ورزش اکستریم که به آن ورزش ماجراجویی یا ورزش اکشن نیز گفته میشود به همراه نسبی بالایی از ریسک همواره درک شده است. این نوع فعالیت ها اغلب شامل سرعت، ارتفاع و درجه بالایی از فعالیت بدنی هستند. همچنین نیازمند کسب مهارتهای گسترده و تجهیزات حرفه ای میباشند.
چیستی ورزش اکستریم
تعریف ورزش اکستریم و انواع آن دقیق نیست و ریشه هایش مشخص نیستند، اما می توان گفت که این شاخه بیشتر محبوبیت خود را در سالهای ۹۰ با روی کار آمدن شرکتهای این حوزه و توسعه بازاریابی در این زمینه کسب کرد. اخیرا، تعریف معمول ارایه شده به این شرح می باشد:
فعالیت رقابتی که شرکت کننده در آن با چالش های ذهنی، فیزیکی غیرمعمول یا طبیعی مانند سرعت، ارتفاع، عمق، نیروهای طبیعی روبرو میشود و جایی که درک شناختی صحیح فرآیندی ممکن است برای یک خروجی موفقیت آمیز لازم باشد.
دکتر رواندا کوهن – ۲۰۱۲
با اینکه استفاده از واژه ورزش اکستریم در حال گسترش در فعالیت های گوناگون است، بحث های زیادی در رابطه با آن نیز به وجود آمد. با این همه چندین مشخصه را می توان در اکثر ورزشهای این گروه یافت. با اینکه گروه بندی سنی خاصی در این ورزشها وجود ندارد اما اینها معمولا توسط افراد جوانتر تا میانسال انجام میگیرند. همچنین به طور معمول این ورزشها در تیم های کوچکتری نسبت به ورزشهای سنتی انجام میشوند.
آیا ورزش اکستریم را باید به معنای ورزش با ریسک زیاد دانست؟
اگر ورزشهای اکستریم را به معنای ورزش با ریسک زیاد بدانیم، این به معنای آن خواهد بود که افراد در این نوع ورزش در معرض ریسک بیشتری از آسیب دیدگی و حتی مرگ نسبت به ورزشهای سنتی قرار خواهند گرفت. هنگام بررسی آمار موجود در زمینه ورزش اکستریم با تناقضاتی روبرو میشویم، زیرا طبقه بندی آسیبها و مرگ و میر به طرق مختلفی گزارش میشوند.
یک چالش دیگر در اینجا تنظیم پارامترهایی است که بر اساس آنها میزان ریسک و آسیب را بررسی کرد. بعضی از ورزشهای سنتی مانند اسب سواری نیز به دلیل بروز زیاد آسیبها نیز باید به عنوان ورزشهای پرخطر طبقه بندی شوند. انجمن راگبی بریتانیا آسیب دیدگی را اینطور تشریح میکند”…باعث جلوگیری از شرکت کامل در تمام فعالیتها در یک روز تمرین متداول میگردد…”
تحقیقی در این زمینه پیشنهاد میکند که طبقه بندی یک ورزش بر اساس اکستریم بودن باید تنها بر اساس میزان نرخ مرگ مشخص شود(شولز و دیگران، ۲۰۰۲) در بررسی های انجام شده بیس جامپینگ به عنوان پرخطرترین ورزش معرفی شده است. بعضی از پرخطرترین ورزشها به قرار زیر هستند:
- بیس جامپینگ
- مسابقات گراند پریکس
- کوهنوردی و صعود
- بوکس
در لیستهای مختلف در بین ورزشهای پرخطر همچنین تعدادی از ورزشهای سنتی قرار دارند. بریمر و اودز ورزش اکستریم را نه به عنوان بیانی از ریسک بلکه بیشتر به عنوان تجربه نزدیک شدن به خطر تعریف کرده اند. همچنین بسیاری از محققان از واژه پرخطر به جای اکستریم استفاده میکنند.
در جمع بندی این بحث باید گفت که ریسک زیاد مفهوم کلیدی در تعریف ورزش اکستریم است و شامل ریسک آسیب دیدگی و خطر مرگ در بین طیف ورزشهای مختلف میشود.
تاثیر عوامل محیطی
این نوع فعالیت ها به طور معمول تحت تاثیر عوامل غیرقابل کنترل محیطی هستند. این عوامل محیطی نیز می تواند باد، برف، کوهها، آب باشد. به دلیل عدم امکان کنترل این پدیده ها، بر خروجی ایجاد شده از ورزش های اکستریم نیز اثر خواهند گذاشت.
همچنین در حالی که ورزشهای سنتی اغلب بر اساس رقابت تیم ها، مسافت و معیارهایی از این دست ارزیابی میشوند، ورزش های اکستریم اغلب با معیارهای ذهنی و زیبایی شناختی مورد ارزیابی قرار می گیرند.
انگیزه
یک مشخصه فعالیت های اینچنینی تحریک بدن به ترشح آدرنالین می باشد. اگرچه برخی از تحقیقات بر این باورند که این فعالیت ها به دلیل ترشح آدرنالین در واکنش به ترس نیست، بلکه بیشتر به دلیل افزایش سطح دوپامین، اندروفین و سروتونین میباشد که دلیل آن هم سطح بالای فعالیت است.
مطالعه بریمر و گری ورزش اکستریم را به عنوان یک فعالیت برای تفریح یا سرگرمی معرفی می کند که خروجی یک اشتباه یا حادثه مدیریت نشده می تواند مرگ باشد. این تعریف برای جدا کردن هیاهوی بازاریابی از فعالیت طراحی شده است. این نوع فعالیت ها فرد را با تکیه بر ماجراجویی در خارج از منطقه آسایش خود قرار میدهد.
بعضی از ورزشهای این دسته برای دهه ها وجود داشته اند و شناخته شده هستند.کوهنوردی، سنگنوردی و یخنوردی را از جمله اینها باید دانست که با نامهایی مانند کریس بانینگتون، ادموند هیلاری، ولفگانگ گولیچ…در هم پیچیده است. مثال دیگر در این زمینه موج سواری میباشد که قرنها قبل توسط بومیان پولینسیا اختراع شد.
اخلاقیات
ورزش اکستریم به دلیل طبیعت آن می تواند به شدت خطرناک بوده و آسیبهای جدی را ایجاد کند. این خطر ذاتی در این نوع ورزشها بخشی از جذابیت آن تلقی شده است که تا حدی نتیجه فشار ورزشکاران برای کسب درآمد و یا روندهای بازاریابی میباشد.
نکته خاص این دسته ورزشها این است که با وجود خطرات بالا میتوانند تاثیرات مثبت ذهنی شدید و سطح سلامتی بالایی برای ورزشکار ایجاد کنند که باعث تعامل کامل او با زندگی و حس خوشبختی نیز می شوند.
توضیح: برای نگارش این مطلب از چند منبع گوناگون از جمله مقاله : Defining Extreme Sport: Conceptions and Misconceptions بهره گرفته شده است.
مطالب مرتبط
