به زودی فصل زیبای کوهنوردی آغاز میشود. فصلی که در آن حس کوهنوردی کردن در هر لحظه به سراغمان می آید. صدای خش خش کرامپون روی برف، زوزه باد و قله های یخ زده چیزهایی هستند که هر کوهنوردی را به خود معتاد می کند. اما این یک طرف این داستان است. در سوی دیگر، روزهای کوتاه و شب های بلند، سرمای کشنده ارتفاعات، بادهای کوبنده و حجم زیاد برف منتظرند تا به راحتی ما را غافلگیر کنند. حتی بهترین کوهنوردان هم ممکن است در این فصل با چالش های جدی مواجه شوند. در این مقاله به ۹ نکته مهم می پردازیم که رعایت آنها باعث می شود از کوهنوردی در زمستان لذت بیشتری ببرید و ایمن بمانید. با موج کوه همراه باشید.
۱. متوجه باشید که چه کاری انجام می دهید.
در مرحله اول باید بدانید که در حال انجام چه کار خطرناکی هستید. در حقیقت چیزی به عنوان کوهپیمایی زمستانی وجود ندارد. در زمستان حتی ارتفاعات پایین هم ممکن است با چالش های کوهنوردی همراه باشند. در این فصل همه چیز جدی تر است و چالش بیشتری طلب می کند. به عنوان مثال حتی اولین گامها در شروع صعود به الوند در این فصل می تواند در دمای چند درجه زیر صفر آغاز شود.
مهم ترین چیز این است که کوه را دست کم نگیرید. شاید در تابستان یک قله را بارها صعود کرده اید و فکر می کنید که کاملا به آن اشراف دارید. اما همان قله در زمستان کلا چیز دیگری خواهد بود. ممکن است مسیرها زیر برف مدفون شوند، شرایط مسیریابی سخت است و آب و هوا به راحتی یک جهنم در ارتفاعات خواهد ساخت. خطر بهمن را هم که اصلا نباید فراموش کرد.
البته همه اینها نباید شما را ناامید کند. خبر خوب این است که کوهنوردی یک فعالیت قابل یادگیری است. پس با یادگیری مهارتها و آماده سازی تدریجی کوهنورد بهتری می شوید و از زمستان لذت خواهید برد. برای این کار لازم نیست ابر انسان باشید.
۲. افزایش آمادگی جسمانی
شما نمی توانید قوانین فیزیک را تغییر دهید. بالا رفتن از یک کوه در شرایط زمستانی به انرژی بیشتری نسبت به همان مسیر در تابستان دارد. به عنوان مثال برای صعود زمستانی دماوند در این فصل دیگر خبری از لندرور و قاطر نیست. مجبورید حرکت خود را از ابتدای جاده خاکی آغاز کنید و همه بارتان را هم باید به دوش بکشید. این یعنی برای صعود زمستانی دماوند حداقل باید ۵۰۰ متر ارتفاعی بیشتر صعود کنید. این تنها یکی از فاکتورهای سختتر شدن کار است.
از سوی دیگر بدن انرژی بیشتری نیاز دارد که برای گرم شدن بسوزاند. وزن تجهیزات نیز در این فصل بیشتر خواهد بود. یک جفت کفش زمستانی حداقل ۵۰% سنگین تر از کفش کوهنوردی در فصل تابستان می باشد. بدن ما برای مقاومت در برابر باد و کولاک هم به انرژی بیشتری نیاز خواهد داشت.
به ساده ترین بیان یعنی به قدرت و استقامت بیشتری نیاز دارید. پس باید روی این فاکتورها تمرین کنید. با داشتن برنامه بدنسازی، انجام تمرینات هوازی و بدنسازی مسیرتان برای صعود در فصل زمستان هموارتر خواهد شد. اهمیت قدرت در کوهنوردی را دست کم نگیرید.
به بارهای سنگین تر عادت کنید. بدنسازی و حمله کوله سنگین تر پیش از شروع فصل از راهکارهای عادت به شرایط است.
۳. یادگیری مهارت های زمستانی
علاوه بر مهارت های معمول کوهنوردی مانند گام برداری و کوله چینی یا کار با طناب، در فصل زمستان به یک سری از مهارت های بیشتر نیاز خواهید داشت. شما باید یاد بگیرید که چگونه می توان از برف شیب دار صعود کرد. نحوه گام برداری در برف یخ زده چیست و اینکه چه زمانی بهتر است از تبریخ و کرامپون استفاده کنید.
