بررسی چالشها و موانع کوهنوردی بانوان به قلم پروین رضایی:
رشته کوهنوردی همچون رشته های ورزشی دیگر دارای تاریخچه است، حضور در کوهستانها بخشی از تجربه انسان در زیستن بر زمین است از دیر باز زندگی درکوهستان و تلاش برای تسلط بر شرایط موجود در کوه ها وجود داشته است،اما فعالیتهایی صرفا جهت کوهنوردی تاریخچه خود را دارد، از آنجا که در این مقاله بررسی چالش های بانوان در کوهستان و ارائه راهکار برای کاهش این چالش ها هدف اصلی ماست به ذکر مختصری از تاریخچه کوهنوردی بانوان ایرانی میپردازیم. بانوان ایرانی در سال ۱۳۱۵ در زمینه کوهنوردی فعالیتهایی داشته اند که میتوان ازآن به عنوان شروع کوهنوردی نوین یاد کرد.
۱۳۱۵ : ملوک تیموری ، قله توچال ، این صعود را می توان آغاز تاریخ کوهنوردی بانوان ایرانی دانست.
از آن سال تا کنون شاهد حضور بانوان در قلل بلند کشور،صعود زمستانی قلل مرتفع،صعود مسیرهای فنی،حضور در مسابقات بین المللی، حضور در صعودهای برون مرزی ،پا نهادن بر بلندترین قله دنیا،صعود دو قله هشت هزار متری در یک فصل صعود، سرپرستی برنامه ها، تاسیس گروه ها و باشگاهها، حضور فعال در عرصه آموزش و…..بوده ایم.بانوان در طول تاریخ همیشه نقش بسزایی در اکثر زمینه ها ایفا کرده اند و چه بسا این نقش از گذشته تا به امروز در کوهنوردی نیز به چشم میخورد . با وجود این پیشرفتهای چشمگیر نمیتوان از وجود چالش های مختلفی که بانوان کوهنورد با آن درگیر هستند غافل شد.
بر اساس تجربه شخصی با حضور بیست ساله در عرصه کوهنوردی که بخش زیادی از آن صرف آموزش به بانوان از اکثر نقاط کشور گردیده علاوه بر لمس بسیاری از این چالشها، حضور در کنار بانوان کوهنورد منجر به شناخت بیشتر چالش های آنها شده است که با تحقیق و همصحبتی بانوانی که در کوهنوردی فعالیت دارند با موانع و چالشهای بسیاری که در مسیر کوهنوردی آنها وجود دارد آشنا شدم، که البته در این مقاله سعی بر آن شده است که به چالش ها و موانعی که عمومیت بیشتری دارند پرداخته شود.
دیدگاه خانواده ها به عنوان چالشی جدی در کوهنوردی بانوان
از آنجا که فعالیتهای کوهنوردی در کوهستان ها اجرا میگردد و محیط کوهستان به خاطر ماهیتش پر مخاطره و پر ریسک است،فعالیت در این رشته موجب بدبینی و نگرانی خانواده ها شده است که در بسیاری از موارد از حضور بانوان در فعالیتهای کوهنوردی ممانعت به عمل می آید .این ذهنیت و بدبینی با بوقوع پیوستن حوادث مختلف کوهستان در سالهای اخیر تشدید پیدا کرده تا جایی که بسیاری از کوه بانوان علیرغم میل باطنی به خاطر مخالفتهای خانواده از فعالیت در کوهستان باز مانده اند. همچنین عدم پذیرش از سمت جامعه یک چالش دیگر از بعد روانی برای بانوان کوه محسوب میشود که از طرف جامعه مورد سرزنش قرار میگیرند و اطرافیانشان نوع ورزشی را که انتخاب کرده اند را مناسب برای بانوان نمیبینند در کل میتوان گفت که این نگاه فضای پیشرفتشان را بسیار محدود میسازد.
