از اولین صعودهای مشکوک تا درگیری های پرتنش در ارتفاعات بالا، در اینجا با ۱۰ جنجال بزرگ کوهنوردی آشنا میشوید که بعضی حل شده و بعضی دیگر همچنان بدون پاسخ باقی مانده اند.
زمانی بود که جنجالها و منازعه های دنیای کوهنوردی تنها به دامنه ها خلاصه میشد. اما با افزایش شهرت کوهنوردی و میل بیشتر مردم به کوهستان این بحث ها وارد جامعه شدند. تاثیر اینترنت را نیز نباید نادیده گرفت. در ادامه به برخی از جذاب ترین بحثهای دنیای عمودی خواهیم پرداخت.
دنالی: فردریک کوک، ۱۹۰۶
در سال ۱۹۰۶، دکتر فردریک کوک کاوشگر، عکسی گرفت که باعث شهرت وی شد: یک شبح پرچم به دست که بالای قله ای ایستاده است. فرد موجود در تصویر، همنورد کوک به نام ادوارد باریل در قله دنالی بود.
به گفته کوک، او و باریال هنگام رسیدن به قله بلندترین کوه امریکای شمالی”نزدیک به حد نهایی تحمل انسان” قرار گرفتند.
اعضای خدمه که در پایین کوه مانده بودند، بلافاصله ابراز تردید کردند. با این حال، در سال ۱۹۰۹، پس از بروز اختلافات بین کوک با پیر در قطب شمال، صعود او به دنالی از طرف عموم مورد اعتراض قرار گرفت. در آن سال، باریل گواهی نامه ای مبنی بر اینکه او و کوک به قله نرسیده اند، امضا کرد.
گفته میشود که باریل از حامیان پییر رشوه دریافت کرده بود. او در واقع پول آنها را قبول کرد. اما نقشه موجود در قسم نامه وی به درستی نشان دهنده تقلبی بودن ادعای صعود است.
در سال ۱۹۹۷، رابرت ام.پرایس مورخ، نسخه برش نخورده عکس در مقالات اهدایی کوک به دانشگاه ایالتی اوهایو را پیدا کرد. این تصویر، جزییات پنهان شده قبلی را نشان می داد و برایس نتیجه گرفت که عکس معروف کوک در واقع روی یک دماغه کوچک در فاصله ای زیاد نسبت به قله گرفته شده است.
آناپورنا: موریس هرزوگ، ۱۹۵۰
در سال ۱۹۵۰، یک تیم از کوهنوردان فرانسوی در آناپورنا تاریخ ساز شدند. این اولین صعود یک هشت هزار متری بود. اما حتی قبل از اینکه تیم پاریس را ترک کند، تنش ها آغاز شده بود.
در فرودگاه، موریس هرزوگ، سرپرست تیم اعزامی، تیم خود را با قراردادهایی که آنها را از نوشتن درباره صعود به مدت ۵ سال منع می کرد، متعجب نمود. در اینجا بود که اولین حرف و حدیث ها آغاز شدند. کتاب آناپورنا در ۱۱ میلیون نسخه به فروش رسید.
پس از پایان محدودیت پنج ساله، سایر اعضای تیم دیدگاههای شخصیشان را منتشر کردند. اینها از اعتبار هرزوگ کاست و بنابراین یکی از جنجالهای کوهنوردی آغاز شد.
دیوید رابرتز، نویسنده ترو سامت، در مورد آنچه در صعود افسانه ای آناپورنا اتفاق افتاد با هرزوگ مصاحبه کرد. او همچنان عذرخواهی نمی کند. وی بیان کرد که قصد داشته به هر یک از اعضای تیم اجازه دهد فصلی از کتاب را بنویسند، اما این کتاب حداکثر در ۱۰۰۰ نسخه به فروش میرسید.
دلیل فروش میلیونها نسخه ای کتاب به گفته هرزوگ این بود که “آناپورنا نوعی رمان است. یک رمان واقعی.”
