اولین صعود زمستانی پوبدا: نبرد با بادهای سیاه، یخ و مرگ

قله پوبدا (Peak Pobeda)، واقع در قلب رشته‌کوه تیان‌شان، یکی از مرگبارترین و چالش‌برانگیزترین و البته زیباترین قله‌های جهان است. این قله با ارتفاع ۷۴۳۹ متر، به‌عنوان شمالی‌ترین قله بالای ۷۰۰۰ متر (در کنار خانتنگری) شناخته می‌شود و اغلب با بادهای سهمگین مشهور به بادهای سیاه سیبری که از بیابان تکله مکان می وزند، سرمای کشنده و شیب‌های یخی غیرقابل عبور از کوهنوردان استقبال می‌کند. صعود به این قله حتی در تابستان دستاوردی استثنایی محسوب می‌شود، چه رسد به زمستان، که هر لحظه آن مبارزه‌ای برای بقاست. تا پیش از سال ۱۹۹۰، پوبدا در زمستان تنها یک رویا بود—رویایی که با سرمای ۵۰- درجه سانتی‌گراد و بادهای طوفانی خُرد می‌شد.

اما در دوم فوریه ۱۹۹۰، گروهی از کوهنوردان شوروی تصمیم گرفتند غیرممکن را ممکن کنند. تیمی ۲۵ نفره، متشکل از بهترین کوهنوردان شوروی، با اراده‌ای شکست‌ناپذیر و تکیه بر سال‌ها تجربه، راهی مسیری شدند که کمتر کسی حتی به عبور از آن فکر می‌کرد. این سفر، داستان اراده، همکاری و استقامتی است که در برابر سخت‌ترین شرایط طبیعت، مرزهای توانایی انسان را به چالش کشید و به تاریخ کوهنوردی جهان پیوست.

زمینه و تاریخچه تلاش‌ها برای صعود زمستانی قله‌های بلند شوروی

صعودهای زمستانی در شوروی از دهه ۱۹۶۰ آغاز شد. این تلاش‌ها با صعود به قله‌های پایین‌تر، مانند اوشبا در قفقاز در سال ۱۹۶۵ و ماربل وال در تیان‌شان در سال ۱۹۶۶، شروع شد. اما صعود به قله‌هایی با ارتفاع بیش از ۷۰۰۰ متر به دلیل بادهای سهمگین، سرمای شدید و شرایط غیرقابل پیش‌بینی، تا مدت‌ها دست‌نیافتنی باقی ماند.

اولین صعود موفق زمستانی به یک قله ۷۰۰۰ متری، در سال ۱۹۸۶ انجام شد. در این سال، یک تیم کوهنوردی شوروی به سرپرستی والری پوترین موفق شد قله کمونیسم (۷۴۹۵ متر) را فتح کند. طی دو روز، ۲۳ کوهنورد به قله رسیدند. اما این موفقیت با فاجعه همراه بود؛ دو نفر از اعضای تیم در مسیر بازگشت، به دلیل سر خوردن در ارتفاع ۷۰۰۰ متر جان خود را از دست دادند.

چند روز بعد، یک تیم از لنینگراد به سرپرستی یوری چونوفکین، قله کرژنفسکایا (۷۱۰۵ متر) را فتح کرد. این موفقیت‌ها، امیدها برای صعود به دیگر قله‌های بلند در زمستان را افزایش داد.

در سال ۱۹۸۸، تیمی از لنینگراد به سرپرستی لئونید تروشچینکو توانست قله لنین (۷۱۳۴ متر) را در زمستان فتح کند. اما قله پوبدا، به دلیل شرایط جغرافیایی و آب‌وهوایی خاص خود، همچنان دست‌نیافتنی باقی مانده بود.

چرا پوبدا این‌قدر دشوار بود؟

قله پوبدا، با طول ۱۰ کیلومتر از غرب به شرق، یکی از گسترده‌ترین و پیچیده‌ترین قله‌های جهان است. این قله به‌طور مداوم در معرض بادهای شدید شمالی و طوفان‌های برفی قرار دارد. دمای هوا اغلب به زیر ۵۰- درجه سانتی‌گراد می‌رسد و مسیرهای صعود، به‌ویژه از سمت شمال، به دلیل شیب‌های یخی و بهمن‌های ناگهانی، فوق‌العاده خطرناک هستند.