اقتصاد، سد بزرگ کوهنوردی بانوان
یکی دیگر از چالش های پیش روی بانوان بحث اقتصادی است ،از آنجا که تجهیزات مورد نیاز ذر این رشته گرانقیمت هستند و برای صعود یا اجرای کارهای فنی تجهیزات تخصصی نیاز است تامین هزینه جهت خرید این تجهیزات یکی از چالشهای پیش روی همه کوهنوردان بخصوص بانوان است،چون این رشته ورزشی برای ورزشکاران درامدزا نیست برای فعالیت در آن از صعود گرفته تا دوره های آموزشی باید متحمل هزینه های گزافی شوند و این موضوع برای بانوانی که شاغل نیستند یا از محل کار خود حقوق و دستمزد کافی دریافت نمیکنند به عنوان یک چالش اساسی محسوب میشود.
امنیت برای زنان کوهنورد
موضوع دیگری که به آن به عنوان یکی دیگر از چالشهای پیش روی بانوان کوهنورد برای فعالیتشان در عرصه کوهستان میپردازیم امنیت فیزیکی در کوهستانهاست.میدانیم که حضور در کوهستانها محدود به منطقه جغرافیایی خاصی نمیباشد، گرچه برخی از کوهها این امنیت را دارند که بانوان بتوانند به صورت مستقل کوهنوردی کنند ولی این امنیت در همه کوهستانها برقرار نیست و اگر بانوان کوهنورد قصد صعود به یکی از ارتفاعات بلند را داشته باشند باید در قالب تیم آقایان قرار بگیرند و یا حداقل چند نفر از آقایان را جهت بالا بردن امنیت در کوهستان در کنار تیم خود داشته باشند. و میتوان به جرات گفت که این امنیت در خیلی از کوهستانها برقرار نیست که خود این موضوع نیز موجب نگرانی و مخالفتهای خانواده ها میگردد.
تفاوت های جسمانی
در بحث جسمانی فارغ از تفاوتهای فیزیولوژیکی بانوان و آقایان، عواملی چون کم خونی ناشی از فقر آهن که در ۹۹ درصد بانوان ایرانی وجود دارد ،تغییرات هورمونی ،بارداری و زایمان از عوامل محدود کننده فعالیتهای کوهنوردی در بانوان محسوب میشود و بانوانی که از فقر آهن رنج میبرند مستعد ارتفاع زدگی و خستگی مزمن و عدم استفاده از قابلیتها و تواناییهای خود در کوهستان هستند که این مورد هم یکی دیگر از این موانع محسوب میشود.
خود باوری ، خود باوری
در نهایت اشاره دارم به یکی از چالشها و در اصل موانعی برای بانوان کوهنورد جهت فعالیتشان در این عرصه که از نظر من مهمترین مانع برای کوهنوردان خانم است و آن عدم خودباوری بسیاری از بانوان است که بسیاری از چالشهایی که نام بردیم مانع رسیدن آنها به خودباوری واعتماد به توانایی و قابلیتهایشان است .
راهکارها برای ارتقای کوهنوردی بانوان
با دانستن بخشی از چالشهای بانوان کوهنورد و دغدغه های آنها برای ورزش لذت بخش کوهنوردی مجاب میشویم که راهکارهایی بیاندیشیم که بتوان این محدودیتها و چالش ها را به حداقل رساند تا بانوان نیز مانند آقایان در این رشته ورزشی خاص که هدفش پرورش و تعالی روح در کنار جسم است، بدون دغدغه های فکری فعالیت کنند.
