کوه دماوند بلندترین قله سرزمین ماست. محل قرار گیری آن در رشته کوه البرز و در ناحیه جاده هراز می باشد. که البته از نظر تقسیم بندی های کشوری در استان مازندران قرار گرفته است. اما می توان گفت که بهترین دسترسی آن برای صعود از تهران می باشد. در زمانی که آسمان صاف و بدون غبار باشد، از قله دماوند می توان کویر و دریا را به صورت همزمان نظاره کرد. در این مقاله به تمام سوالات درباره کوه دماوند و صعود به آن می‌پردازیم. با موج کوه همراه باشید.
دماوند به عنوان بخشی از تاریخ ایران نقش اساسی در ادبیات و اسطورها دارد، به طوری که آنرا خانه سیمرغ می دانند. همچنین در داستان آرش کمانگیر، این طور آمده است که تیری که او انداخت از بلندای این کوه گذشت تا به مرز ایران رسید.
کوه دماوند کجاست
کوه دماوند یکی از قلل البرز مرکزی در مجاور جاده هراز است. دماوند در استان مازندران واقع شده است. برای رسیدن به دماوند باید از طریق جاده هراز به منطقه پلور برسید. از اینجا جاده ای وجود دارد که به رینه متصل می شود. مسیرهای جنوبی و غربی از این جاده امکان دسترسی دارند. برای صعود مسیرهای سمت شمال دماوند باید مسیر روستای ناندل را در پیش بگیرید. مسیر ورود به جاده دسترسی به ناندل نیز از جاده هراز و در بین تونل ۷ و ۸ این جاده در نزدیکی آمل می باشد.
ارتفاع کوه دماوند
آخرین بررسی ها انجام شده توسط پژوهشگران سازمان نقشه برداری کشور در سال ۱۳۸۶ نشان داد که ارتفاع کوه دماوند ۵۶۰۹.۲۰ متر می باشد. این در حالیست که پیش از این ارتفاع این کوه ۵۶۷۰ متر ذکر میشد.
یکی از نکات مهم در مورد دماوند در نظر گرفتن قله می باشد. برای کوهنوردان محل قرارگیری گوسفندها در روی قله دماوند در سمت مسیر جنوبی قله به حساب می آید، اما اندازه گیری این کوه نیاز به دقت بیشتری دارد.
جالب است بدانید که ارتفاع قله دماوند از بالاترین نقطه تا پست ترین ۴۶۶۱ متر اعلام شده است. اما ارتفاع قلل جهان بر اساس ارتفاع از سطح آبهای آزاد سنجیده میشود.
در یکی از بررسی های دیگر که توسط سازمان فضایی امریکا موسوم به ناسا انجام گرفت ارتفاع این کوه در سالها قبل ۵۶۷۰ متر ذکر گردید که برای سالها به عنوان معیار در نظر گرفته میشد و در کتب درسی نیز آموزش داده میشد.
سرانجام در تحقیقاتی که در سال ۱۳۸۶ توسط پژوهشگران سازمان نقشه برداری کشور انجام گرفت، طی ماهها بررسی ارتفاع قله دماوند ۵۶۰۹ متر و ۲۰ سانتیمتر ثبت گردید.
کوه دماوند از بالا
در تصویر زیر می توانید کوه دماوند را از بالا ببینید:
دلیل نامگذاری کوه دماوند
دماوند از ترکیب دم و آوند ساخته شده است. این ترکیب به طوری کلی بر اساس اسناد موجود به بخار و دود ناشی از آتشفشانی بودن این کوه ارتباط دارد. مفهوم آوند در لغت نامه ها نیز صاحب یا مالک می باشد. نام بعضی قلل آشتفشانی دیگر مانند تفتان و اسموکی مونتین(امریکا) نیز دلالت بر نوع کوه دارد.
دماوند کوه نیمه فعال آتش فشانی
در سال ۱۳۹۱ رییس بخش زلزله شناسی موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران اعلام کرد: دماوند نیمه فعال است اما خطر فوران این قله در آینده ای نزدیک وجود ندارد.
