«قطب شمال» معانی متعددی دارد. می تواند شمالی ترین نقطه زمین از نظر جغرافیایی یا نقطه ای که قطب نماها در آن قرار دارند را نشان دهد. و از همه جادویی تر، می تواند به مقر بابانوئل یا اسکیموهای عجیب اشاره داشته باشد. قطب شمال برای دهه ها الهام بخش تخیل انسان، کاوش های علمی و درگیری های سیاسی بوده است. در این مقاله به ارایه نکاتی جالب و خواندنی درباره شمالی ترین نقاط کره زمین می پردازیم. با موج کوه همراه باشید.
قطب شمال کجاست؟
قطب شمال جغرافیایی شمالی ترین نقطه روی سیاره است که در آن محور زمین با سطح آن تلاقی می کند. عرض جغرافیایی این نقطه ۹۰ درجه شمالی می باشد و تمام خطوط طولی در آنجا به هم می رسند. از آنجا به هر جهت که بپیچید به سمت جنوب است. از آنجا که تمام خطوط طولی از آن شروع می شود، قطب شمال منطقه زمانی ندارد.
این قطب توسط اقیانوس منجمد شمالی احاطه شده است، جایی که آب ۱۳۴۰۰ فوت (۴۰۸۴ متر) عمق دارد و معمولاً با یخ متحرک به ضخامت ۶ تا ۱۰ فوت (۱.۸ تا ۳ متر) پوشیده شده است. در فاصله حدود ۴۳۴ سال نوری بالای قطب، قطبی، “ستاره شمالی” قرار دارد. در طول شب، ستاره قطبی نه طلوع میکند و نه غروب میکند، بلکه در تمام طول سال تقریباً در همان نقطه بالای محور شمالی باقی می‌ماند در حالی که ستاره‌های دیگر دور آن می‌چرخند. این ستاره برای قرن ها یک نشانگر مهم برای ناوبری بوده است.
قطب شمال مغناطیسی
قطب شمال مغناطیسی همان “شمال واقعی” نیست. این نقطه صدها کیلومتر در جنوب قطب شمال جغرافیایی قرار دارد. هسته آهنی زمین و حرکت در قسمت بیرونی آن یک میدان مغناطیسی ایجاد می کند و قطب های مغناطیسی شمال و جنوب جایی هستند که میدان عمودی میشود. قطب نماها به قطب شمال مغناطیسی اشاره می کنند.
قطب های مغناطیسی و قطب های جغرافیایی در یک راستا قرار نمی گیرند و به تفاوت بین آنها میل می گویند. از زمان کشف آن در سال ۱۸۳۱، قطب شمال مغناطیسی در اطراف جزیره الزمر کانادا، در حدود ۵۰۰ مایل (۸۰۰ کیلومتر) از قطب شمال جغرافیایی قرار داشته است. اما میدان مغناطیسی حرکت می کند و باعث می شود زاویه انحراف در طول زمان تغییر کند.
در حال حاضر، قطب شمال مغناطیسی هر سال حدود ۲۵ مایل (۴۰ کیلومتر) در جهت شمال غربی حرکت می کند – با سرعتی سریعتر از زمانی که از زمان شروع ردیابی در دهه ۱۸۳۰ حرکت کرده است. این تغییر می تواند مشکلاتی را برای پرندگان مهاجر و ناوبری انسان ایجاد کند. .
قطب شمال ثابت نیست
با گذشت زمان، موقعیت قطب شمال کمی تغییر می کند. محور زمین لرزش خفیفی دارد و از آنجایی که قطب با محور قطع میشود، همراه با آن می‌لرزد. دانشمندان محاسبه کرده اند که این قطب در طول هفت سال حدود ۹ متر می لرزد. نقطه دقیق قطب در هر لحظه به عنوان قطب آنی شناخته می شود.
در سال های اخیر، دانشمندان متوجه شده اند که این محور به دلیل تغییرات آب و هوایی به سرعت به سمت شرق در حال حرکت است. به گفته سورندرا آدیکاری، دانشمند زمین در آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا در کالیفرنیا، از سال ۲۰۰۰، قطب به طور پیوسته حدود ۷۵ درجه به سمت شرق حرکت می کند و به سمت نصف النهار نخست که از گرینویچ، انگلستان می گذرد، می رود. آدیکاری در مقاله‌ای در سال ۲۰۱۶ در نشنال جئوگرافیک گفت که این محور در سال حدود ۱۰ سانتی‌متر (۴ اینچ) جابه‌جا میشود. دانشمندان گمان می کنند که ذوب سریع صفحات یخ باعث توزیع مجدد جرم شده است. بر اساس مقاله Live Science در سال ۲۰۰۵، ذوب شدن یخ با افزودن آب به اقیانوس ها و کاهش بار روی پوسته پوشیده از یخ، جرم را به اطراف منتقل می کند.
