یرزی کوکوچکا(جرزی کوکوچکا) متولد ۱۹۴۸، لهستان، کاتویچ. آلپینیست و کوهنورد لهستانی که همواره از سوی کارشناسان کوهنوردی به عنوان یکی از بزرگترین کوهنوردان تاریخ شناخته میشود. در ۱۸ سپتامبر ۱۹۸۷، او تبدیل به دومین انسانی شد که توانست ۱۴ قله هشت هزار متری جهان را صعود کند. اما این تنها دلیلی نیست که او را به عنوان یکی از اسطوره های کوهنوردی جهان می شناسند، بلکه روشیست که کوکوچکا برای صعود انتخاب کرده بود.
رزومه وی گیج کننده است. یرزی کوکوچکا تنها در مدت هشت سال به تمام ۱۴ قله ۸۰۰۰ متری جهان صعود کرد، از جمله صعود چهار قله در زمستان انجام شد. او از پیشگامان سبک آلپی بود و همه این مجموعه قلل را (به جز یک مورد) بدون اکسیژن کمی صعود کرد و البته ۱۰ صعود را از مسیر جدید به انجام رسانید.
کوکوچکا همه این کارها را با وجود فشار مالی زیاد، لوازم دسته دوم و با پولی که از طریق کار سخت و شلوغی های بازار سیاه در زادگاهش لهستان به دست آورده بود، انجام داد.
تولد
کوکوچکا در سال ۱۹۴۸ در کاتوویچ، یک شهر صنعتی که در میان معادن زغال سنگ جنوب لهستان واقع شده است، به دنیا آمد. بخش اعظم شهر در طول جنگ جهانی دوم ویران شده بود، ساختمان‌های تاریخی آن با بلوک‌های آپارتمانی و کارخانه‌های بتنی تحت تأثیر شوروی سابق، که نازی‌ها را بیرون راندند و خود آنجا را ترک نکردند، جایگزین شد. در سالهای ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ و در دوره نوجوانی کوکوچکا، انجام تقریباً هر کاری در لهستان مستلزم پشتکار و خلاقیت بود.
کوهنوردی نیز از این قاعده مستثنی نبود. کوکوچکا اولین سفر خود به Lhotse را در سال ۱۹۷۹ با رنگ آمیزی دودکش در کارخانه های فولاد کاتوویچ تامین کرد. در رژیم کمونیستی، کارخانه‌ها به‌طور قانونی نمی‌توانستند به افراد برای انجام کار پول بدهند، بنابراین کوهنوردان پول را از طریق باشگاه‌های کوهنوردی خود می‌فرستادند. این پیوند مناسب سرمایه داری و سوسیالیسم بود.
دودکش ها
برنادت مک‌دونالد ماجرای دودکش را در کوهنوردان آزادی (شرح دوران طلایی کوهنوردی لهستان) توضیح داده است. کوکوچکا می‌دانست که شرکت‌های رنگ‌آمیزی دودکش مورد تایید دولت گران هستند و به‌طور نامحدود کند کار می کنند و همچنین کارخانه‌ها برای رنگ‌آمیزی سریع دودکش‌ها تحت فشار هستند. سپس او به دفتر رییس کارخانه رفت و اعلام کرد که به همراه دوستان کوهنوردش می توانند این کار را در یک هفته انجام دهند. کارگران به ساده لوحی یرزی خندیدند، چرا که فقط نصب داربست ها بیش از یک هفته طول می کشید.
اما آنها از طناب به جای داربست استفاده می کردند. کوکوچکا درخواست یک میلیون زلوتی کرد(این ۲۰۰ برابر میانگین دستمزد ماهیانه بود) و دقیقا همان چیزی بود که اکسپدیشن وی برای رفتن به لوتسه، چهارمین کوه بلند جهان لازم داشت. وی در این برنامه به لوتسه از مسیر عادی بدون اکسیژن کمکی صعود کرد. این کوه تا آن زمان تنها دوبار صعود شده بود.
بهار بعد، کوکوچکا و آندری چوک مسیر جدیدی را بر روی ستون جنوبی اورست ایجاد کردند و یک خط فریبنده را در امتداد لبه سمت راست جبهه جنوب غربی کوه دنبال نمودند. آنها در صعود از اکسیژن استفاده نمودند. در سال ۱۹۸۰، تنها دو کوهنورد – مسنر و هابلر – بدون اکسیژن کمکی رسیده بودند. با این حال، کوکوچکا دیگر هرگز دوباره با اکسیژن صعود نکرد.