در مقایسه با سایر آتشفشان های فعال جهان در ژاپن و سایر کشورها دماوند واکنشی از خود نشان نمی دهد. به نقل از همشهری میتوان گفت، از نظر تاریخی مدارکی دال بر فوران کردن این کوه در گذشته های دور به طور مشخص در دسترس نیست.
شهرهای نزدیک به کوه دماوند
بزرگترین شهر بزرگ نزدیک به کوه دماوند کلان شهر تهران است. با این همه این کوه در استان مازندران قرار دارد. از شهرهای دامنه های دماوند می توان به شهر رینه و منطقه پلور با مردمانی اصلی و خونگرم اشاره نمود.
صعود به کوه دماوند
این کوه به صورت تقریبی و با تکیه بر آمار کوهنوردان دارای بیش از ۲۰ مسیر برای صعود به دماوند می باشد. که آسان‌ترین آنها مسیر جنوبی و دشوارترین و نیز خطرناک ترین مسیر آن رخ یخچال یخار می باشد. اما به طور کلی چهار مسیر در این کوه بیشترین صعود را دارند که دلیل آن وجود پناهگاه در این مسیرها است. البته مجهزترین پناهگاه نیز در مسیر جنوبی و در ارتفاع ۴۳۰۰ متری قرار دارد. مسیرهای دارای پناهگاه مسیرهای جنوبی، غربی، شمال شرقی و شمالی هستند. توجه داشته باشید که تنها در پناهگاه مسیر جنوبی امکان تهیه برخی مایحتاج غذایی وجود دارد. برای صعود یک روزه به دماوند نیز مقاله «صعود یک روزه به دماوند ونکات آن» را در موج کوه بخوانید.
پناهگاه های کوه دماوند
۴ یال از بین مسیرهای قله دماوند شامل مسیرهای جنوبی، غربی، شمال شرقی و شمالی این کوه دارای پناهگاه میباشند. بهترین و مجهزترین این پناهگاهها در یال جنوبی واقع شده است. پناهگاه یال جنوبی دارای خوابگاه، سرویس بهداشتی، بوفه و اتاقهای خصوصی می باشد. این پناهگاه در ارتفاع ۴۲۵۰ متری واقع شده است.
پناهگاه جبهه غربی با نام سیمرغ در ارتفاع ۴۲۲۵ متری در دو طبقه واقع شده است. این پناهگاه حدودا ۲۰-۲۵ نفر ظرفیت دارد. پناهگاه جبهه شمال شرقی به نام سیمرغ در ارتفاع ۴۳۵۰ متری با یک و نیم طبقه فضا و ۲۰ نفر ظرفیت واقع شده است.
یال جانپناهها مشهور به مسیر شمالی دماوند دارای ۲ جانپناه می باشد. جانپناه اول در ارتفاع ۳۹۰۰ متری و جانپناه دوم در ارتفاع ۴۶۵۰ متری قرار دارد. ظرفیت جانپناه اول حدودا ۱۰-۱۲ نفر و جانپناه دوم نیز ۶-۸ نفر می باشد.
نقشه کوه دماوند
در ادامه چند نقشه شماتیک از منابع مختلف برای سهولت بیشتر ارایه میشود:
نقشه شماتیک مسیرها از بالا – منبع: خانه کوهنوردان تهران
نقشه شماتیک دیگر از زاویه جنوبی
آشنایی با مسیرهای صعود به دماوند
قله دماوند با احتساب یخچالها و یالهای مختلف آن بیش از ۲۰ مسیر صعود دارد که از جمله آنها می توان به مسیرهای جنوبی، غربی، شمال شرقی، تیغه شمالی، شمالی، ملاخوران، یال داغ، یخچال یخار…اشاره کرد. برای کسب اطلاعات بیشتر در اینباره مقاله “آشنایی با مسیر های صعود به قله دماوند” را در موج کوه بخوانید.
برخی نکات برای صعود به قله دماوند
اگرقصد انجام اولین صعود خود برای رسیدن به قله این کوه دارید توصیه می کنیم موارد زیر را رعایت نمایید:
- حتما در ماههای قبل از صعود به دماوند کوهنوردی و صعود به ارتفاعات را در برنامه های خود قرار دهید.
