کوهنوردی و آرتروز زانو: علل، پیشگیری و درمان

کوهنوردی به دلیل ذات فوق استقامتی خود فشار زیادی به مفاصل به خصوص مفاصل زانو وارد می کند. این فشار در طول سالها فعالیت می تواند باعث استهلاک مفصل شود که یکی از اشکال آن هم آرتروز زانو می باشد. در این مقاله به تشریح آرتروز، انواع، علل و روش های درمان پیشگیری پرداخته ایم. همچنین به نکاتی اشاره کردیم که برای کوهنوردان حایز اهمیت هستند.

آرتروز زانو چیست؟

آرتروز مفصل زانو یک بیماری جدی و دردناک است که با افزایش سن بدتر می شود. این بیماری ممکن است در یک پا یا هر دو پا بروز کند. شایع ترین علائم آرتروز زانو درد، تورم و سفتی مفاصل است.

همانطور که اشاره کردیم، آرتریت زانو التهاب و زوال غضروف مفصل زانو است. یک غضروف پوششی لغزنده روی انتهای استخوان ها وجود دارد که به عنوان یک بالشتک عمل می کند و به زانو اجازه می دهد تا به آرامی خم و صاف شود. غضروف زانو انتهای استخوان ران (ران)، بالای استخوان ساق پا (درشت نی) و پشت کاسه زانو (کشکک) را می پوشاند. هنگامی که این غضروف از بین می رود، فضای بین استخوان ها باریک می شود. در آرتریت پیشرفته، مالش استخوان روی استخوان و خارهای استخوانی (برجستگی روی استخوان) ممکن است ایجاد شود.

از دست دادن غضروف می تواند بین استخوان ران و ساق پا در قسمت داخلی (سمت داخلی)، قسمت جانبی (سمت بیرونی) و زیر کاسه زانو رخ دهد.

نازک شدن غضروف زیر کاسه زانو (کشکک زانو) آرتریت کشککی رانی (آرتریت کشکک زانو) نامیده می شود.

برخی از بیماران دچار از دست دادن غضروف در یک، دو یا همه این مناطق هستند. هنگامی که هر سه ناحیه تحت تأثیر قرار می گیرند، به آن آرتریت سه بخشی می گویند.

انواع آرتریت زانو

انواع مختلفی از آرتریت وجود دارد، اما مواردی که بیشتر بر زانو تأثیر می‌گذارند، آرتروز، آرتریت روماتوئید و آرتریت پس از ضربه هستند.

راهنمای خرید چاقوی کوهنوردی؛ نکاتی که قبل از انتخاب باید بدانید

حقیقت ماجرای «۱۰۰۰ گردشگر گرفتار در اورست» چه بود؟ کارمای گمشده

آرتروز زانو

استئوآرتریت به عنوان بیماری مفصلی دژنراتیو نیز شناخته می شود. این شایع ترین شکل آرتریت زانو است و می تواند مفاصل دیگر را نیز درگیر کند. اغلب با ساییدگی مرتبط با افزایش سن همراه است و به تدریج در طول زمان پیشرفت می کند. تجزیه غضروف منجر به درد و التهاب می شود.

آرتریت روماتوئید زانو

آرتریت روماتوئید (RA) یک بیماری خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی به بافت های سالم در چندین مورد از مفاصل بدن از جمله زانو حمله می کند. این بیماری باعث التهاب غشای سینوویال، کپسول اطراف مفصل زانو می شود. سلول های التهابی موادی را آزاد می کنند که به مرور زمان غضروف زانو را تجزیه می کند. آرتریت روماتوئید می تواند افراد را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد.

آرتریت زانو پس از ضربه

سابقه آسیب یا ضربه به زانو ممکن است منجر به ایجاد آرتریت شود. آسیب های وارده به رباط های زانو باعث می شود مفصل در طول زمان از ثبات کمتری برخوردار شود که ممکن است منجر به شکستگی غضروف گردد.

علائم آرتریت زانو

آرتریت زانو می‌تواند فعالیت‌های روزمره از جمله راه رفتن و بالا رفتن از پله‌ها را بسیار دشوار کند. علائم آرتریت در زانو ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• دردی در زانو که می تواند با حرکات و ورزش های خاص، از جمله راه رفتن طولانی مدت یا ایستادن، بدتر شود.
• سفتی مفصل زانو که خم شدن و صاف کردن زانو را دشوار می کند.
• گرفتن و قفل شدن زانو، که زمانی اتفاق می افتد که غضروف آسیب دیده و ناهموار حرکت راحت را دشوار می کند.
• کرپیتوس: صدای ترک خوردگی، کرانچ، کلیک یا ضربه خوردن شنیدنی که هنگام حرکت دادن مفصل آسیب دیده ایجاد می شود.