شاید فکر کنید که انجام غریزی این کارها مانند جای پا کندن در برف کارتان را راه می اندازد، اما مهارت هایی مانند ترمز کردن در برف سفت، نحوه پوشیدن و تنظیم کرامپون و … نیاز به یادگیری و تمرین دارند. به خاطر داشته باشید که این مهارت ها ممکن است حتی در ساده ترین مسیرها هم به کارتان آیند.
۴. تجهیزات مناسب
قسمت زیادی از وسایل کوهنوردی در تابستان برای زمستان هم کارآمد هستند، اما استثناهای مهمی هم وجود دارد:
- کفش کوهنوردی زمستانی: داشتن کفش مناسب در کوهنوردی فصل زمستان با داشتن یا نداشتن انگشتان پا می تواند برابر باشد. از مشخصه های کفش کوهنوردی زمستانی عایق بودن در برابر رطوبت و سرما، لایه زیری محکم و امکان نصب کرامپون خواهد بود. برای صعودهای جدی تر هم نیاز به کفش دوپوش و سه پوش کوهنوردی خواهید داشت.
- کلنگ کوهنوردی و کرامپون: ابزارهای دوست داشتنی و البته خطرناک کوهنوردی زمستانی که باید از انواع مناسب آن با توجه به سبک صعود و مسیری که در پیش دارید بهره ببرید. طول کلنگ بین ۵۵ تا ۶۵ سانتیمتر است و انواع کرامپونهای برفچالی و آبشاری نیز وجود دارد که هر یک برای اهداف خاصی طراحی شده اند.
- کوله بزرگتر: به طور متوسط برای هر برنامه ای که در تابستان اجرا می کنید ده لیتر بار بیشتر در نظر بگیرید. مثلا اگر در تابستان یک کوله ۲۰ لیتری برای اجرای یک برنامه کافیست اینجا حداقل همان برنامه به یک کوله ۳۰ لیتری نیاز دارد. البته استثاناهایی هم وجود دارد. به عنوان مثال صعود به قله خلنو در تابستان معمولا یکروزه انجام میشود. اما صعود به همین قله در زمستان می تواند چند روز وقت و زمان لازم داشته باشد. پس احتمالا حجم بارتان هم به همین مراتب افزایش خواهد یافت.
- کت پر: کت پر یا الیاف مصنوعی از ضروریات تجهیزات زمستانی است که برای استراحت یا کمپ و یا به عنوان لباس اضافی برای شرایط اضطراری اهمیت حیاتی دارد.
- لایه گرمایی: پوشاکی مانند پلار که بین بیس و لایه ضدآب قرار می گیرد. بهتر است از دو لایه نازکتر به جای یک مدل ضخیم استفاده کنید.
- تجهیزات ضدآب: زیپهای لباس و کوله تان را حتما قبل از رفتن به برنامه چک کنید تا از سلامت آنها مطمئن شوید.
- کلاه گرمایی: تقریبا نیمی از گرمای بدن از طریق سر و گردن خارج میشود. به همراه داشتن سیستم کلاه مناسب مانند گتر گردن و کلاه کولاک می توان تفاوت جدی در حفظ دما ایجاد کند.
- سیستم دستکش مناسب: بخش زیادی از دمای بدن از طریق مچ می تواند به هدر رود. از طرف دیگر شما برای کارکردن به دستهای گرم نیاز دارید. سیستمهای دستکش کوهنوردی مختلف را بسته به نوع برنامه ای که در پیش دارید در نظر گرفته و دستکش اضافه هم فراموش نکنید.
- عینک کولاک: یکی از بزرگترین خطرات شرایط طوفانی گم شدن است که از دلایل مهم آن می توان به نداشتن عینک مناسب اشاره کرد. همراه داشتن عینک کولاک می تواند مهم شود.
- فلاسک: همراه داشتن فلاسک به معنای همراه داشتن آبگرم است.
۵. مسیریابی خود را تقویت کنید.
هیچ راهی برای دور زدن این یکی وجود ندارد: ناوبری در زمستان دشوارتر است! با وجود دفن شدن مسیرها و ویژگی های توپوگرافی در زیر برف، ساعات روز کوتاهتر و احتمال دید بد(یا حتی صفر) احتمالا نیاز بیشتری به مسیریابی خواهید داشت. در نتیجه روی این مهارت کار کنید. دوره های کار با قطب نما و جی پی اس ببینید و البته این را بدانید که تنها شرکت در دوره آموزشی کافی نخواهد بود. پس حتما برای تمرین این موارد و کسب مهارت در آنها وقت بگذارید.
