روئال اِنگِلبِرت گراونینگ آمونسن (بعضا به عنوان روئالد آموندسن نیز شناخته می شود) کاشف نروژی، نخستین کسی است که توانست از تنگه شمال غربی عبور کند، اولین کسی است که به قطب جنوب رسید و اولین انسانی به شمار می رود که هر دو قطب را در نوردید. آمونسن همواره به عنوان یکی از بزرگترین کاشفان مناطق قطبی در کنار اسکات و شکلتون شناخته می شود.

سالهای ابتدایی

آمونسن در 16 ژوئیه 1872 در مزرعه ای کوچک در نزدیکی سارپسبورگ در جنوب شرقی نروژ به دنیا آمد. برای پنج نسل اجداد او کشاورز و دریانورد بودند. پدر روئال آمونسن، ینس آمونسن، به دنبال دریا بود و تا زمانی که ناخدای کشتی خود را بر عهده گرفت، به تلاشش ادامه داد. او با دو برادر و برادر همسرش، یک تجارت کشتیرانی موفق برپا کرد که دارای 22 کشتی بادبانی بود.

زمانی که روئال تنها چند ماه داشت پدرش به اسلو نقل مکان کرد و در آنجا ملکی در حومه شهر خرید. در اینجا روئال و سه برادر بزرگترش رشد کردند و از امکانات اسکی و اسکیت نهایت استفاده را بردند و تابستان خود را به قایقرانی و ماهیگیری سپری می نمودند. پدر آنها مردی قدرتمند از سبک قدیمی بود که در خانه خود اقتدار کامل داشت و به پسرانش توصیه های درستی می کرد: «من هرگز فرصتی برای تحصیل نداشتم و اغلب احساس ناتوانی کرده ام. داشتن اراده برای کار کافی نیست، باید دانش هم داشت. من می خواهم شما پسران بیشتر از من یاد بگیرید.» همچنین گفت: نمی‌خواهم وارد دعوا شوید، اما اگر مجبور به مبارزه شدید، اولین ضربه را بزنید و مراقب باشید که یک ضربه کافی باشد.

روئال البته به نصیحت دوم پدر بیشتر توجه کرد. او در هجده سالگی موفق شد در دانشگاه پذیرفته شود، اما در انتهای کلاس خود قرار داشت. او پسری آرام بود که ظاهراً مدرسه را شری ضروری می دانست و از سن پانزده سالگی تصمیم خود را درباره آینده خود گرفته بود. او می خواست مناطق قطبی را کاوش کند و اولین هدفش ناوبری در گذرگاه شمال غربی بود. او به گزارش‌های اکسپدیشن فرانکلین برخورد کرده بود و هر کتابی را که می‌توانست درباره گروه‌های جستجویی که به مدت 20 سال تلاش می‌کردند سرنوشت سر جان فرانکلین و افرادش را بدانند، خوانده بود.

جستجوی آنها منجر به کشف گذرگاه شمال غربی شد، اما هیچ دریانوردی هنوز موفق نشده بود کشتی را از میان آب های پر از یخ و تلاطم آن منطقه عبور دهد. اینجا کاری بود که برای تخیل روئال جذاب بود، کاری که از عبور نانسن از گرینلند پیشی می گرفت و انگیزه او را به آتش کشید. روئال تکالیفش را انجام نمی داد اما هر چیزی درباره سفرهای قطبی پیدا می کرد می خواند. او می‌خواست خود را کاملاً برای حرفه‌اش آماده کند و ترجیح می‌داد برای به دست آوردن مدارک استادیش به دریا برود، زیرا می‌خواست در کشتی خودش ناخدا باشد. با این حال، برادران بزرگتر او قبلاً ملوان بودند و مادرش که اکنون بیوه شده بود، می خواست پسر کوچکش از دریا دور بماند و پزشکی بخواند.