ضعف در زانو، که اغلب در نتیجه کاهش فعالیت و در نتیجه آتروفی (از بین رفتن) عضلات چهارسر ران یا همسترینگ است. آرتریت زانو ممکن است میزان حرکت فرد را کاهش دهد که این امر مفصل را حتی ضعیف‌تر می‌کند و علائم را بدتر خواهد کرد.

آرتریت زانو چگونه تشخیص داده می شود؟

پزشک ممکن است از برخی از آزمایش‌ها و روش‌های تشخیصی زیر برای تعیین اینکه آیا به آرتریت زانو مبتلا هستید یا خیر، استفاده کند:

• سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی
• آزمایش خون برای نشانگرهای ژنتیکی یا آنتی بادی های RA
• اشعه ایکس برای تعیین از دست دادن غضروف در زانو
• آسپیراسیون مفصل: بیرون کشیدن و آزمایش مایع سینوویال داخل مفصل زانو
• غضروف در اشعه ایکس دیده نمی شود، اما باریک شدن فضای مفصل بین استخوان ها نشان دهنده از دست رفتن غضروف است. اشعه ایکس خار استخوان و کیست را نشان می دهد که می تواند ناشی از آرتروز باشد. تست های دیگری مانند ام آر آی یا سی تی اسکن به ندرت برای تشخیص مورد نیاز است.

درمان آرتروز زانو

برنامه های درمانی بسته به نوع و مرحله آرتریت، سن شما، شدت درد و عوامل دیگر متفاوت است. از دست دادن غضروف قابل برگشت نیست، اما راه هایی برای کاهش درد و جلوگیری از آسیب بیشتر وجود دارد. درمان های غیر جراحی آرتریت زانو عبارتند از:

تغییرات فعالیتی که ممکن است از شعله ور شدن درد و التهاب مفاصل جلوگیری کند. این ممکن است شامل اجتناب از ورزش‌های پرتحرک، مانند دویدن و پریدن باشد. درگیر شدن در تمرینات کم تاثیر و فعال ماندن از نظر بدنی کلید مدیریت علائم به شمار می رود.

• فیزیوتراپی برای بهبود قدرت و دامنه حرکتی.
• کاهش وزن (در صورت وجود) برای کاهش استرس وارد شده به مفصل.
• زانوبند و باند کشی برای ایجاد ثبات بیشتر در مفصل
• داروها و تزریقات، مانند تزریق اسید هیالورونیک، برای کنترل درد و التهاب و بهبودی.
• وسایل کمکی راه رفتن مانند عصا یا واکر

جراحی آرتریت زانو

اگر درمان‌های غیرجراحی تسکین درد کافی و بهبود تحرک را ارائه نکردند، ممکن است زمان آن رسیده باشد که گزینه‌های جراحی را با پزشک خود در میان بگذارید، مانند:

• فرسایش رادیوفرکانسی برای جلوگیری از رسیدن سیگنال های درد به مغز.
• جایگزینی کامل زانو برای بازسازی مجدد استخوان های مفصل زانو با ایمپلنت های مصنوعی برای ایجاد ثبات طولانی مدت بیشتر و کاهش درد.
• تعویض جزئی زانو/بازسازی سطح برای رفع آسیب غضروف در قسمت کوچکی از زانو.
• سینووکتومی برای برداشتن پوشش مفصل آسیب دیده توسط آرتریت روماتوئید.
• تعویض مفصل ران و زانو

کوهنوردی و آرتروز زانو

همانطور که تا اینجا اشاره کردیم چند فاکتور هستند که می توانند احتمال بروز یا شدت آرتروز زانو را افزایش دهند.

یکی از این عوامل استفاده شدید و بیش از حد این مفصل است که به طور مشخصی در کوهنوردی هم وجود دارد. شما در طول یک مسیر با هزاران گام بارها و بارها مفاصل مختلف از جمله زانوهایتان را تحت فشار قرار می دهید. این روش فعالیت در طول هفته ها، ماهها و سالها باعث مستهلک شدن غضروف زانو خواهد شد.

از طرف دیگر یک فاکتور دیگر در شدت آرتروز زانو سن فرد می باشد. با افزایش سن نیز احتمال اوج گرفتن و بدتر شدن آرتروز وجود دارد. با توجه به سیستم فعالیت در رشته کوهنوردی که معمولا تا سنین بالا هم ادامه می یابد این مورد می تواند تاثیرگذار شود.