یک نکته مهم در کوهنوردی زمستانی این است که سعی کنید از لبه نقابها فاصله بگیرید. یک نقاب برفی خیلی وقت ها بلندتر از چیزیست که به نظر میرسد. فقط یک چشم به هم زدن برای شکستن یک نقاب کافی خواهد بود.
۶. از بهمن آگاهی یابید.
برای سقوط بهمن منتظر کوههای بلند یا شیبهای عجیب نباشید. بهمن در هر جایی ممکن است رخ دهد. در حادثه بهمن دیزین سال ۸۸ تیم کوهنوردی در حقیقت در وسط جاده آسفالته گرفتار بهمن شد. و البته این برای هر کدام از ما ممکن است پیش بیاید. حتی یک بهمن کوچک هم بیشتر از چیزی که فکر می کنید می تواند رعب آور و کشنده باشد. برای پیش گیری از بهمن چند کار می توان انجام داد:
- مطالعه و یادگیری درباره بهمن با شرکت در کلاسها و خواندن مقالات
- نرفتن به برنامه کوهنوردی در هنگام بارش سنگین یا پیش از تثبیت برف
- شناخت خطرات بالقوه بهمن پیش از ورود به یک برنامه
۷. مراقب آب و هوا باشید.
این موضوع در همه فصول سال اهمیت دارد، اما در زمستان شرایط کاملا جدی تر خواهد شد. در این فصل نه تنها هوای پیش رو بلکه لازم است هوای چند روز گذشته منطقه را هم چک کنید. بارش تازه برف سنگین در یک منطقه می تواند به معنای عدم تثبیت برف در ارتفاعات و احتمال بهمن باشد. به علاوه اینکه پنجره های هوایی در زمستان کوتاه ترند پس احتمالا وقت کمتری برای انجام یک برنامه چند روزه خواهید داشت. در صورت تغییرات شدید آب و هوایی آماده بازگشت باشید. هیچ کدام از کوهنوردانی که در مسیر قله کلکچال در سال ۹۹ جان خود را از دست دادند فکر نمی کردند این تغییرات می تواند اینقدر جدی شود. به نظر اکثر ما هم این قله تا پیش از آن حادثه یکی از امنترین نقاط کوهستانی بود. چند سایت هواشناسی هم وجود دارد که استفاده از آنها می تواند مفید باشد، البته دقت هیچ سایتی صددرصد نیست.
۸. به پیاده روی شبانه عادت کنید.
روزهای زمستان کوتاه هستند پس اغلب برای تکمیل مسیر نیاز به شروع پیش از طلوع آفتاب یا حتی پایان برنامه پس از غروب آفتاب خواهید داشت. این به معنای راه رفتن در تاریکی است.
راه رفتن در تاریکی به دو چیز نیاز دارد: ناوبری دقیق و چراغ پیشانی مناسب. بهتر است از قبل برای تمرین در این شرایط وقت بگذارید تا در موقع لزوم دچار تشویش نشوید. مسیرهای آسان و بدون دردسر جای خوبی برای تمرین صعود شبانه هستند. اگر تازه کار هستید بهتر است برنامه هایی انتخاب کنید که بتوانید در طول روز به آنها پایان دهید.
۹. غذا و نوشیدنی کافی به همراه داشته باشید.
چون انرژی بیشتری می سوزانید، باید غذای بیشتری هم با خود ببرید. درست مانند تابستان در این فصل هم خرده خوری و حفظ انرژی بهترین راهکار خواهد بود. حتی اگر احساس گرسنگی هم ندارید، سعی کنید چیزی بخورید. به دنبال غذاهایی باشید که مصرف آنها با دستکش و در هوای سرد آسان باشد.
دریافت مایعات را فراموش نکنید. راهکار این هم از طریق فلاسک یا همراه داشتن سرشعله و سایر تجهیزات برای برنامه چند روزه ممکن خواهد بود.
در پایان باید گفت که کوهنوردی در زمستان به نقل از همه متخصصان نیاز به برنامه ریزی و آماده سازی دارد. بهترین راه این است که قدری شرایط را سختتر در نظر بگیرید. سپس برای این شرایط سختتر آماده شوید.
