قله سی چال؛ معرفی و راهنمای صعود

قله سی چال (یا سیچال) با ارتفاعی در حدود ۳۷۲۰ تا ۳۷۳۰ متر از سطح دریا، یکی از قلل شاخص و محبوب رشته‌کوه البرز مرکزی است که در شمال استان تهران واقع شده. این قله درست در حدفاصل جاده‌های چالوس و هراز و در نزدیکی پیست اسکی بین‌المللی دیزین قرار دارد. دامنه شمالی آن میزبان همین پیست است که یکی از مرتفع‌ترین پیست های ایران محسوب می‌شود.

با وجود ارتفاع قابل‌توجه و موقعیت کوهستانی، قله سی چال نسبت به قلل فنی، صعودی به‌نسبت آسان‌تر دارد و همین ویژگی باعث شده تا در تمام فصول سال مورد توجه کوهنوردان، اسکی‌بازان، طبیعت‌گردان و حتی دوچرخه‌سواران کوهستان قرار گیرد.

جغرافیا و جایگاه قله سی چال

• رشته کوه: البرز مرکزی
• موقعیت: شمال تهران، در جنوب منطقه دیزین و شمال آبادی آهار
• ارتفاع: حدود ۳۷۲۰ تا ۳۷۳۰ متر (GPS اکثر صعودها این بازه را ثبت کرده‌اند)
• مجاورت‌ها:
  • شمال: وارنگه‌رود و دره دیزین
  • جنوب: دره‌ی دریوک و آهار
  • شرق: قله‌های سرکچال و آبک و کلون بستک

قله سیچال بر روی خط الراسی قرار دارد که قله قلعه دختر را به الله بند و گردنه دیزین و کلون بستک متصل می کند.

مسیرهای صعود به قله سی چال

1. از آهار و ده تنگه (رودبار قصران):
   • یکی از مسیرهای زیبای صعود به سی چال است.
   • بعد از عبور از ده تنگه، شیب‌های ابتدایی دره و سپس یال‌ها پیمایش می‌شود.
   • در مسیر از آبشار ده‌تنگه و باغ‌های میوه عبور می‌کنید.
   • زمان صعود از این مسیر حدود ۷ ساعت (رفت و برگشت) است.
2. از پارکینگ پیست اسکی دیزین (مسیر زمستانه):
   • مسیر زمستانه و پرچالشی است.
   • مناسب برای کوهنوردان باتجربه در برف و یخ.
   • عبور از پل چوبی یخ‌زده، یال‌های پر برف و دیدن تله‌کابین از مسیر، تجربه‌ای خاص ایجاد می‌کند.
   • این مسیر بدون درخت و منابع آب است.
3. از دربندسر (فشم):
   • مسیری زیبا، کوهستانی و گل‌پوش در فصول گرم.
   • شروع از پیست دربندسر و عبور از یال‌های چمن‌زار.
   • پس از عبور از دشت‌های پرگل به قله می‌رسید.
   • مسیر مناسب برای کوهنوردی نیمه‌حرفه‌ای.
4. از گردنه دیزین (شمشک):
   • ساده‌ترین مسیر صعود است.
   • کوتاه، سریع و مناسب برنامه‌های سبک یا آماتوری.
   • مورد استفاده اسکی‌بازان نیز هست.
5. از خط الرأس شمالی توچال:
   • مسیر فنی‌تر که از قله توچال، قزقون‌چال، قلعه‌دختر به سی چال می‌رسد.
   • برای کوهنوردان حرفه‌ای توصیه می‌شود.

آسان‌ ترین مسیر صعود به قله سی‌چال: مسیر گردنه دیزین

قله سی‌چال (با ارتفاع حدود ۳۷۲۰ تا ۳۷۳۰ متر) در البرز مرکزی و در نزدیکی پیست اسکی بین‌المللی دیزین قرار دارد. در میان مسیرهای مختلف صعود به این قله، مسیر گردنه دیزین به عنوان ساده‌ترین و کوتاه‌ترین مسیر صعود شناخته می‌شود.

برای شروع صعود از این مسیر، ابتدا باید خود را به جاده شمشک به دیزین برسانید. در نقطه‌ای مشخص، پیش از رسیدن کامل به پیست اسکی دیزین، گردنه دیزین قرار دارد که ارتفاع آن حدود ۳۲۰۰ متر است. این نقطه مبدا صعود به قله از این مسیر محسوب می‌شود. از آنجا، مسیر پاکوبی مشخص به سمت جنوب و جنوب‌غربی ادامه می‌یابد که مستقیم به یال قله سی‌چال می‌رسد.

مسیر از گردنه دیزین تا قله حدوداً ۲ تا ۲.۵ ساعت پیمایش سبک تا متوسط دارد و شیب ملایمی را شامل می‌شود. پاکوب تقریباً مشخص است و در بیشتر مواقع به دلیل تردد زیاد، قابل‌تشخیص باقی می‌ماند. به‌خصوص در فصول غیرزمستانی، این مسیر کم‌خطر، بدون دست به سنگ، و بدون نیاز به تجهیزات فنی خاص است.