دمای قطب شمال
به دلیل کج بودن محور زمین، قطب شمال هر سال تنها یک طلوع و یک غروب خورشید را به ترتیب در اعتدال های مارس و سپتامبر تجربه می کند. در طول تابستان، نور خورشید در تمام طول روز وجود دارد. در طول زمستان، همیشه تاریک است.در طول زمستان، میانگین دمای سالانه قطب شمال جغرافیایی منفی ۴۰ فارنهایت (منهای ۴۰ درجه سانتیگراد) است. در تابستان، ۳۲ فارنهایت (۰ درجه سانتیگراد) است.
قطب شمال سردتر است یا قطب جنوب
هر دو قطب شمال (قطب شمال) و قطب جنوب (قطب جنوب) سرد هستند زیرا هیچ نور مستقیم خورشید را دریافت نمی کنند. خورشید همیشه در افق پایین است، حتی در اواسط تابستان. در زمستان، خورشید آنقدر پایین تر از افق است که برای ماه ها اصلاً طلوع نمی کند. بنابراین روزها دقیقاً مانند شبها هستند – سرد و تاریک.
اگرچه قطب شمال و قطب جنوب “متضاد قطبی” هستند، هر دو به یک اندازه نور خورشید را دریافت می کنند. اما قطب جنوب بسیار سردتر از قطب شمال است.
قطب شمال اقیانوسی است که توسط خشکی احاطه شده است. قطب جنوب سرزمینی است که توسط اقیانوس احاطه شده است. قطب جنوب خشک و مرتفع است. در زیر یخ و برف زمین قرار گرفته نه اقیانوس. ارتفاع متوسط قطب جنوب حدود ۷۵۰۰ فوت (۲.۳ کیلومتر) است. و هر چه بالاتر می روید دمای هوا نیز سردتر می شود. به طور کلی دمای قطب جنوب ۲۰ تا ۲۵ درجه سردتر از قطب شمال می باشد.
| قطب شمال | قطب جنوب | |
| تابستان | ۰ درجه سانتیگراد | ۲۸- درجه سانتیگراد |
| زمستان | ۴۰- درجه سانتیگراد | ۶۰- درجه سانتیگراد |
اکتشافات در قطب شمال
قطب شمال قرن ها مورد کاوش قرار گرفته بود، زیرا اکسپدیشن ها به دنبال یک گذرگاه شمال غربی بودند – یک مسیر دریایی از اقیانوس اطلس تا اقیانوس آرام برسد. قرن نوزدهم شاهد اولین تلاش‌های بزرگ را برای رسیدن به قطب شمال بود. دریاسالار بریتانیایی ویلیام ادوارد پری در سال ۱۸۲۷ یک اکسپدیشن را رهبری کرد و به دنبال آن کاوشگران نروژی در یک سفر زمینی، همچنین یک کاوشگر سوئدی که سعی کرد با بالون هیدروژنی به آن برسد، و بسیاری دیگر نیز تلاشهایی داشتند که هیچ یک از این سفرها موفقیت آمیز نبود.
پیری در برابر کوک
در اوایل قرن بیستم، دو کاشف هر کدام ادعا کردند که به عنوان اولین نفر به قطب شمال رسیده اند. یک پزشک آمریکایی به نام فردریک آلبرت کوک در سپتامبر ۱۹۰۹ اعلام کرد که او و دو همراه اینوئیت (از اقوام اسکیمو) در ۲۱ آوریل ۱۹۰۸ به قطب رسیده اند. یک هفته بعد، کاشف آمریکایی رابرت ای پیری ادعا کرد که در ۶ آوریل ۱۹۰۹ با همراهی متیو هنسون، اولین کاوشگر آفریقایی-آمریکایی قطب شمال، و چهار مرد اینوئیت به این نقطه رسیده است.
پیری حامیان قدرتمندی داشت، از جمله نیویورک تایمز و انجمن نشنال جئوگرافیک، که بودجه این اکسپدیشن را تامین کرده بودند. پیری که قبلاً دو بار برای رسیدن به قطب تلاش کرده بود، کوک را کلاهبردار خواند. این افراد برای اثبات ادعای خود، گزارش هایی از سفر خود را در کتابچه ای با عنوان «در قطب با کوک و پیری» منتشر کردند که به پرفروش ترین کتاب تبدیل شد و به تغییر افکار عمومی کمک کرد. با گذشت سالها، بحث و جدل بالا گرفت. کوک ادعای دیگری درباره اولین صعود به دنالی مطرح کرد که بعدها آنهم مورد تردید جدی قرار گرفت.