آمونسن وظیفه خود می‌دانست که به خواسته‌های مادرش عمل کند، اما زمان کمی را صرف مطالعه کرد و زمان بسیار بیشتری را صرف آماده کردن بدن و ذهنش می نمود. هنگامی که مادرش در سال 1893 درگذشت، آمونسن چند کتاب پزشکی خود را فروخت و به عنوان یک دریانورد معمولی در کشتی ماگدالنا شروع به کار کرد. این کشتی بعداً به دانمارک تغییر نام داد و توسط مایلیوس-اریشسن در اکسپدیشن 1906-1908 گرینلند شرقی مورد استفاده قرار گرفت. در طول سال‌های بعد آمونسن به‌طور پیوسته پیشرفت کرد، در سال 1895 مقالات خود را به عنوان همکار منتشر کرده و در سال 1900 مدرک کارشناسی ارشد خود را دریافت کرد.

با این وجود در سال‌های بعد، تنها عنوانی که دوست داشت، «کاپیتان» بود.

اولین تجربه در مناطق قطبی

اولین تجربه آمونسن از مناطق قطبی در سال 1897 و در سن 25 سالگی رخ داد. او به اکسپدیشن قطب جنوب بلژیک پیوست. این اکسپدیشن به رهبری آدرین د گرلاش با استفاده از کشتی بلژیکا، اولین اکسپدیشنی بود که در قطب جنوب زمستان گذرانی کرد. بلژیکا در منطقه 70 درجه و 30 دقیقه جنوبی جزیره الکساندر در غرب شبه جزیره قطب جنوب در یخ دریا محبوس شد. خدمه زمستانی سخت را تحمل کردند که برای آن آمادگی ضعیفی داشتند.

این منطقه اکنون دریای آمونسن نامیده می شود. دکتر فردریک ا. کوک در کشتی بلژیکا پزشک بود. آمونسن توانایی و ابتکار کوک را تحسین می کرد و دوستی که بین این دو مرد شکل گرفت، علی رغم سرنوشت های متفاوت آن دو، در طول زندگی آنها ادامه داشت. اینطور به نظر می رسد که کوک برای جلوگیری از بیماری اسکوربیک در بین ملوانها از گوشت تازه استفاده کرده بود که در نبود میوه های تازه یکی از منابع ویتامین سی محسوب می شود.

گذرگاه شمال غربی

در سال 1903 بود که روئال آمونسن اولین سفر خود را رهبری کرد و توانست با موفقیت از گذرگاه شمال غربی کانادا بین اقیانوس اطلس و اقیانوس آرام عبور کند. این یک سفر کوچک متشکل از شش نفر بود که با استفاده از یک کشتی ماهیگیری 45 تنی به نام Gjøa انجام شد تا انعطاف پذیری کافی داشته باشد. تکنیک آمونسن در این برنامه استفاده از کشتی کوچک و حرکت در کنار ساحل بود. وی این کشتی را با یک موتور پارفینی دیزیلی کوچک 13 اسب بخار مجهز کرد.

این کشتی با دارای شخصی و ارث خود آمونسن خریداری شد. البته این میزان پول کافی نبود و نهایتا برنامه با بدهی بالا آماده حرکت شد. حتی قبل از شروع برنامه یکی از طلبکاران آمونسن را تهدید کرده بود که در صورت عدم پرداخت بدهی کشتی را توقیف می کند. اما نهایتا ضمانت پرداخت بدهی بود که او را نجات داد.

آنها از طریق خلیج بافین، کانال پاری و سپس از طریق پیل ساند، تنگه جیمز راس، تنگه سیمپسون و تنگه رای به سمت جنوب رفتند. این تیم دو زمستان را در جزیره کینگ ویلیام، در بندری که امروز Gjoa Haven است، گذراند. در طول این مدت، آمونسن و خدمه از اسکیموهای نتسیلیک اینویت محلی در مورد مهارت های بقا در قطب شمال چیزهایی یاد گرفتند که چراغ راه او برای سفر بعدی به قطب جنوب شد. به عنوان مثال، او یاد گرفت که از سگ‌های سورتمه برای حمل و نقل کالا استفاده کند و به جای کاپشن های پشمی سنگین که نمی‌توانستند از سرما در هنگام خیس شدن جلوگیری کنند، از پوست حیوانات بهره ببرد.

گروه با ترک بندر گجا هون، به سمت غرب حرکت کرد و از خلیج کمبریج که در سال 1852 توسط ریچارد کالیسون از غرب به آن رسیده بود، گذشت. در ادامه به سمت جنوب جزیره ویکتوریا، این کشتی در 17 اوت 1905 مجمع الجزایر قطب شمال کانادا را طی کرد و عبور از تنگه با موفقیت به پایان رسید.