تنها چالش‌های این مسیر در فصل زمستان، بارش برف و بادهای شدید گردنه است. در این شرایط نیاز به تجهیزات کامل زمستانی از جمله کفش کرامپون‌دار، گتر، لباس ضدباد، و عینک برف وجود دارد. در فصول گرم‌تر، مهم‌ترین نکته تأمین آب کافی است چراکه در طول مسیر چشمه یا منبع آب وجود ندارد.

ویریدیانا آلوارز؛ اولین زن فاتح 14 قله هشت‌هزارمتری و ۷ قله قاره‌ای

صعود از لندن به قله اورست تنها در 5 روز؛ انقلاب زنون در ارتفاع بالا؟

از مزایای مسیر گردنه دیزین می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دسترسی آسان با خودرو تا محل شروع صعود
• پیمایش کوتاه‌تر نسبت به سایر مسیرها (حدود ۵ کیلومتر رفت و برگشت)
• منظره زیبای قلل کلون‌بستک، سرکچال و قله‌های جنوبی مانند توچال و دارآباد
• مناسب برای برنامه‌های نیم‌روزه یا کوهنوردان با آمادگی متوسط

در پایان صعود، چشم‌انداز وسیع البرز مرکزی و مشاهده قله‌های مجاور، خستگی را از تن می‌زداید و این مسیر را به انتخابی مطلوب برای صعود ایمن و خاطره‌انگیز تبدیل می‌کند.

ویژگی‌های طبیعی و جاذبه‌ها

• پوشش گیاهی:
  شامل آویشن، گون، مرزه، پیازک و گل‌های زرد، بنفش و سفید در فصول بهار و تابستان
• پوشش جانوری:
  پرندگان، خزندگان، روباه، گراز (بندرت)، مارهای کوهستانی
• منابع آب:
  • دره‌ی هملون (در مسیر صعود از میگون و آهنگرک)
  • چشمه‌های کوچک در ارتفاعات حدود ۳۵۰۰ متر در تابستان
  • رودخانه ولایت‌رود در دره جنوبی
• غارهای منطقه:
  • غار اسبول بزرگ (عمق ۲۰ متر) و غار کوچک در دره هملون
  • قلعه کیقباد (قرون ۴ و ۵ هجری) که امروزه آسیب دیده است.
• دشت‌ها و گلزارها:
  مسیرهای دربندسر و ولایت‌رود در تابستان با گلزارهای کوهستانی مزین‌اند.

چالش‌ها و هشدارها

• در زمستان، صعود نیاز به مهارت در برف‌کوبی، تجهیزات کامل زمستانه و همراهی با لیدر باتجربه دارد.
• مسیرها در بهار و تابستان ساده‌تر اما گاهی طولانی هستند؛ آمادگی بدنی الزامی است.
• تیغه‌های سنگی قبل از قله و در بخش‌هایی از مسیر از دربندسر و ولایت‌رود، نیاز به دقت در عبور دارند.
• برخی مسیرها بدون سایه و درخت هستند؛ پوشش مناسب و آب کافی ضروری است.

نکات مهم برنامه‌ریزی صعود

درجه سختی

قله سی‌چال از نظر درجه سختی، در رده کوهپیمایی متوسط تا نیمه‌سنگین قرار می‌گیرد و برای کوهنوردانی با آمادگی جسمانی معمولی قابل صعود است. در فصول گرم (بهار، تابستان، پاییز) مسیرها عمدتاً پاکوب‌دار، بدون نیاز به ابزار فنی و دارای شیب‌های ملایم تا متوسط هستند، اما طول مسیر و نبود سایه یا منابع آب می‌تواند صعود را چالش‌برانگیز کند. در فصل زمستان، درجه سختی صعود به‌مراتب بالاتر می‌رود و نیاز به برف‌کوبی سنگین، مهارت در مسیرخوانی، تجهیزات کامل زمستانه و توانایی مدیریت سرما و مه وجود دارد. همچنین در برخی مسیرها مانند دربندسر یا ولایت‌رود، تیغه‌های سنگی کوتاه یا شیب‌های شنی لغزنده نیز دیده می‌شود که نیازمند دقت در عبور هستند.

نتیجه‌گیری

صعود به قله سی چال تجربه‌ای منحصربه‌فرد از طبیعت البرز است؛ چه در تابستان با دشت‌های گل‌پوش و باد ملایم، چه در زمستان با مناظر سپیدپوش و چالش‌های فنی. این قله نه‌تنها برای تمرین آمادگی صعودهای بلند مناسب است، بلکه فرصتی‌ست برای تجربه دوستی، مسئولیت‌پذیری، و لذت از طبیعت بی‌نظیر ایران.
با رعایت اصول ایمنی، همراهی با افراد باتجربه، و آمادگی بدنی، سی چال یکی از بهترین گزینه‌های برنامه‌ریزی یک صعود امن، آموزنده و خاطره‌انگیز خواهد بود.

🏔 جدول اطلاعات کامل قله سی‌چال