قله تفتان بلندترین قله ی سیستان بلوچستان است با ارتفاعی حدود ۳۹۴۱ متر که در دسته ی کوه های آتشفشانی جای می گیرد. خاش، نزدیک ترین شهر به کوه تفتان است.
در زبان بلوچی تَپت به معنای گرماست؛ که بعد تپتان و در نهایت این کوه تفتان نامیده شده است به این دلیل که از دهانه ی آن دود آتشفشان خارج می شده.
تنوع آب و هوایی، پوشش گیاهی و آب فراوانی که در این کوه وجود دارد، نماد طبیعت بی نظیر و شاهکار این منطقه است که از دیرباز ساکنانش را بهره مند کرده است. هرساله تعداد کثیری گردشگر و کوهنورد برای صعود، آب درمانی و لذت بردن از این طبیعت بکر به این منطقه سفر می کنند.
مسیرهای صعود به کوه تفتان
برای رسیدن به این کوه باید از جاده ی خاش به زاهدان به سمت شمال خاش، سفر کنید؛ پس از حدود ۲۰ کیلومتر تابلوی بزرگی را مشاهده خواهید کرد که مسیر دسترسی به تفتان را نشان می دهد.
۴ مسیر صعود به تفتان وجود دارد:
- مسیر پناهگاه در جبهه غربی
- روستای ترشاب از سمت شرقی
- روستای تمین در شمال
- دو راهی سنگان و روستای خنجک در شمال شرقی
پر تردد ترین مسیری که کوهنوردان انتخاب می کنند و در آن پناهگاه هم وجود دارد، اولین مسیری که نام بردیم یعنی مسیر جبهه غربی است.
صعود به تفتان
مسیر جنوب غربی متداول ترین مسیر صعود کوهنوردان است. در وسط راه این مسیر پناهگاهی به نام صبح وجود دارد. برای رسیدن به مبدا صعود باید کوهنوردان خود را به روستایی به نام دره گل در دامنه غربی تفتان برسانند. این روستا در نزدیکی شهر خاش واقع شده است. جاده روستا آسفالت اما با کیفیتی پایین می باشد. نکته قابل توجه اینکه روستا در ۱۷۰ کیلومتری زاهدان قرار گرفته است.
ارتفاع روستای دره گل ۲۵۰۰ متر بالاتر از سطح دریا میباشد. یک اردوگاه تفریحی و ساختمان برای اسکان شبانه گردشگران و کوهنوردان نیز در اینجا قرار دارد. همچنین برای شبمانی می توان از روستاییان منزل اجاره کرد.
از اینجا مسیر صعود در امتداد نهر آبی که در دره گل جریان دارد بالا می رود تا به محل سرچشمه آب برسد. آب اصلی جاری در این دره غیر قابل شرب است ولی یک چشمه در میانه مسیر وجود دارد که به آن آب خوش می گویند. از اینجا مسیر به سمت شکاف دره ای به نام تنگ گلو با فراز و فرود از تخته سنگها همراه خواهد بود. همچنین در بین راه بعضا فلش ها و یادگاری ها در مسیر دیده میشوند.
پناهگاه صبح
بعد از عبور از تنگ گلو، مسیر از دره شنی و باریک بالای آن ادامه یافته تا به منطقه نسبتا مسطحی میرسد. در ادامه مسیر با بالا رفتن از یال سمت چپ پناهگاه بزرگ تفتان را می توان دید. پناهگاه کوه تفتان با نام صبح در ارتفاع ۳۲۵۰ متری واقع شده است.
در زیر پناهگاه کوه تفتان ، چشمه کوچکی از آبگرم به رسوبات گوگردی جاری است. پناهگاه دارای دو منبع آب است که آب شیرین در آن ذخیره می کنند.
مسیر از بالای پناهگاه تا قله به صورت یک پاکوب کوچک مشخص است. در زیر قله و روی تخته سنگهای آتشفشانی نیز این پاکوب از بین میرود . در اینجا با صعود از سمت چپ به بالای تخته سنگها رسیده و مسیر از یک منطقه نسبتا مسطح به سمت قله تفتان که انتشار گاز گوگرد آن مشخص است، ادامه می یابد و نهایتا به قله تفتان دست خواهید یافت.
نکته : در فصل زمستان احتمال وزش بادهای سهمگین در این منطقه وجود دارد.
ویژگی هایی که تفتان را از سایر کوه ها متمایز می کند.
همانطور که گفته شد این کوه در لیست کوه های آتشفشانی قرار می گیرد؛ با داشتن ۴ قله و ۳ دهانه آتشفشانی.
تفتان بخشی از سلسله جبال آتشفشانیای به نام خاموش سلطان است که تا پاکستان شمالی ادامه دارد.
از دیگر جاذبه های تفتان وجود دو دیواره به نام های گراش خان و شصت خداست که از مقاصد سنگنوردان به شمار می آید. گراش خان در جاده ی زاهدان و شصت خدا در جمچین قرار دارد.
قله های تفتان
نام قله ی آتشفشانی تفتان چهل تن است که روایت است چهل نفر از مبلغین مذهبی در این کوه گم شده اند از این رو نام این قله را چهل تن نامیدند. قله ی جنوبی تفتان که این قله هم دهانه ی آتشفشانی دارد، مادر کوه نام دارد. قله ی شمال شرقی صبح کوه است که قله ی زیارت نیز نامیده می شود(محل زیارت اهالی این منطقه بوده است) و قله ی غربی نیز نرکوه نامیده می شود.
ذخایر آبی کوه تفتان
در ارتفاعات تفتان ۳ دریاچه که به آنها دریاسر گفته می شود و رودخانه های لادیز و گزد جاری هستند. همچنین چشمه آبگرم گوگردی و چشمه آبگرم شیرین نیز در این کوه وجود دارد.
بهترین فصل برای صعود تفتان
عموما تفتان کوه برف گیری نیست اما زمستان و پاییز سردی دارد که بادهای سنگینی در آن می وزد؛ به طوری که مسیر ۳ ساعته تا پناهگاه به ۸ ساعت زمان نیاز دارد. در فصل بهار هم شب های نسبتا سردی دارد. اما بازهم بهترین زمان برای صعود، ماه فروردین تا اوایل اردیبهشت است. در تابستان به دلیل گرمای هوا صعود دشوار خواهد بود.
سوالات رایج
فرد یا افرادی را به عنوان راهنما می توان در این کوه پیدا کرد؟
عموما مردم محلی شما را راهنمایی می کنند اما بهتر است تنها برای صعود رهسپار نشوید و حتما با لیدر سفر کنید.
آیا این کوه یخچال طبیعی دارد؟
در گذشته این کوه یخچال های طبیعی و زیبایی داشته است اما به مرور و به دلیل گرمای هوا و خشکسالی و توسعه امکانات بخش عمده ای از این یخچال ها آب شده اند.
امکان فعال شدن آتشفشان این کوه وجود دارد؟
در حال حاضر این کوه جزء کوه های نیمه فعال به حساب می آید و مانند سایر کوه های آتشفشانی از جمله دماوند نمی توان به طور قطعی اظهار نظر کرد و یا زمانی برای فعال شدن آن درنظر گرفت.
گردآوری : نگار پیرحیاتی
مطالب مرتبط
عکس بالای صفحه اشتباه است و عکس مربوط به قله تفتان نیست
سپاس از تذکر. اصلاح گردید.