سال بعد او مسیر جدیدی را در ماکالو، انفرادی و به سبک آلپی بازکرد. در سال ۱۹۸۲ برود پیک بود، سپس گاشربروم یک و دو در سال بعد، بعد در سال ۱۹۸۴ به برود پیک بازگشت تا تراورس پیشگامانه از سه قله کوه را به انجام برساند. همه اینها مسیرهای جدیدی بود که به سبک آلپی انجام شد. اما کوکوچکا به دنبال چالش بزرگ تری بود.
در زمستان ۱۹۸۵، کوکوچکا اولین صعود زمستانی دائولاگیری و دومین صعود زمستانی چوآیو را انجام داد. هیچ کس تا به حال دو قله ۸۰۰۰ متری را در یک زمستان صعود نکرده بود. زمستان بعد او برای اولین بار به کانچن جونگا صعود کرد.
کوکوچکا شاهکار خود را در تابستان بعد با تادئوش پیوتروسکی در جبهه جنوبی کی۲ به نمایش گذاشت. مسیر بازشده توسط آنها در سال ۱۹۸۶ و حتی با استانداردهای کی۲ یک کار ظریف و بسیار خطرناک بود. در ۳۳ سال پس از آن، هیچ کس هرگز سعی نکرده مسیری را که به سادگی به عنوان خط لهستانی شناخته می شود، تکرار کند.
یرزی چهار ۸۰۰۰ متری دیگر را در دو سال بعد به پایان رساند و به اصطلاح تاج هیمالیا را در پاییز ۱۹۸۸ تکمیل کرد. او دومین کوهنوردی بود که جدول بلندترین کوههای جهان را صعود کرد و همچنین سریع‌ترین تا آن زمان به شمار می رفت. او این چالش را تنها در ۸ سال در مقایسه با ۱۶ سال مسنر تکمیل کرده بود. مهمتر از آن، او این کار را با سبکی عالی به انجام رسانید.
رزومه یرزی کوکوچکا
در طول دوران تحصیل به مدت طولانی در رشته وزنه برداری کار کرد. کوکوچکا در سال ۱۹۶۶ به عضویت باشگاه کوهنوردی کاتوویچ درآمد و دوره کوهنوردی تاترا را به پایان رسانید.
برخی از صعودهای وی غیر از هشت هزار متری ها
- ۱۹۷۳ گشایش مسیر جدید در درو به همراه ویتک کورتیکا
- ۱۹۷۴ دیواره جنوبی دنالی در آلاسکا ، در این برنامه قدری سرمازده شد.
- ۱۹۷۵ مسیر جدید در دیواره شمالی گراندژوراسس.
- ۱۹۷۶ گشایش مسیر در کوه آوال در هندکش -۵۸۰۰ متر – انفرادی.
- ۱۹۷۶ صعود رخ جنوب شرقی کوه تز در هندوکش – ۷۰۱۵ متر.
- ۱۹۷۸ گشایش مسیر در تریچمیر – ۷۶۹۲ متر- به همراه پیوتروفسکی.
- ۱۹۷۸ اولین صعود بیندو غول زوم – ۶۳۴۰ متر.
- ۱۹۸۴ ماشربروم لا – ۵۳۶۴ متر – صعود انفرادی.
- ۱۹۸۷ یبوکالگان ری – ۷۳۶۵ متر – اولین صعود به قله – سبک آلپی.
یرزی کوکوچکا در طول دوران ۱۹۷۹-۱۹۸۷ ، هشت مسیر جدید در هشت هزار متری ها باز کرد. هفت بار به سبک آلپی به قله رسید، چهار بار به طور زمستانی ( سه بار به طور کامل در زمستان) یک قله به طور انفرادی. هیچ انسانی تا به امروز موفق به چنین کیفیتی در صعود به هشت هزار متری ها نشده است. یرزی در دو سال به شش هشت هزار متری صعود کرد که سه مورد آن در زمستان بود و در سه تای دیگری هم از مسیرهای بسیار دشواری در کی۲ و نانگاپاربات بالا رفت.
یرزی کوکوچکا به آرامی هم هوا میشد، اما شهرت وی برای استقامت ذهنی و بدنی خاصش بود. از همنوردان وی باید به کریستوف ویلیچکی ، آرتور هایزر ، ویتک کورتیکا و ریزاد پاولوسکی اشاره کرد.