وی مجبور شد برای مدتی به دلیل فرا رسیدن زمستان و قبل از رفتن به نوم توقف کند. نزدیکترین ایستگاه تلگراف در 500 مایل (800 کیلومتر) در ایگل بود. آموندسن برای ارسال پیام موفقیت آمیز در 5 دسامبر به آنجا سفر کرد، سپس در سال 1906 به نوم بازگشت.

قطب جنوب

آمونسن در مرحله بعدی سعی کرد یک سفر اکتشافی به قطب شمال ترتیب دهد اما در سال 1909 فردریک کوک و رابرت پیری ادعا کردند که در نتیجه دو سفر اکتشافی به قطب شمال رسیدند. پس روئال هم نقشه اش را تغییر داد و تصمیم گرفت راهی قطب جنوب شود. در همان زمان هم کاپیتان اسکات مشغول برنامه ریزی سفر خود به قطب جنوب بود.

آمونسن با استفاده از کشتی فرام که قبلا توسط نانسن استفاده می شد در تاریخ 3 ژوئن 1910 اسلو را به مقصد قطب جنوب ترک کرد. با توجه به اطلاعات موجود تنها بعد از شروع سفر بود که به خدمه کشتی گفت که قصدش رفتن به جنوبگان است و به وسیله یک تلگرام کاپیتان اسکات را هم از این موضوع آگاه کرد.

شش ماه طول کشید تا آنها در 14 ژانویه 1911 به لبه شرقی پوسته یخی راس برسند که در آن زمان با عنوان سد یخی بزرگ شناخته می شد. آمونسن کمپ اصلی خود را در خلیج نهنگ ها برپا کرد که نام آن فرامهایم بود. وی بر اساس تجربه سفر قبلی خود لباس های پشمی به همراه نداشت و از پوست حیوانات استفاده می کرد.

آمونسن به همراه تیمش انبارهای تدارکاتی در عرض 80 درجه، 81 درجه و 82 درجه در طول مسیر خود به قطب جنوب ایجاد کردند. وی همچنین قصد داشت که تعدادی از سگ های خود را در راه بکشد و از گوشتشان به عنوان منبع تغذیه استفاده کند. وی به همراه 6 نفر دیگر در 8 سپتامبر به راه افتادند اما به دلیل سرمای شدید مجبور به بازگشت شدند. این عقب نشینی به درگیری در تیم منجر شد و در نتیجه آمونسن، سه نفر را برای کشف سرزمین کینگ ادوارد فرستاد.

تلاش دوم آنها در تاریخ 19 اکتبر آغاز گردید. تیم پنج نفره، چهار سورتمه و 52 سگ با خود بردند. آنها با طی یک مسیر ناشناخته در 21 نوامبر به لبه فلات جنوبگان رسیدند. این تیم توانست با 16 سگ در تاریخ 14 دسامبر یعنی یک ماه پیش از اسکات به قطب جنوب دست یابد. آنها یک چادر کوچک و نامه ای از خود بر جای گذاشتند تا نشان دهند که موفق شده اند.

اکسپدیشن قطب جنوب آمونسن از لحاظ برنامه ریزی دقیق، لباس مناسب، استفاده از سگ ها و بهره گیری موثر از اسکی یک موفقیت تمام عیار محسوب می شد. آنها نسبت به اسکات با راحتی بسیار بیشتری توانستند برنامه خود را تکمیل کنند. کاپیتان اسکات و تیمش در بازگشت جانشان را از دست دادند.

گذرگاه شمال شرقی

این برنامه آمونسن در سال 1918 آغاز شد و تا سال 1925 به طول انجامید. در این برنامه از کشتی با نام مود استفاده شد. هدف اصلی این اکسپدیشن کشف مناطق ناشناخته اقیانوس منجمد شمالی بود که به طور گسترده ای از اکسپدیشن قبلی فریتیوف نانسن الهام می گرفت. برنامه آنها این بود که در امتداد سواحل سیبری حرکت کنند و به سمت شمال و شرق دور به داخل یخها بروند. آمونسن در این برنامه هارالد سوردراپ که یک دانشمند ژئوفیزیکدان بود را هم با خود برد.