نبرد بر سر بلندترین آتشفشان آسیا: دماوند در برابر کونلون

راهنمای حرفه‌ای پخت جوجه‌کباب در کمپینگ و طبیعت

تاریخچه صعودهای تابستانی این قله نیز با فاجعه‌های متعدد همراه بوده است. بیش از ۴۰ کوهنورد جان خود را در تلاش برای صعود به این قله از دست داده‌اند. در سال ۱۹۸۱، یک تیم از کراسنویارسک که مسیر شمالی را انتخاب کرده بود، پنج نفر از اعضای خود، از جمله سرپرست تیم والری بزوبکین را از دست داد.

از طرف دیگر توموفنگ (به معنای کوه آهنین در زبان چینی) در پشت خود بیابان تکله مکان را دارد. وجود یک دشت به آن وسعت در کنار کوهی به این عظمت پدیده ای را شکل می دهد که به بادهای سیاه سیبری شهرت دارد. تعدد کمپ ها و مسافت طولانی از بیس کمپ تا قله به علاوه دور افتادگی کوه از دلایل دیگر سختی کوه آهنین محسوب می شوند. آنجا پایان دنیاست!

آغاز سفر از آلماتی

در روز حرکت، اعضای تیم در کمیته ورزش قزاقستان در آلماتی گرد هم آمدند. تیمی شامل ۲۵ نفر از بهترین کوهنوردان شوروی، از جمله ولادیمیر بالیبردین (سرپرست)، والری خریشچاتی، برادران سرگئی و گنادی بوگومولوف و سرگئی اووچارنکو. این تیم از کوهنوردان قزاقستان، لنینگراد و ساراتوف تشکیل شده بود و بسیاری از اعضای آن سابقه صعود به قله‌های مرتفع مانند اورست و کانچنجونگا را داشتند.

پس از سخنرانی رسمی، تیم با اتوبوس به سمت پریوالسک حرکت کرد. سفر از میان منظره‌های زمستانی و برفی تیان‌شان انجام شد. هرچند فضای تیم پر از اشتیاق بود، اما نگرانی‌هایی نیز در مورد چالش‌های پیش رو وجود داشت. بسیاری از اعضا می‌دانستند که قله پوبدا به دلیل بادهای شدید و دمای پایین، یکی از کشنده‌ترین قله‌های جهان است.

تیم در پریوالسک برای انتقال تجهیزات آماده شد. پس از یک شب استراحت، آن‌ها با هلیکوپتر به یخچال اینیلچک جنوبی منتقل شدند. این سفر هوایی نیز بدون خطر نبود، زیرا هلیکوپتر باید در شرایط باد شدید و برف در پایگاه کمپ فرود می‌آمد. سرانجام، تیم در ارتفاع ۴۲۰۰ متر به کمپ اصلی رسید.

آماده‌سازی در کمپ اصلی

در کمپ اصلی، کوهنوردان به دو گروه تقسیم شدند و برنامه هم‌ هوایی و تمرین‌های مقدماتی را آغاز کردند. هر گروه وظیفه داشت مسیرهای پیش رو را شناسایی کند و غارهای برفی را برای پناهگاه حفر کند. این غارها در ارتفاع ۴۸۰۰ تا ۶۱۰۰ متر و در برف‌های سخت ساخته شدند. دمای داخل غارها به دلیل گرمای بدن و اجاق‌های پرایموس به سختی به ۵- درجه سانتی‌گراد می‌رسید، اما این غارها در برابر بادهای شدید و سرمای طاقت‌فرسا، تنها امید برای زنده ماندن بودند.

در این مدت، تیم‌ها طناب‌های ثابت را در مسیرهای خطرناک نصب کردند و تجهیزات خود را بررسی کردند. برنامه هم‌هوایی در ارتفاعات پایین‌تر، بدن کوهنوردان را برای مقابله با فشار کمبود اکسیژن در ارتفاعات بالا آماده کرد.