کی۲: والتر بوناتی، ۱۹۵۴
سفر سال ۱۹۵۴ تیم ایتالیا به کی۲ در پاکستان منجر به جنجالی شد که پنجاه سال به طول انجامید. هیچ تردیدی وجود ندارد که کوهنوردان ایتالیایی، آشیل کامپوننی و لینو لاسیدلی به قله کوه وحشی رسیدند. بحث در مورد چگونگی صعود آنهاست که باعث انتقادات بسیاری شد.
والتر بوناتی، جوانترین عضو تیم، ادعا کرد که او و امیر مهدی باربر اهل هونزا، دو دست وسایل و اکسیژن ۱۸ کیلوگرمی را از کمپ هفتم در ۷۴۴۰ متری تا حدود ۸۱۰۰ متری حمل کردند. اما به دلیل تغییر عمدی محل کمپ بالایی آنان نتوانسته بودند به کمپ بالاتر دست یابند.
به گفته بوناتی، لاسیدلی برای مدت کوتاهی چراغی را روشن کرد و فریاد زد تا اکسیژن را بگذارند و باز گردند. چراغ خاموش شد و با وجود التماس آنان، دیگری خبری از آن نبود. بوناتی و مهدی مجبور به یک بیواک در ارتفاع بالا شدند. سحرگاهان مهدی شروع به فرود کرد، بوناتی تا ساعت ۶ صبح منتظر ماند اما هنوز نشانه ای از چادر بالایی نبود.
پس از سالها مشخص شد که حق با بوناتی بوده است. جواب وی این بود”دیگر دیر شده.”
سره توره: چزاره مائستری، ۱۹۵۹، ۱۹۷۰
شیبهای سرگیجه آور، هوای خشن و یک خط صعود نامشخص، باعث شده بود که سره توره در پاتاگونیا برای مدتها غیرقابل صعود قلمداد شود. سپس در سال ۱۹۵۹، چزاره مائستری ایتالیایی ادعا کرد که او و یخنورد اتریشی به نام تونی ایگر اولین صعود به این کوه را انجام داده اند.
ایگر در کوه جان سپرد و توسط یک بهمن یخی به زیر یخچال فرو رفت. بدن وی همراه با دوربینشان ناپدید شد و مائستری با داستانش برجای ماند.
در ابتدا، این صعود به عنوان یکی از بزرگترین صعودهای تمام دوران شناخته شد و سپس تردیدها به وجود آمد. صعودهای بعدی و بررسی های دقیقتر، ادعاهای مائستری را زیر سوال برد. صعود به این سختی در هوای خراب و به سبک آلپی در شرایط کوهنوردی سال ۱۹۵۹ بعید به نظر میرسید.
چزاره برای نجات شهرت خود در سال ۱۹۷۰به همراه یک کمپرسور بنزینی به سره توره بازگشت و مسیر مشهور به کمپرسور را با استفاده از سیصد بولت گشایش نمود. این باعث جدال بیشتر شد. رسانه ها به آن لقب هتک حرمت کوهستان دادند و پرسیدند که چگونه فردی که در سال ۱۹۵۹ به سبک آلپی خود را قله رسانده است، اکنون با این کیفیت اقدام به صعود می کند.
امروزه بیشتر کارشناسان معتقدند که صعود ۱۹۵۹ یک حقه بوده است.
نانگاپاربات: رینهولد مسنر، ۱۹۷۰
رینهولد مسنر افسانه ای یکی از جنجال برانگیزترین بحث های کوهنوردی تاریخ را پشت سرگذاشته است.
در سال ۱۹۷۰، مسنر و برادرش گونتر صعود قله نانگاپاربات پاکستان مشهور به کوه قاتل را آغاز کردند. آنان از طریق رخ روپال به قله رسیدند، اما مجبور شدند از جبهه شناخته نشده پامیر بازگردند. مسنر به سختی جان سالم به در برد و گونتر در بهمن جان سپرد.
دو کوهنورد دیگر، ماکس فون کینلین و هانس سالر که به قله نرسیده بودند ادعا کردند که رینهولد، گونتر را به تنهایی از جبهه روپال به پایین بازگردانده است چرا که می خواسته سمت دیامیر را بررسی کند. در حقیقت نظر آنها این بود که رینهولد مسنر، برادرش را فدای آرزوهای خود کرده است.