کشتی مود در این مسیر در میان یخ ها گیر کرد و آنها مجبور به انجام عملیات رها سازی شدند اما مجددا پس از یازده روز در جایی بین جزایر سیبری جدید و جزیره رانگل یخ زد.

در این مدت آمونسن دچار شکستگی دست شده بود و توسط خرس های قطبی هم مورد حمله قرار گرفت. در نتیجه این اتفاقات در فعالیت های بیرون مانند سورتمه و سواری نقش چندانی نداشت. سپس پنج مرد از این گروه با سورتمه به راه افتادند و مسافت 1000 کیلومتری را طی کردند. آنها متوجه شدند که تنگه برینگ کاملا منجمد نیست و نمی توان با سورتمه و به صورت پیاده از آن عبور کرد.

تا اینجای کار دو زمستان گذشته بود و آمونسن تصمیم گرفت براری تعمیر کشتی و خرید آذوقه به نوم برود.

در زمستان سوم هم کشتی مود در تنگه برینگ یخ زده بود اما نهایتا آزاد شد و سپس راهی سیاتل امریکا شدند. آمونسن به نروژ بازگشت تا امور مالی خود را نیز سامان دهد.

در اینجا بود که آمونسن تصمیم گرفت برنامه خود را به دو بخش تقسیم کند. یک بخش همان کشتی بود که به سمت شمال حرکت می کرد و بخش دیگر نیز با ایده سفر هوایی به قطب شمال ایجاد شد. کشتی به مدت سه سال در شرق جزایر سیبری جدید در یخ حرکت کرد و هرگز به قطب شمال نرسید. در نهایت هم توسط طلبکاران آمونسن به عنوان وثیقه بدهی فزاینده او توقیف شد.

پرواز به قطب

تلاش سال 1923 برای پرواز بر فراز قطب شکست خورد. آموندسن و اسکار اومدال، از نیروی دریایی سلطنتی نروژ، سعی کردند از وین رایت، آلاسکا، به اسپیدسبرگن در عرض قطب شمال پرواز کنند. وقتی هواپیمایشان آسیب دید، سفر را رها کردند. آموندسن برای جمع آوری کمک های مالی بیشتر در سال 1924 در یک تور سخنرانی به سراسر ایالات متحده سفر کرد.

در سال 1925 بود که آمونسن به همراه لینکلن السورث و هالمر ریسر لارسن به همراه سه نفر دیگر با استفاده از دو قایق پرنده به سمت قطب پرواز کردند و توانستند در مدار 87 درجه و 44 دقیقه فرود بروند. این شمالی ترین عرض جغرافیایی بود که تا آن زمان یک هواپیما به آن رسیده بود. این دو هواپیما بدون تماس رادیویی در فاصله چندین کیلومتری یکدیگر فرود آمدند اما نهایتا همدیگر را پیدا کردند. آنها مجبور شدند سه هفته وقت صرف پارو کردن 600 تن یخ کنند یا یک باند مناسب پرواز ایجاد کنند و نهایتا با سلامتی بازگشتند.

در سال 1926 آمونسن و 15 مرد دیگر اولین عبور از قطب شمال را به رهبری مهندس هوانوردی امبرتوبیله انجام دادند. آنها اسپیتسبرگن را در 11 مه 1926 ترک کرده و در 12 می بر فراز قطب شمال پرواز کردند و روز بعد در آلاسکا فرود آمدند.

به نقل از برخی منابع پیرامون ادعاهای قبلی که درباره رسیدن به قطب شمال وجود دارد مناقشه هست و احتمالا این سفر هوایی اولین عبور از قطب شمال به شمار می رود.

آخرین اکسپدیشن

آمونسن در 18 ژوئن 1928 هنگام پرواز برای یک ماموریت نجات در قطب شمال ناپدید شد. تیم او شامل دو خلبان و سه فرانسوی می گردید. آنها به دنبال اعضای مفقود شده کشتی جدید نوبیل از ایتالیا بودند که هنگام بازگشت از قطب شمال سقوط کرده بود. آمونسن هرگز از آن سفر بازنگشت.