به بیان ساده فشار خون یا Blood pressure به فشاری گفته می شود که توسط خون در جریان به دیواره رگ ها وارد می شود. بیماری فشار خون بالا نیز به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم می گردد. در گروه ثانویه، این بیماری تحت تاثیر سایر بیماری ها ایجاد خواهد شد. به طور کلی فشار خون بالا در صورت عدم درمان می تواند باعث آسیب دیدگی به سرخرگ ها و سایر اندام های حیاتی بدن شده و از این روی به عنوان قاتل خاموش شناخته می شود.

از مهمترین عوامل خطر ایجاد فشار خون بالا می توان به سن، اضافه وزن، رژیم غذایی اشتباه، دیابت، کم تحرکی، دخانیات، الکل، استرس و .. اشاره نمود.

طبق دستورالعمل های صادر شده توسط انجمن قلب آمریکا (AHA)، فشار خون بالاتر از 130 روی 80 میلی متر جیوه (mmHg) به عنوان فشار خون بالا در نظر گرفته می شود. فشار خون طبیعی 120 روی 80 میلی متر جیوه (mmHg) است.

اما با تمرکز بر بحث کوهنوردی و کوهپیمایی ابتدا به تاثیر ارتفاعات بر فشار خون پرداخته و سپس راهکارهایی جهت کنترل و مدیریت هر چه بیشتر این مساله معرفی خواهیم کرد.

فشار خون و کوهنوردی به ارتفاعات بالا

در یک مطالعه که از ارتفاعات کوه اورست انجام شد، محققان ایتالیایی دریافتند که اگر به ارتفاعات زیاد صعود کنید، فشار خون شما به طور پیوسته افزایش می یابد.

آنها همچنین دریافتند که دارویی که به طور گسترده برای درمان فشار خون بالا استفاده می شود، زمانی که کوهنوردان به ارتفاع معینی می رسند، بی اثر است.

محققان به تیمی متشکل از 47 داوطلب پیوستند که به کمپ اصلی کوه اورست که در ارتفاع 5400 متری یا تقریباً 17700 فوتی قرار دارد، رفتند. داوطلبان هنگام بالا رفتن از کمپ اصلی، مانیتور فشار خون داشتند که به طور شبانه روزی این میزان را اندازه گیری می کرد.

شرکت کنندگان همچنین برای دریافت 80 میلی گرم از داروی کاهش دهنده فشار خون تلمیزارتان (MIcardis) یا دارونما به صورت تصادفی انتخاب شدند. تلمیزارتان یک مسدود کننده گیرنده آنژیوتانسین (ARB) است زیرا اثرات پپتیدی به نام آنژیوتانسین II را که باعث باریک شدن عروق خونی می شود، مسدود می کند. محققان نمونه خون نیز جمع آوری کردند.

آنها دریافتند که قرار گرفتن در ارتفاع بالای 5400 متری باعث افزایش 14 میلی متر جیوه در فشار خون سیستولیک و 10 میلی متر جیوه در فشار خون دیاستولیک می شود که به طور متوسط طی یک دوره نظارت 24 ساعته انجام می شود.

آنها همچنین دریافتند که در حالی که تلمیزارتان به طور قابل توجهی فشار خون را در سطح دریا و در ارتفاع 3400 متری (11155 فوت) کاهش می دهد، هیچ اثری در مدت کوتاهی پس از رسیدن به ارتفاع 5400 متری نشان نداد.

این تیم تحقیقاتی افزود: این افزایش فشار خون ناشی از عوامل متعددی است که مهمترین آنها اثرات کمبود اکسیژن در افزایش فعالیت در سیستم عصبی سمپاتیک بدن است که منجر به کار بیشتر قلب و انقباض عروق محیطی می شود.

ارتفاع زیاد چه تاثیری بر فشار خون دارد؟

هرچه بالاتر بروید، با هر نفس اکسیژن کمتری دریافت می کنید. بدن با افزایش ضربان قلب و میزان خون پمپاژ شده با هر ضربان به این واکنش پاسخ می دهد. در نتیجه، فشار خون به طور موقت افزایش می یابد تا زمانی که بدن با سطوح پایین اکسیژن سازگار شود.

در میان عوامل متعددی که منجر به افزایش فشار خون در ارتفاعات می‌شود، حیاتی‌ترین آنها تأثیر کمبود اکسیژن در افزایش فعالیت در سیستم عصبی سمپاتیک بدن است. محرومیت از اکسیژن باعث می‌شود که قلب سخت‌تر کار کند و رگ‌های خونی محیطی منقبض شوند که در نهایت فشار بیشتری بر دیواره‌های سرخرگ‌ها وارد می‌کند.

چه اقدامات احتیاطی می توانید در برابر فشار خون بالا انجام دهید؟

اگرچه خطرات زیادی در ارتباط با فشار خون بالا و صعود به ارتفاعات وجود دارد، اما انجام اقدامات احتیاطی مناسب می تواند به ایمن تر شدن سفر در ارتفاعات کمک کند.

اساسی ترین چیزی که باید بدانید این است که چقدر در روز باید صعود کنید.

• به طور کلی، توقف در ارتفاع کمتر از 2400 متر و ماندن حداقل یک شب در اولین مرحله سفر عاقلانه است. پس از آن، هر روز بیشتر از 600 متر صعود نکنید.
• قبل از برنامه ریزی برای کوهنوردی با پزشک خود صحبت کنید تا داروهای خود را تنظیم کنید (در صورت لزوم)، که باید شامل افزایش دوز داروهای ضد فشار خون معمول شما باشد.
• همیشه داروی اضطراری علاوه بر منبع اصلی خود همراه داشته باشید، تا در صورت از دست رفتن دارو بتوانید به سرعت جایگزین کنید.
• تا آنجا که ممکن است هیدراته بمانید، زیرا احتمالاً در هنگام صعود دچار کم آبی می شوید که می تواند باعث افزایش فشار خون شود.
• نمک را در رژیم غذایی خود کاهش دهید تا به حفظ فشار خون در سطح ایمن کمک کنید.
• حتما با تیم با تجربه صعود کنید.

کوهپیمایی و فشار خون: روی دیگر سکه

آنچه در بالا ذکر شد با تمرکز بر کوهنوردی در ارتفاعات و البته تاثیر مستقیم کمبود اکسیژن ناشی از ارتفاع بر روی فشار خون بود. اما کوهپیمایی در ارتفاعات پایینتر به معنای همگانی آن به شما کمک خواهد کرد تا چند عامل زمینه ای افزایش فشار خون از جمله اضافه وزن و کم تحرکی را مدیریت نمایید. فعالیت بدنی مانند پیاده روی می تواند فشار خون را تا 10 واحد کاهش دهد.

نکته مهم در اینجا این است که کوهپیمایی شما نباید در ارتفاعات بالا انجام شود و حتما در صورت داشتن بیماری پیش از مراجعه به کوهستان با پزشک ورزشی متخصص در این زمینه مشورت نمایید.

منابع: webmd / swaconhospital / honorhealth