کوه دماوند با ارتفاع ۵۶۰۹ متر، بلندترین کوه آتشفشانی آسیا و مرتفع ترین قله خاورمیانه می باشد. در اسطوره ها دماوند کوه جایی است که اهریمن ایران زمین، ضحاک مار دوش در آن به بند کشیده شده تا مردمان این سرزمین آسوده و ایمن باشند. این نماد ملی اما نکات جذاب خاص به خود را دارد که دانستن آنها خالی از لطف نیست. در ادامه نکات جالب دماوند کوه را بخوانید.
نکات جالب درباره دماوند
مسیرهای صعود
اکثر کوهنوردان این کوه از مسیر جنوبی صعود می کنند. البته مسیرهای دارای جانپناه در دماوند شامل یال جانپناهها در شمال کوه(یال جانپناهها با مسیر شمالی اصلی متفاوت است و در کنار آن قرار دارد.) مسیر غربی و مسیر شمال شرقی به علاوه جنوبی هستند. اما در واقع این کوه دارای هفده مسیر صعود است. مسیرهایی مانند اسپیرین سر، ملاخوران، یال داغ، جنوب شمال غربی، تیغه شمالی، گرده شرقی، جنوب شرقی، وزمین چال و.. را باید از مسیرهای صعود این کوه دانست. به علاوه باید صعود از یخچالهایی مانند سیوله، دهلیز مرکزی یخار، دهلیز چپ یخار، برفچال کافردره را هم به آن افزود که با احتساب برفچال ها تعداد مسیرهای صعود به بیش از 25 میرسد.
مرتبط : صعود دماوند
دوازدهمین کوه مرتفع جهان
معیار عمومی سنجش ارتفاع کوهها، ارتفاع از سطح دریاها می باشد. اما یک معیار دیگر میزان برجستگی است که براساس میزان بلندی یک کوه نسبت به سرزمین های اطراف خود سنجیده میشود. یکی از نکات جالب درباره دماوند این است که بر اساس این سنجش پس از کوه های اورست ، آکانکاگوآ در آرژانتین ، دنالی در آمریکا ، کلیمانجارو در تانزانیا، پیکو کریستوبال در کلمبیا، مونت لوگان در کانادا، پیکو اوریزابا در مکزیک، وینسون در قطب جنوب، پونکاک جایا در اندونزی، البروس در روسیه ، مون بلان در آلپ ، دوازدهمین کوه برجسته و مستقل دنیاست.
برجستگی یک قله به معنای حداقل ارتفاع صعود یک قله از مسیر بین خود و یک کوه بلندتر می باشد. در صورتی که در یک قاره کوه به صورت منفرد قرار بگیرد، این ارتفاع از سطح دریا در نظر قرار خواهد گرفت. کم ارتفاع ترین نقطه در اینجا گردنه محسوب می شود.
بلندترین یخچال ایران
بلندترین یخچال ایران، یخار در ناحیه شرقی این کوه قرار دارد که یکی از بکرترین و پرجذبه ترین نقاط کوهستانی ایران است. حدود 1500 متر ارتفاع و کیلومترها طول این یخچال می باشد. که صعود آنرا در جایگاه چالشهای کوهنوردی کشور قرار داده است. مهم ترین خطر این یخچال ریزش بی امان سنگ به خصوص در ابتدای پاییز است که باعث خطر بسیار زیاد این صعود می شود. در واقع در این یخچال باید در هر 10 دقیقه در این فصل شاهد ریزش حجم زیادی از سنگ باشید.
دومین قله بلند ایران
اکثر مردم فکر می کنند که دومین قله بلند ایران علم کوه است. البته با حفظ احترام برای علم کوه ستبر، اینطور نیست. یکی از نکات جالب دماوند این است که دومین قله بلند ایران را نیز در بر دارد. در واقع در بین دو شعبه یخچال یخار و در بلندای یک دیواره در هم پیچیده سنگی یک قله فرعی قرار دارد که هرم نامیده می شود. این قله با ارتفاع تقریبی 5200 متری در عمل در رتبه دومین قله ایران قرار گرفته است.
یخ سبز رنگ
یخ معمولا با گذر مدتهای مدید تغییر رنگ می دهد و به طور نمونه به رنگ آبی و سبز و بنفش در می آید. در سمت شرق دماوند و در زیر سایه صخره های دهشتناک این قسمت یخ به رنگ سبز رنگ و بسیار سخت و البته بی نهایت زیبا خودنمایی می کند. در عمل کار کردن در این یخ متراکم بسیار سخت و تقریبا غیرممکن است.
آشیانه هما
یکی ازنکات جالب درباره دماوند، هما است. هما، مرغ استخوان دار یا کرکس ریشدار یکی از پرنده های شکاری تقریبا عظیم الجثه می باشد که بیشتر از مغز استخوان تغذیه می کند. طول بال این پرنده در حالت باز به 2.5 تا 3 متر می رسد و حدود 5 تا 7 کیلوگرم وزن دارد. هما یا به قول شعرا همای سعادت ریشه مستحکمی در ادبیات ما دارد. همچنین شمایل آنرا می توان در لوگوی هواپیمایی هما و باشگاه پرسپولیس و جاهای دیگر دید. این پرنده به مراتب در دامنه های دماوند و ارتفاعات آن مشاهده شده است.
| همای بر همه مرغان از آن شرف دارد | که استخوان خورَد و جانور نیازارد (سعدی) |
| همای سپهری بگسترد پر | همی بر سرش داشت سایه ز فر (فردوسی) |
رکورد برف
جالب است بدانید که یکی از برفگیرترین نقاط کشور در اینجا واقع شده است. دشت ورارو در شمال منطقه لار و غرب دماوند واقع شده است که بر اساس اطلاعات موجود رکورد بارش هشت متر برف در یک سال بارشی در این منطقه به ثبت رسید است.
دماوند به عنوان یک آتشفشان
قطر دهانه این آتشفشان حدود 400 متر می باشد. وجود چشمه های آبگرم و چشمه های گوگردی نشاندهنده فعال بودن این کوه هست. اما آخرین فوران دماوند به 7500 سال پیش بازمیگردد. بر اساس تحقیقات موجود بیشترین میزان فعالیت این کوه در حدود 10000 سال پیش بوده است.
نام دماوند
دوستان دماوند هم نامی مانند آن دارند. خود دماوند به معنای بخارآلود و یا دمدار روی سر می باشد. کوههای مانند اسموکی مونتین در امریکا(کوه دودی) یا تفتان، بسیاری از کوههای آتشفشانی دنیا با دود و دمشان شناخته می شوند.
نوشته مهدی جباریان تقدیم به پیشکسوت کوهنوردی کشور زنده یاد جلال رابوکی