مسنر به شدت این ادعاها را تکذیب کرد و ۳۵ سال پس از صعود سرنوشت ساز آنها نظر وی به درستی تایید شد. در سال ۲۰۰۵، بقایای گونتر در ارتفاع ۴۴۰۰ متری و در جبهه دیامیر پیدا شد. با این وجود، کینلین و سالر عذرخواهی نکردند.
اورست: جان کراکوئر، ۱۹۹۶
کتاب در هوای رقیق جان کراکوئر یکی از پرفروشترین کتب کوهنوردی در تمام دوران هاست. اما وقایع ذکر شده در این کتاب مدتهاست که مورد مناقشه میباشد.
گزارش کراکوئر از فاجعه ۱۹۹۶ اورست به شدت از کوهنورد و راهنمای روس، آناتولی بوکرایف به علت فرود قبل از مشتریان خود و عدم استفاده از اکسیژن کمکی نقد کرده است.
در روایت خود بوکرایف از این فاجعه، وی اظهار می کند که برای آماده سازی اقدامات نجات مشتریان خود فرود آمده است. در واقع او چند امداد انفرادی انجام داده و جان سه نفر را نجات می دهد.
چند نفر از مشاهیر کوهنوردی با انتقاد از گزارش کراکوئر بیان می کنند که زمانی که بوکرایف برای نجات دیگران تلاش می کرد، او در چادر خوابیده بود.
گالن روول گفت:”پیش بینی بوکرایف درباره مشکلات احتمالی مشتریان نزدیک کمپ باعث شد که او استراحت کرده و آب کافی بنوشد تا آماده اقدامات لازم شود. قهرمانی او یک شعر نبود.”
در همین حال، رینهولد مسنر از کراکوئر دفاع کرد و گفت که توصیف او از بوکرایف با تجربیات شخصی وی هماهنگ بوده و از کتاب در هوای رقیق با عنوان “توصیف عالی واقعیت” تعریف و تمجید کرد.
کانگچنجونگا: اوه اون-سون، ۲۰۰۹
در آوریل سال ۲۰۱۰، پس از صعود موفق آناپورنا اوه یون سون به عنوان اولین زنی که توانست ۱۴ قله ۸۰۰۰ متری را صعود کند ثبت شد. اما این دستآورد وی مورد تردید قرار گرفت.
نزدیکترین رقیب او، کوهنورد اسپانیایی به نام ادورنه پاسابان، صعود اوه در سال ۲۰۰۹ به قله کانگچنجونگا را زیر سوال بود. پاسابان ادعا کرد که دو نفر از سه شرپای صعود کننده با او تایید کرده اند که وی نتوانسته به قله برسد. تنها مدرک اوه یک عکس تار بود و این به تردید بیشتری انجامید.
الیزابت هاولی، بنیان گذار پایگاه داده هیمالیا، با هر دو کوهنورد صحبت کرد و صعود اوه را به عنوان “مورد مناقشه” علامت گذاری نمود. برعکس، رینهولد مسنر پس از بازدید با این کوهنورد کره ای صعود وی را تصدیق کرد.
در آگوست ۲۰۱۰، فدراسیون کوهنوردی کره قضاوت کرد که اوه احتمالا موفق به صعود قله نشده است و به این نتیجه رسید که به نظر نمیرسد عکسهای وی با منظره واقعی مطابقت داشته باشد.
سره توره: هایدن کندی و جانسون کروک، ۲۰۱۲
در سال ۲۰۱۲، جیسون کروک و هایدن کندی از امریکای شمای از مسیر کمپرسور سره توره را صعود کردند، آنها ۱۲۵ از بولتهای کوبیده شده توسط چزاره مائستری را از مسیر حذف نمودند، چرا که اعتقاد داشتند این کار باعث برگرداندن حرمت از دست رفته کوه میشود.