- حداقل چند مرتبه در دوره آماده سازی به قلل چهارهزار متری صعود داشته باشید.
- دمای قله دماوند حتی در گرمترین روزهای سال نیز زیر صفر است. پس استفاده از پوشاک مناسب این دما اهمیت زیادی دارد.
- باید توجه داشت که حتی در نیمه مرداد هم میتوان شاهد برف در ارتفاعات این کوه بود. حتما قبل از صعود هواشناسی منطقه را بررسی کنید.
- با افراد با تجربه و کارآزموده صعود کنید. این کار باعث می شود، هم صعود بهتری داشته باشید و هم در حین صعود دانش کوهنوردی را بیاموزید.
- فراموش نکنید که صعود به دماوند در عین اینکه گاها ساده به نظر می رسد می تواند خطرناک باشد.
- در حین صعود عینک آفتابی مناسب، دستکش کلاه، کاپشن بادگیر یا گرتکس، لباس گرم را فراموش نکیند.
- حتما در هنگام صعود به قله دماوند آب کافی بنوشید تا خون رقیق بماند.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره صعود دماوند مقالات زیر را در موج کوه بخوانید:
بهترین زمان برای صعود به قله دماوند
بهترین فصل صعود به دماوند از ابتدای تابستان تا نیمه شهریور می باشد. هر چند که در همین دوره هم امکان خرابی هوا، بارش برف و رعد و برق وجود دارد. در روزهای تعطیل کوه به خصوص مسیر جنوبی شاهد حضور تعداد زیادی از افراد و گروهها می باشد. بهتر آن است که در روزهای تعطیل به دلیل خطرات زیاد ناشی از حضور گروههای مختلف اقدام به صعود ننمایید.
کوه دماوند در سایر فصول از جمله زمستان، پاییز و بهار صعود میشود. صعود در این فصلها نیاز به تجهیزات و توانمندی بیشتر و توان تحمل هوای بسیار سرد دارد.
سرعت باد در قله دماوند
خود سرعت باد ۷۰ کیلومتر در ساعت را روی قله تجربه کرده ام، اما تصمیم به تکرار آن ندارم و به شما هم توصیه می کنم در روزهای طوفانی از صعود به دماوند اجتناب کنید. سرعت باد در قله دماوند تا ۱۵۰ کیلومتر در ساعت نیز طبق گفته های هواشناسی در فصل زمستان افزایش داشته است.
۱۹ لوازم کوهنوردی مورد نیاز برای صعود به قله دماوند
قله دماوند همیشه در دمای زیرصفر قرار دارد. برای صعود تابستانی برای دمای منفی پنج درجه سانتیگراد آماده باشید و تجهیزات زیر را با خود ببرید:
- کفش کوهپیمایی مناسب
- جوراب پشمی
- شلوار بیس
- شلوار بادگیر
- کاپشن بادگیر
- لایه گرمایی
- کلاه
- عینک کوهنوردی
- دستکش و دستکش اضافی
- چراغ پیشانی
- کمکهای اولیه
- کوله مناسب
- کیسه خواب
- زیرانداز کوهنوردی
- چادر کوهنوردی
- لوازم پخت و پز
- سرشعله و گاز
- مواد غذایی سبک و پرکالری
- کرم ضد آفتاب
برای فصل زمستان هم مقاله “صعود زمستانه دماوند، تجهیزات مورد نیاز” را در موج کوه بخوانید.
چه عواملی به کوه دماوند آسیب زده است؟
از مهمترین عوامل آسیب زننده به کوه دماوند باید به بهره برداری بی رویه از معادن اشاره کرد. از دیگر اتفاقات این سالها نیز مساله وقف در این کوه بوده است.
نکات جالب درباره کوه دماوند
در ادامه این مطلب به چند نکته جالب درباره کوه دماوند اشاره می کنیم که خواندن آن خالی از لطف نیست.
