قله سنگی است. مسیرهای مختلفی برای دستیابی به قله کلک چال وجود دارد که مسیر معمول آن از طریق پناهگاه-گردنه اسپیلت که به گردنه لوپهنه نیز شهرت دارد-قله کلکچال می باشد. از پناهگاه تا قله حدودا ۴ کیلومتر مسیر پیمایش در پیش است. در اینجا شیب مسیر متعادل می باشد و تنها قبل از رسیدن به خط الراس کوتاه قله شیب تندی وجود دارد. با رسیدن به خط الراس قله ابتدا به یک قله فرعی خواهید رسید. پس از تراورسی کوتاه قله کلکچال صعود میشود.
دالاخانی
کوه دالاخانی یا سهیل در ۱۰ کیلومتری جنوب شهر سنقر و ۸۵ کیلومتری شمال شرقی شهر کرمانشاه قرار دارد و از لحاظ ارتفاع با ۳۳۵۰ متر بعد از کوههای پراو و شاهو، نمازگاه و قته چرمی، پنجمین قله مرتفع استان کرمانشاه به‌شمار می رود. این کوه جزء کوههای منفرد به حساب می‌آید و به رشته کوه خاصی پیوسته نیست. منفرد بودن این کوه زیبایی خاصی به این منطقه بخشیده‌است.
کرکس
منطقه کرکس در استان اصفهان و نزدیکی شهر نطنز، بخشی از نیمه شمالی رشته کوه های مرکزی ایران به شمار می رود. این کوه ها در مساحتی به وسعت ۳۴۰۰ کیلومتر گسترده شده اند که از جهت شمال غرب به جنوب شرق در شهرستان های نطنز و کاشان امتداد دارند. دامنه شمالی این کوهستان به سمت کاشان و دامنه های جنوبی به سمت نطنز می باشد. تقریبا ۱۱۴ هزار هکتار از این منطقه به عنوان منطقه محافظت شده اعلام شده است.
پرسون
قله پرسون به ارتفاع ۳۱۲۶ (تا ۳۱۶۰ متر نیز در منابع ذکر شده است.) متر یکی از قلل منطقه دشت گرچال، از نواحی لواسان و قسمتی از البرز مرکزی به شمار می رود. از سایر قلل این منطقه می توان به آتش کوه، ریزان، ساکا، اندار اشاره نمود. مسیر دسترسی به این قله از طریق روستای افجه می باشد.
کان صیفی
قله کان صیفی که در بعضی از منابع به آن به عنوان کان سیفی نیز اشاره شده است، بلندترین قله استان ایلام و قسمتی از منطقه کبیر کوه از رشته کوه زاگرس می باشد.
کبیر کوه رشته کوهی طولانی است که از ۲۰ کیلومتری شهر ایلام آغاز شده و با دیواره ای بلند تا نزدیک اندیشمک در استان خوزستان به پایان می رسد. کان صیفی، بلندترین بلندترین نقطه این رشته کوه در نزدیکی روستای چنارباشی قرار دارد.
بیستون
کوه بیستون یکی از تاریخی ترین کوههای ایران است که همواره در افسانه های مختلف از آن یاد شده و شعرا و نویسندگان با داستانهایشان به ابهت این کوه زیبا افزوده اند. این کوه در استان کرمانشاه و در مسیر جاده همدان به کرمانشاه واقع شده است. کوه بیستون در حقیقت در جنوب شرقی کوهستان پرآو قرار دارد و از دو سوی شمال و غرب به آن چسبیده است.
بندعیش
قله بند عیش به ارتفاع ۲۷۷۰ متر، یکی از قلل مجموعه کوههای توچال در شمال تهران و رشته کوه البرز می باشد. این کوه در شمال کن، شهران و حصارک قرار گرفته است. بند عیش از شمال و شمال غربی به جاده سولقان امام زاده داود، از شرق به جاده فرحزاد-امامزاده داود، از جنوب به حصارک و شهران منتهی میشود.
توچال
قله توچال در در قسمت جنوبی البرز و بالای سر تهران را میتوان یکی از خاص ترین کوه های ایران به جهت نزدیکی به شهر پر جمعیت تهران و دسترسی آسان آن در نظر گرفت. نزدیکی به شهر تهران و وجود خدماتی مانند تلکابین توچال و همچنین وجود قسمتهای مختلف مانند سایت سنگنوردی بندیخچال ، پیست اسکی و غیره این قله را به یک باشگاه کوهستانی تمام عیار تبدیل کرده است.
ارتفاع قله توچال در مدارک مختلف ۳۹۵۹ تا ۳۹۶۲ متر ذکر شده است، که با چند بار تست نگارنده بهترین عدد ۳۹۵۹ متر است.
الوند
کوه الوند به ارتفاع ۳۴۵۰ متر، واقع شده در استان همدان به عنوان یکی از قلل بسیار برجسته جهان و در بین ۱۵۱۵ قله این لیست برشمرده میشود. لازم به توضیح است که منظور از قله بسیار برجسته، کوههای می باشند که برآمدگی نسبی آن بیش از ۱۵۰۰ متر باشد. دامنه های شمالی این کوه به سمت شهر همدان و سمت جنوب کوه الوند روبه تویسرکان است.
در پایان باید گفت که آب دریا اگر نتوان کشید، هم به قدرت تشنگی باید چشید. موج کوه.