اما یک فاکتور دیگر اضافه وزن است. در این جا بهتر است کمی صبر کنید. شما در کوهنوردی فقط وزن خود را تحمل نمی کنید بلکه وزن کوله پشتی کوهنوردی هم به وزن شما اضافه خواهد شد. این چیزیست که می توان بهتر مدیریت کرد. به بیان ساده کاهش وزن کوله پشتی و استفاده از کوله های سبک تر تا حد زیادی از فشار وارده به مفصل زانو کم خواهد کرد.

یکی دیگر از عوامل افزایش احتمال ابتلا به آرتروز زانو آسیب های پیشین مفاصل است. به عنوان مثال تحقیقات نشان می دهد که 50 درصد از آسیب های رباط صلیبی قدامی (ACL) یا پارگی مینیسک به آرتروز زانو مبتلا می شوند.

در واقع در این شرایط زانوها از تراز خارج شده و در نواحی ناتراز ساییدگی روی غضروف پدیدار می شود. این چیزیست که شبیه محو شدن آج لاستیک بر اثر ساییدگی خواهد بود.

اگر منیسک آسیب ببیند، تحمل بار و جذب ضربه کاهش می یابد و ثبات مفصل نیز کاهش می یابد.
اگر رباط‌ها و کپسول مفصلی آسیب ببینند، توزیع فشار در غضروف تغییر می‌کند و غضروف را در معرض خطر قرار می‌دهد.

زنان به دلیل فرم لگن گسترده تر فشار بیشتری روی زانوهای خود تحمل می کنند که این فشار بیشتر به معنای سایش و پارگی بیشتر است.

آرتروز زانو در کوهنوردی چگونه خود را نشان می دهد؟

تغییرات صداهای زانو از نشانه هاییست که می تواندعلامت تحلیل رفتن غضروف این ناحیه از بدن باشد. البته باید توجه داشت که همه صداهای زانو به معنای آرتروز نیست. این صدا در منابع مرتبط به عنوان صدای خرچنگی معرفی شده است.

همچنین ممکن است وقتی برای مدت طولانی بدون تحرک روی صندلی می نشینید، با تغییر وضعیت سفتی را احساس کنید. این سفتی کوتاه مدت با کمی حرکت از بین می روند.

با گذشت زمان، درد مفاصل نیز احتمالا بروز خواهد کرد که نشانه جدی تر شدن شرایط می باشد.

راهکارهایی برای پیشگیری و درمان

حفظ تحرک زانوها حتی در زمان درد نیز لازم است. از بهترین روش ها در این رابطه می توان به تمرینات کم فشار مانند پیاده روی اشاره کرد. همچنین استفاده از کفش های مناسب را در نظر داشته باشید.

بهبود آمادگی جسمانی به شکل تدریجی و با توجه به اصول علمی هم برای پیشگیری و هم مدیریت شرایط درد اهمیت دارد. یکی از اشتباهات رایج در این باره افزایش ناگهانی حجم یا شدت تمرینات می باشد که باعث افزایش بیش از حد فشار به مفاصل خواهد شد.

یکی دیگر از مواردی که به آن بایست توجه کنید افزایش انعطاف پذیری می باشد. تمریناتی مانند انواع حرکت های کششی ایستا، یوگا و مانند آن به شما کمک می کند انعطاف پذیری خود را افزایش دهید. بهبود این عامل از فاکتورهای آمادگی جسمانی روی تسکین درد و بهتر شدن دامنه حرکتی اثر مثبت دارد.

نوشیدن آب را هم به عنوان یک نکته دیگر مدنظر بگیرید. کم آبی بدن باعث سفتی و گرفتگی بیشتر عضلات می شود که مفصل نیز در نتیجه درگیر می شود. لازم است به این مورد در زندگی شهری و هم در طول کوهپیمایی توجه کنید.

استفاده از باتوم کوهنوردی به دلیل کاهش فشار روی مفصل زانو نیز همیشه توصیه شده است.

کاهش وزن کوله پشتی کوهنوردی به شکل هوشمندانه باعث می شود فشار روی مفاصل کمتر شده و در نتیجه در طول دراز مدت بدن شما سالمتر بماند.

کاهش سرعت و فشار در طول تمرینات را مد نظر داشته باشید. تمرینات شدید باعث ایجاد ضربه بیشتر و در نتیجه فشار تصاعدی روی مفاصل خواهند شد. به قول معروف به صدای بدن خود گوش دهید.

منابع: hopkinsmedicine / hiking-for-her