آغاز صعود اصلی: حرکت به سوی قله

در ۲۹ ژانویه ۱۹۹۰، تیم خریشچاتی و بالیبردین حرکت خود را به سمت قله آغاز کردند. هدف آن‌ها رسیدن به کمپ‌های بالاتر در ارتفاعات ۶۵۰۰ متر و ۷۱۰۰ متر و سپس تلاش برای صعود نهایی بود. در این مرحله، شرایط هوا همچنان آرام بود، اتفاقی که در زمستان پوبدا بسیار نادر است.

مسیر صعود از یخچال زوزدوچکا (Zvezdochka) آغاز شد و تیم‌ها باید از میان شکاف‌های یخی، شیب‌های برف‌گیر و دیواره‌های صخره‌ای عبور می‌کردند. هر قدم نیازمند دقت و هماهنگی کامل بود، زیرا کوچک‌ترین اشتباه می‌توانست به سقوطی مرگبار منجر شود.

در روزهای اول، تیم‌ها با موفقیت به کمپ‌های میانی رسیدند و غارهای برفی جدیدی در ارتفاع ۶۵۰۰ متر ساختند. این غارها به عنوان پناهگاهی برای استراحت و ذخیره تجهیزات استفاده می‌شدند.

رسیدن به کمپ ۷۱۰۰ متر و آماده‌سازی نهایی

در اول فوریه ۱۹۹۰، تیم خریشچاتی به ارتفاع ۷۱۰۰ متر رسید و کمپ خود را در این ارتفاع برپا کرد. این نقطه، آخرین توقفگاه قبل از صعود نهایی به قله بود. دمای هوا در این ارتفاع به ۵۰- درجه سانتی‌گراد کاهش یافته بود و بادهای سرد شمالی از سمت دامنه‌های چینی می‌وزیدند.

در این مرحله، کوهنوردان باید با کمبود اکسیژن، خستگی مفرط و سرمای شدید مقابله می‌کردند. تجهیزات زمستانی آن‌ها شامل لباس‌های چندلایه از جنس گورتکس، کرامپون‌ها و دستکش‌های ضخیم بود که برای چنین شرایطی طراحی شده بودند. با این حال، این تجهیزات نیز نمی‌توانستند به طور کامل از آن‌ها در برابر سرمای شدید محافظت کنند.

صعود نهایی به قله: آغاز مبارزه با ارتفاع و سرما

دوم فوریه ۱۹۹۰، روز سرنوشت‌ساز تیم خریشچاتی بود. این گروه، شامل والری خریشچاتی، سرگئی بوگومولوف، گنادی بوگومولوف، سرگئی اووچارنکو و گنادی میخایلوف، در اولین ساعات صبح آماده صعود نهایی به قله پوبدا شدند. در این ارتفاع، جایی که هوا به‌شدت رقیق و دمای هوا زیر ۵۰- درجه سانتی‌گراد بود، هر حرکت کوچک نیازمند انرژی مضاعف و تمرکز کامل بود.

در این مرحله، تیم با شیب‌های یخی و برف‌های سخت روبرو شد. در شیب‌های ۴۰ درجه، کوهنوردان مجبور بودند با استفاده از کرامپون‌ها و تبر یخ، هر قدم را با احتیاط کامل بردارند. کوچک‌ترین اشتباه، سقوطی مرگبار را به دنبال داشت.

بادهای سرد شمالی که از سمت دامنه‌های چینی می‌وزید، به چالش دیگری برای تیم تبدیل شده بود. این بادها، که در برخی لحظات به سرعت طوفانی می‌رسیدند، کوهنوردان را مجبور می‌کردند تا در هر قدم تعادل خود را حفظ کنند و به نقاط ایمن پناه ببرند. اما برای این تیم، بازگشت به عقب دیگر گزینه‌ای نبود؛ تنها راه، صعود به قله بود. گویی آنان در جاده ای یک طرف قدم بر می داشتند!

چالش‌های مسیر نهایی: یخ، باد و شیب‌های مرگبار

تیم در طول مسیر با چندین مانع طبیعی خطرناک روبرو شد. تراورس از میان شکاف‌های عمیق یخی یکی از سخت‌ترین مراحل بود. آن‌ها با دقت طناب‌های ثابت را برای عبور ایمن نصب کردند. در نقاطی که مسیر یخ‌زده و صیقلی بود، کوهنوردان مجبور بودند به حالت “یک به یک” حرکت کنند تا از فشار بیش‌ازحد بر طناب‌ها جلوگیری کنند.