۱. دوازدهمین کوه مرتفع جهان
معیار عمومی سنجش ارتفاع کوهها، ارتفاع از سطح دریاها می باشد. اما یک معیار دیگر میزان برجستگی است که براساس میزان بلندی یک کوه نسبت به سرزمین های اطراف خود سنجیده میشود. یکی از نکات جالب درباره دماوند این است که بر اساس این سنجش پس از کوه های اورست ، آکانکاگوآ در آرژانتین ، دنالی در آمریکا ، کلیمانجارو در تانزانیا، پیکو کریستوبال در کلمبیا، مونت لوگان در کانادا، پیکو اوریزابا در مکزیک، وینسون در قطب جنوب، پونکاک جایا در اندونزی، البروس در روسیه ، مون بلان در آلپ ، دوازدهمین کوه برجسته و مستقل دنیاست.
برجستگی یک قله به معنای حداقل ارتفاع صعود یک قله از مسیر بین خود و یک کوه بلندتر می باشد. در صورتی که در یک قاره کوه به صورت منفرد قرار بگیرد، این ارتفاع از سطح دریا در نظر قرار خواهد گرفت. کم ارتفاع ترین نقطه در اینجا گردنه محسوب می شود.
۲. بلندترین یخچال ایران
بلندترین یخچال ایران، یخار در ناحیه شرقی این کوه قرار دارد که یکی از بکرترین و پرجذبه ترین نقاط کوهستانی ایران است. حدود ۱۵۰۰ متر ارتفاع و کیلومترها طول این یخچال می باشد. که صعود آنرا در جایگاه چالشهای کوهنوردی کشور قرار داده است. مهم ترین خطر این یخچال ریزش بی امان سنگ به خصوص در ابتدای پاییز است که باعث خطر بسیار زیاد این صعود می شود. در واقع در این یخچال باید در هر ۱۰ دقیقه در این فصل شاهد ریزش حجم زیادی از سنگ باشید.
۳. یخ سبز رنگ
یخ معمولا با گذر مدتهای مدید تغییر رنگ می دهد و به طور نمونه به رنگ آبی و سبز و بنفش در می آید. در سمت شرق دماوند و در زیر سایه صخره های دهشتناک این قسمت یخ به رنگ سبز رنگ و بسیار سخت و البته بی نهایت زیبا خودنمایی می کند. در عمل کار کردن در این یخ متراکم بسیار سخت و تقریبا غیرممکن است.
۴. آشیانه هما
یکی ازنکات جالب درباره دماوند، هما است. هما، مرغ استخوان دار یا کرکس ریشدار یکی از پرنده های شکاری تقریبا عظیم الجثه می باشد که بیشتر از مغز استخوان تغذیه می کند. طول بال این پرنده در حالت باز به ۲.۵ تا ۳ متر می رسد و حدود ۵ تا ۷ کیلوگرم وزن دارد. هما یا به قول شعرا همای سعادت ریشه مستحکمی در ادبیات ما دارد. همچنین شمایل آنرا می توان در لوگوی هواپیمایی هما و باشگاه پرسپولیس و جاهای دیگر دید. این پرنده به مراتب در دامنه های دماوند و ارتفاعات آن مشاهده شده است.
۵. رکورد برف
جالب است بدانید که یکی از برفگیرترین نقاط کشور در اینجا واقع شده است. دشت ورارو در شمال منطقه لار و غرب دماوند واقع شده است که بر اساس اطلاعات موجود رکورد بارش هشت متر برف در یک سال بارشی در این منطقه به ثبت رسید است.
۶. ارتفاع دماوند و اورست
ارتفاع اورست ۸۸۴۸ متر و ارتفاع دماوند ۵۹۰۹ متر است. ارتفاع بیس کمپ اورست به نقل از منابع ۵,۳۶۴ متر می باشد. این به معنای آن است که ارتفاع بیس کمپ اورست تقریبا با ارتفاع قله دماوند برابری می کند. نکته جالب اینکه برای صعود به دماوند از مسیر جنوبی باید ۲۶۰۰ متر ارتفاع بگیرید. این ارتفاع گیری در قله اورست ۳۵۰۰ متر می باشد.
نوشته مهدی جباریان/ این مقاله با گرامی داشت یاد کوهنورد فقید جلال رابوکی نگاشته شد.