اما وقتی به ال چالتن رسیدند، توسط پلیس محلی دستگیر شدند. در حالی که طرفداران صعود پاک عقیده دارند که مائستری نباید این همه بولت در کوه کار می گذاشت، این اتفاق باعث داغ شدن مجدد بحث شد.
برخی می گویند کندی و کروک مسیر کمپرسور را تخریب کردند و آنان باعث شدند که کوهنوردان کمتری بتوانند به قله صعود کنند. تصمیمی که نباید یک طرفه اتخاذ می شد. برخی دیگر این کار را مثبت ارزیابی کردند.
اورست: اولی اشتک، سیمون مورو، جان گریفید، ۲۰۱۳
این درگیری بود که دنیای کوهنوردی را به لرزه درآورد: سه کوهنورد اروپایی پس از اختلاف در ارتفاع ۷۰۰۰ متری اورست توسط یک تیم از شرپاها تهدید شدند.
شرپاها مدتها در رسانه ها به عنوان همراهان خستگی ناپذیر و همیشه خندان کوهنوردان غربی به تصویر کشیده میشدند. اما این بار داستان دیگری در جریان بود. درگیری زمانی آغاز شد که تیمی از شرپاها سه کوهنورد قدرتمند –اولی اشتک، سیمون مورو و جان گریفید – را متهم به ریختن یخ بر سر شرپاها کردند. این سه نفر اتهامشان را تکذیب کرده و بحث بالا گرفت.
هنگامی که این سه کوهنورد به کمپ ۲ بازگشت، گروه بزرگی از شرپاها با مشت و لگد و سنگ به آنها حمله کردند. مورو گفت:”به ما گفته شد که تا شب یکی از ما مرده و دو نفر دیگر را بعدا ملاقات خواهند کرد.”
خوشبختانه کوهنوردان دیگر از جمله ملیسا آرنوت مداخله کرده و پس از یک ساعت اوضاع آرام میشود. این سه نفر نیز به سمت کمپ اصلی فرار می کنند.
پروژه ممکن: نیرمال پورجا، ۲۰۱۹
زمانی که نیرمال پورجا تصمیم گرفت، ۱۴ قله هشت هزار متری را در ۷ ماه صعود کند، نظر بزرگان کوهنوردی این بود که این کار غیرممکن است. پورجا با احترام به منتقدان عنوان “پروژه ممکن” را روی برنامه گذاشت.
نیازی به گفتن نیست که پورجا واقعا این شاهکار را به اتمام رساند و در مدت زمان بیش از شش ماه، رکورد قبلی که ۷ سال و ۳ ماه بود، شکست. در طول این دست آورد، رکوردهای دیگری نیز توسط وی شکسته شد و حتی جان چهار نفر را نجات داد. این دستآورد باید مورد ستایش جهانی قرار می گرفت، اما متاسفانه چنین نبود.
سر کریس بانینگتون کوهنورد افسانه ای گفت:”آنچه او انجام داده، بسیار خارق العاده است، اما کوهنوردی نیست. کوهنوردی واقعی با اکتشاف همراه خواهد بود. یافتن مسیرهای جدید به سوی قله های بزرگ …من این را یک اتفاق مهم نمی دانم.”
استفان ونبلز، اولین بریتانیایی که اورست را بدون اکسیژن کمکی صعود کرد و نویسنده کتاب هیمالیا به سبک سبکبار، گفت:”این واقعیت که او از اکسیژن کمکی استفاده کرد، ارزش کار را از بین برد. می دانم که از طناب ثابت نیز بهره برده است. این آلپینیسم نیست…این کار در تاریخ کوهنوردی یک پاورقی خواهد بود.”
به عنوان نظر مقابل، رینهولد مسنر از پورجا دفاع کرد و پیشنهاد داد که آیندگان باید سعی کنند شاهکار پورجا را بدون استفاده از اکسیژن کمکی تکرار کنند.
این اتفاقات باعث دلسردی پورجا نشد. در ژانویه ۲۰۲۱، او اولین صعود زمستانی کی۲ را به اتمام رساند و ثابت کرد که یکی از بهترین کوهنوردان تاریخ است.