در حوالی ظهر، تیم به بخشی از مسیر رسید که با قله تنها چند صد متر فاصله داشت. اما در اینجا شرایط به شدت سخت‌تر شد. وزش بادهای شدید و کاهش دید، حرکت آن‌ها را به یک چالش اساسی تبدیل کرد.

سرگئی بوگومولوف در این لحظات اظهار داشت: “در هر قدم، باید ذهنم را مجبور کنم تا به جلو حرکت کنم. تمام بدنم می‌خواست متوقف شود، اما ذهنم می‌دانست که توقف در این ارتفاع برابر با مرگ است.“

لحظه تاریخی: رسیدن به قله پوبدا

ساعت ۲:۱۵ بعدازظهر، تیم خریشچاتی پس از ساعت‌ها تلاش طاقت‌فرسا، به قله پوبدا رسید. این لحظه‌ای تاریخی بود؛ چرا که آن‌ها اولین انسان‌هایی بودند که در زمستان موفق به فتح این قله شدند.

چشم‌انداز قله ترکیبی از زیبایی و خطر بود. دامنه‌های جنوبی و شرقی با برف و یخ پوشیده شده بودند، در حالی که سمت شمالی قله، کاملاً صیقلی و بدون برف بود. وزش بادهای سرد، اجازه توقف طولانی را نمی‌داد.

در این لحظات، تیم با سرعت یک یادداشت کوتاه در قله قرار داد تا صعود خود را ثبت کند و چند عکس سریع گرفت. اما سرمای شدید و بادهای سهمگین، آن‌ها را مجبور کرد به سرعت مسیر بازگشت را آغاز کنند.

بازگشت از قله: آزمونی دیگر برای بقا

فرود از قله، چالشی بزرگ‌تر از صعود بود. تاریکی هوا و کاهش شدید دید، پیدا کردن مسیر را دشوارتر کرد. در این شرایط، هرگونه اشتباه در تخمین مسیر می‌توانست فاجعه‌بار باشد. در یک لحظه، یکی از اعضای تیم، گنادی میخایلوف، به دلیل شکسته شدن کرامپون خود، دچار لغزش شد و تقریباً به دامنه یخی سقوط کرد. تنها با واکنش سریع سرگئی اووچارنکو و استفاده از طناب ایمنی، او نجات یافت.

هنگامی که تیم به بخش نهایی مسیر رسید، آن‌ها با استفاده از نور چراغ قوه‌های همراهانشان در غار برفی، مسیر را پیدا کردند. در ساعت ۹ شب، پس از ۱۱ ساعت تلاش بی‌وقفه در شرایط بسیار سخت، آن‌ها به غار بازگشتند.

چالش‌های ماندگار در ارتفاع: طوفان و سرمازدگی

روزهای بعدی با طوفان‌های سهمگین همراه بود. دمای هوا همچنان زیر ۵۰- درجه سانتی‌گراد باقی ماند و وزش بادهای شدید، امکان هرگونه فعالیت در ارتفاع را از تیم سلب کرد. بسیاری از اعضای تیم، از جمله استودنین و ماسلنیکوف، دچار سرمازدگی شدید شدند و در نهایت به قطع انگشتان دست و پا نیاز پیدا کردند.

اهمیت این صعود: فراتر از یک پیروزی ورزشی

این صعود نه تنها یک دستاورد فنی در کوهنوردی بود، بلکه نمایشی از استقامت انسانی در برابر سخت‌ترین شرایط طبیعی بود. تیم خریشچاتی با اراده‌ای راسخ و همکاری بی‌نظیر، موفق شد نام خود را در تاریخ کوهنوردی ثبت کند.

قله پوبدا در زمستان، به عنوان یکی از دشوارترین چالش‌های کوهنوردی شناخته می‌شود، اما این تیم ثابت کرد که با آمادگی، مهارت و همکاری، حتی غیرممکن‌ها نیز ممکن می‌شوند. این صعود الهام‌بخش نسل‌های بعدی کوهنوردان بوده است تا رویاهای خود را با ایمان و تلاش دنبال کنند.