با این حال، تحقیقات جدید در سال ۱۹۸۸ نشان داد که ادعای پیری ممکن است مشکوک بوده باشد. عناصر مشکوک ادعای او عبارتند از: فقدان تجربه ناوبری در تیمش. این واقعیت که پس از اینکه یک نفر که تجربه ناوبری داشت تیم را ترک کرد، آنها گزارش کردند که با سرعت دو برابر سفر کرده اند. شرح مسیر یکی از اعضا با پیری متفاوت است. و اینکه پیری هرگز سوابق خود را برای بررسی در دسترس قرار نداد.
در سال ۲۰۰۵، تام اوری، کاشف بریتانیایی، مسیر پیری را با استفاده از سورتمه‌های سگ تقلید کرد و به قطب رسید و نشان داد که سوابق پیری ممکن است دقیق بوده باشد. بحث پیری علیه کوک تا به امروز بحث برانگیز است.
دریاسالار برد
از زمان پیری و کوک، سفرهای بسیاری به قطب شمال با هواپیما، پیاده و با سورتمه سگ انجام شده است. در سال ۱۹۲۶، کاوشگر آمریکایی و دریاسالار بازنشسته نیروی دریایی ریچارد برد ادعا کرد که او و خلبانش، فلوید بنت، بر فراز قطب شمال پرواز کرده اند. انجمن نشنال جئوگرافیک، یکی از حامیان مالی او، این موفقیت را تایید کرد. برد به عنوان یک قهرمان مورد ستایش قرار گرفت و مدال افتخار دریافت کرد و به پرواز بر فراز قطب جنوب و همچنین دستیابی به بسیاری از نقاط عطف سفرهای قطبی دیگر عازم شد.
با این حال، موفقیت برد تقریباً بلافاصله زیر سؤال رفت. بسیاری فکر نمی کردند که هواپیمای او بتواند این مسافت را تنها در ۱۵ ساعت و ۴۴ دقیقه همانطور که او ثبت کرده بود، طی کند. تحقیقات جدید که در شماره ژانویه ۲۰۱۳ مجله Polar Record منتشر شد، نشان می‌دهد که برد تا ۸۰ مایل (۱۳۰ کیلومتر) از هدف خود در قطب شمال عقب افتاده است.
رولند آموندسن
اولین سفر قابل تایید و متقاعد کننده به قطب به رولد آموندسن، کاشف نروژی بی باک نسبت داده می شود. در سال ۱۹۰۳، آموندسن اولین اکسپدیشن را برای عبور از گذرگاه شمال غربی رهبری کرد. در سال ۱۹۱۱، آموندسن اولین کسی بود که به قطب جنوب رسید. در ماه مه ۱۹۲۶ (فقط چند روز پس از پرواز برد)، آموندسن با ۱۵ مرد دیگر بر فراز قطب شمال با یک بالن هوایی به نام نورژ شناور شد.
- ۲۳ آوریل ۱۹۴۸: سه خدمه شوروی اولین هواپیماها را در قطب فرود آوردند.
- ۳ اوت ۱۹۵۸: زیردریایی USS Nautilus اولین کشتی نیروی دریایی است که به قطب رسید.
- ۱۹ آوریل ۱۹۶۸: رالف پلیستد از مینه سوتا با ماشین برفی به قطب می رسد.
- ۱۹۶۸-۱۹۶۹: والی هربرت با سگ سانان به قطب می رسد (اولین فردی که با پای پیاده به آن می رسد).
- ۱۷ اوت ۱۹۷۷: کشتی یخ شکن هسته ای شوروی Arktika اولین کشتی سطحی است که به قطب رسید.
- ۱ مه ۱۹۸۶: اولین اکسپدیشنی که با پای پیاده و بدون تامین مجدد به قطب رسید، شامل آن بنکرافت، اولین زنی بود که به قطب سفر کرد.
- ۲۰۰۷: لوئیس گوردون پوگ، وکیل بریتانیایی و شناگر استقامتی، ۱۸ دقیقه به مدت یک کیلومتر در اقیانوس منجمد شمالی در قطب شمال شنا کرد. شاهکار او، که تنها با پوشیدن لباس شنا انجام شد.