افزایش مهارت و توانمندی ، راه ساختن به سوی خود باوری
از مهمترین نکاتی که میتوان به عنوان راهکار جهت به حداقل رساندن برخی چالش ها و موانع کوهنوردی بانوان ذکر کرد پیشنهاداتی در خصوص افزایش خودباوری بانوان است چرا که با رسیدن به خودباوری میتوان راهکارها در سایر چالش های دیگر را هم عملی کرد، بانوانی که در عرصه کوه فعالیت دارند باید بدانند که هر چه میزان توانایی جسمی و مهارتهایشان افزایش پیدا کند و دانش خود را از طریق آموزشهای کوهنوردی بالا ببرند به خودباوری بیشتری نسبت به تواناییهای خود دست پیدا میکنند که همین امر میتواند نگرانی خانواده ها را نیز کمتر کند و انجام اصولی کوهنوردی نگاه جامعه را هم به تدریج تغییر دهد همانطور که این تغییر به شکلی محسوس از بیست سال قبل تا کنون دیده میشود.توجه به تغذیه مناسب، بالا نگه داشتن سطح آمادگی بدنی، بالا بردن دانش و مهارتها ،حضور در کنار مربیان و افراد با تجربه و موفق در این رشته، قبول مسئولیتها در حد توان و کسب تجربه در برنامه ها از عواملی ایست که موجب افزایش خودباوری در بانوان کوهنورد میباشد.
آشنا کردن خانواده ها با فضا و ورزش کوهنوردی
یکی از چالش های اساسی که نام بردیم نگرانیها و مخالفتهای خانواده و تفکرجامعه ماست،برگزاری همایش های خانوادگی ،ارائه گزارش صعود با حضور خانواده هایی که در صعود همراه ما نیستند اما زمان ارائه گزارش برنامه با دیدن عملکرد بانوان و توانایی آنها میتوان اعتمادشان را جلب کرد، آگاه سازی جامعه از تواناییهای بانوان و بالا بردن دانش اجتماعی از تاثیر کوهنوردی بر سلامت روحی و روانی و اعتماد به نفس بانوان در جامعه از طریق فیلم های آموزشی و تبلیغاتی نیز امکانپذیر است
کاهش نگاه جنسیتی
در بحث فرهنگی بسیاری از باورهای اجتماعی ما در خصوص جایگاه زنان از مسئولین نشات میگیرد که انتظار میرود در جامعه کوهنوردی نگاه مسئولین به شکل آقا و خانم نباشد که این نگاه، جایگاه بانوان را دچار چالش نسازد و جایگاه بانوان چه در بخش صعود ها و چه در بخش آموزش و مسابقات و زمینه های دیگر حفظ شود.هر چند میتوان گفت که در دهه اخیر این دیدگاه کمک شایانی به حضور بیشتر بانوان در زمینه های مختلف داشته اما با شناختی که از توانایی بانوان هست امیدواریم که شاهد حضور بیشتر بانوان باشیم.
سخن آخر
در پایان از گذشته تا به امروز این چالشها و موانع بر سر راه کوهنوردی بانوان وجود داشته و همچنان بانوان با وجود سختی ها و چالش هایی چه بسا سخت تر و نفس گیر تر از خیلی از مسیرهای کوهنوردی قدم بر کوهستانها نهاده و خوش درخشیده اند اما این مقاله نوشته شد و انتهای بحث که راهکار و پیشنهاد برای کم کردن چالش و موانع کوهنوردی بانوان هست همچنان باز است تا شما…بله شما اگر پیشنهاد یا تجربه ای دارید که به از بین بردن و کم کردن این موانع وتغییر نگاه جامعه کمکی کند آن را ارائه یا انجام دهید تا در آینده شاهد حضور بیشتر بانوان سرزمینمان در عرصه کوهنوردی باشیم و زنان هم مثل آقایان بتوانند از کوه و کوهنوردی لذت ببرند
به امید آن روز
درباره پروین رضایی : دانشجوی دکتری مدیریت ورزشی ، مربی درجه یک کوهپیمایی ، مدرس درجه دو یخ و برف و آبشار یخی و درجه سه سنگنوردی ، عضو تیم ملی کوهنوردی سالهای ۸۲ و ۸۴ ، دبیر تربیت بدنی.
باشگاه ورزشی موج / دکتر مهدی جباریان