رقابت و کوهنوردی از نگاه کوکوچکا
کوکوچکا به طور گسترده ای در جامعه جهانی کوهنوردی به عنوان یکی از بهترین کوهنوردان ارتفاعات بالا شناخته می شود. برخلاف بسیاری از صعود کنندگان در قله های بلند، وی اغلب مسیرهایی را انتخاب می کرد که دست نخورده بودند. در طول دوره فعالیتش توانست ده مسیر در هشت هزار متریها گشایش کند. او به خوبی به عنوان یکی از مبارزان یخ در جهان شناخته می شود.
وی در سال ۱۹۸۸ به همراه مسنر مدال نقره المپیک را دریافت کرد. مسنر از گرفتن مدال به دلیل نگاهش به عدم رقابت در کوهنوردی امتناع کرد. اما کوکوچکا مدال را پذیرفت. او اعتقاد به شکلی از ارزش های رقابتی داشت. وی عقیده داشت که “شاید اگر این شکل از رقابت در آن نبود، من هیچ گاه کوهنوردی نمی کردم.” وی همچنین می گوید” فقط در کوه بودن کافی نیست. من فکر می کنم هدف صعود به کوه است.”
هشت هزار متری ها
در یک دوره از تاریخ لهستان که غذاهای اساسی در لهستان کمیاب بود. یرزی کوکوچکا این توانایی را داشت که تیم خود را تجهیز نماید تا به کوههای بلند سرک بکشد. آنها دودکش رنگ می کردند و به هر دری می زدند تا پول جمع کنند.
| سال | موقعیت | کوه | مسیر | توضیح |
| ۱۹۷۹ | نپال | لوتسه | رخ غربی | مسیر نرمال |
| ۱۹۸۰ | نپال | اورست | ستون جنوبی | مسیر جدید |
| ۱۹۸۱ | نپال | ماکالو | وریشن به ماکالولا- مسیر غربی | مسیر جدید
آلپاین استایل انفرادی |
| ۱۹۸۲ | پاکستان | برودپیک | تیغه غربی | مسیر نرمال
صعود آلپی |
| ۱۹۸۳ | پاکستان | گاشربروم ۲ | تیغه جنوب شرقی | مسیر جدید
سبک آلپی |
| ۱۹۸۳ | پاکستان | گاشربروم ۱ | رخ جنوب غربی | مسیرجدید، سبک آلپی |
| ۱۹۸۴ | پاکستان | برودپیک | تراورس شمالی، مرکزی، و قلل اصلی | مسیر جدید
سبک آلپی |
| ۱۹۸۵ | نپال | دائولاگیری | تیغه شمال شرقی | مسیر نرمال
اولین صعود زمستانی |
| ۱۹۸۵ | نپال | چوآیو | ستون جنوب شرقی | دومین صعود زمستانی |
| ۱۹۸۵ | پاکستان | نانگاپاربات | ستون جنوب شرقی | مسیر جدید |
| ۱۹۸۶ | نپال | کانگچنجونگا | رخ جنوب شرقی | مسیر نرمال
اولین صعود زمستانی |
| ۱۹۸۷ | نپال | آناپورنا یک | رخ جنوبی | مسیر نرمال
اولین صعود زمستانی |
| ۱۹۸۷ | چین | شیشاپانگما | مسیر غربی | مسیر جدید
سبک آلپی فرود با اسکی |
| ۱۹۸۸ | نپال | آناپورنا شرقی | رخ جنوبی | مسیر جدید
سبک آلپی |
پایان یرزی کوکوچکا
کوکوچکا در حال تلاش بر روی جبهه صعود نشده جنوبی لوتسه در ۲۴ اکتبر ۱۹۸۹ درگذشت. او در حال صعود سرطناب در ارتفاع ۸۲۰۰ متری با طناب ۶ میلی متری دسته دوم بود که در بازاری در کاتماندو خریده بود. در نهایت پاندول شدن وی به پاره شدن این طناب و سقوطش در رخ دو هزار متری دیواره ختم گردید. جسد وی هیچ گاه یافت نشد.
لوح یادبودی در دره پایینی کوه به یاد او برافراشته شد، هرچند به نظر نمی رسد ضروری باشد. میراث کوکوچکا به صورت پاک نشدنی بر جبهه های بزرگ هیمالیا، در مسیرهای پررنگ و تخیلی که او بر روی کوه‌هایی که دوست داشت باز کرد، نقش بسته است.
فیلمهایی که با محوریت یرزی کوکوچکا ساخته شد.
- Jurek, documentary, Poland
- Kukuczka , documentary, Poland
- Himalayas: Broken rope
