تبریز شهری است با قدمت تاریخی برجسته که اکثر بناهای ساخته شده آن متعلق به زمان حکمرانی شاه اسماعیل صفوی می باشند. طبیعت گردی و کمپینگ در تبریز هم خالی از لطف نیست و پیشنهاد می کنیم در اولین اوقات فراغت سری به این شهر زیبا بزنید و از دغدغه های شهرنشینی کمی رهایی پیدا کنید. در این مقاله، 15 مکان مخصوص طبیعت گردی و کمپینگ در تبریز را به شما معرفی خواهیم کرد با موج کوه همراه باشید.
نقاط دیدنی و طبیعت گردی تبریز
قلعه هلاکوخان
قلعه هلاکوخان از آثار برجسته باستانی در نزدیکی شهر تبریز است که به دوره حکومت ساسانیان تا سده‌های میانه پس از اسلام تعلق دارد. این قلعه باستانی در نزدیکی روستای آق گنبد و در ارتفاع کوه قرار دارد. شکل معماری و استحکام این بنا به قلعه بابک شبیه است. قلعه هلاکوخان در منطقه‌ای موسوم به جزیره اسلامی قرار دارد که منطقه‌ای گردشگری در نزدیکی شهر تبریز است و از هفت روستا تشکیل می شود.
موقعیت مکانی قلعه هلاکوخان، دسترسی به آن را در گذشته بسیار سخت می کرد و به همین دلیل محلی امن برای اقامت جنگجویان و حاکمان بود. در حال حاضر نیز سه طرف این قلعه پرتگاه‌های خطرناک قرار گرفته‌اند. برای رسیدن به قلعه هلاکوخان باید به روستای آق گنبد بروید و از مسیر خاکی سمت راست در ورودی روستا، مسیر صعود به قله و قلعه هلاکوخان را پیش بگیرید. مسیر خاکی داخل روستا نیز به این قلعه دسترسی دارد؛ اما ماشین رو نیست. بهترین زمان برای بازدید از قلعه هلاکوخان فصل بهار است که مسیر حرکت از گل‌های شقایق پر می شود.
فاصله: ۷۵ کیلومتری جنوب غربی تبریز، یک ساعت و ۱۵ دقیقه
آدرس: کمربندی سردرود، جاده ایلخچی، جاده خورخورا
کلیسا موجومبار
در نزدیکی منطقه جلفا تبریز، به‌دلیل هم‌جواری با مرز ارمنستان، کلیساهای مختلفی به چشم می خورند. برخی از این کلیساها در سطح جهانی نیز اهمیت بسیاری دارند. کلیسای موجومبار یکی از کلیساهای مهم منطقه است که آن را با نام سورپ هریپسیمه نیز می شناسند. این کلیسا در دره سرسبز و زیبای ساری‌چای و 35کیلومتری شمال تبریز و 39کیلومتری مرند قرار دارد. این کلیسا دارای پلان مستطیلی است و آن را از جنس لاشه سنگ، ملات و آهک بنا کرده‌اند. نام این کلیسا نیز از نام دختر آشوت باگرادونی، پادشاه ارمنستان گرفته شده است.
آبشار آسیاب خرابه
آبشار آسیاب خرابه یکی از معروف‌ترین آبشارها و از تماشایی‌ترین جاهای دیدنی اطراف تبریز محسوب می‌شود. این آبشار در جلفا قرار دارد. ارتفاع این آبشار به حدود 15 متر می رسد. آب آبشار از چشمه‌ای جوشان با آب شیرین تأمین می شود. آبشار حین تجربه سقوط آزاد خود، سرسبزی و زیبایی منحصر‌به‌فردی را ایجاد می کند. دورتادور این آبشار، حتی روی صخره‌های سخت و بی‌روح نیز خزه‌های سرسبز و زیبا به چشم می خورد. دسترسی به این آبشار شاید کمی دشوار باشد؛ اما زمانی که از نزدیک شاهد جمال این آبشار باشید، تمام خستگی مسیر از تنتان شسته خواهد شد. فقط به یاد داشته باشید هوای این منطقه در طول زمستان بسیار سرد می شود. حتی در برخی مواقع، آب آبشار نیز به‌صورت کامل یخ خواهد بست. پس بهتر است بهار و تابستان را برای بازدید از آن انتخاب کنید.
منطقه حفاظت‌شده میشوداغ
منطقه حفاظت‌شده میشوداغ در دامنه کوه‌هایی به همین نام قرار دارد که در گستره وسیعی از شرق تا غرب و درحد فاصل دشت مرند و جلگه شبستر واقع شده‌اند. رودخانه‌های دائمی که در دشت‌های اطراف این منطقه جریان دارند از دامنه‌های شمالی کوهستان میشوداغ سرچشمه می گیرند. متاسفانه در طول سال‌های اخیر آسیب‌های بسیاری به منطقه حفاظت‌شده میشوداغ وارد شده است که تاثیر قابل‌توجهی در از بین رفتن گونه‌های مختلف جانوری داشته‌اند.
قرار گرفتن منطقه میشوداغ میان مناطق حفاظت شده دیگر مانند «مرکان»، «یکانات» و «پناهگاه حیات وحش کیامکی» در شمال و شمال غرب و دریاچه ارومیه در جنوب آن، تنوع زیستی و اهمیت این منطقه را دوچندان می کند.
پوشش گیاهی منطقه حفاظت‌شده میشوداغ نیز بسیار منحصربه فرد است. بیش از ۳۸۵ گونه گیاه شناخته شده در این محدوده به چشم می خورند که ارزش و اهمیت این منطقه را دوچندان کرده‌اند. بازدید از این منطقه و طبیعت زیبا و انبوه آن می تواند اوقات خوشی را برای شما به ارمغان بیاورد؛ اما به خاطر داشته باشید که حفاظت از میراث و گنجینه طبیعی مناطق حفاظت شده برای حفظ زندگی، ضروری است.
فاصله: ۸۰ کیلومتری شمال غربی تبریز، یک ساعت و ۱۵ دقیقه
آدرس: جاده مرند، روستای صوفیان، جاده صوفیان-شبستر، جاده شبستر-دریان
دره لیقوان
دره لیقوان (لوان دره سی) از جاذبه های دیدنی لیقوان که به دلیل داشتن رودخانه و انواع چشمه ها و جنگل ها و درختان و طبیعت بکر، یکی از معروف ترین تفرجگاه های اطراف تبریز و از مهم ترین قطب گردشگری استان به شمار می رود. این دره در شرق روستای سفیده خوان قرار دارد و رودخانه لیقوان چایی با عبور از میان این دره باعث به وجود آمدن تفرجگاهی بسیار زیبا و نیز عمل آوری مرغوب ترین پنیر خاورمیانه شده است. دره سبز لیقوان با آب و هوای کوهستانی و خنک و آب گرم معروفی که دارد لقب دره بهشت را به خود گرفته است. آب گرم لیقوان که از تغییرات زیرزمینی و بقایای آتشفشان خاموش کوه های سهند به وجود آمده است در مجموع چند رودخانه را تشکیل می دهد و در کنار همین رودخانه آب های گوارایی از دل زمین می جوشد که به دلیل شرایط اقلیمی یکی از بهترین و غنی ترین آب های معدنی این سرزمین است. در پای همین رودخانه چند کوه استوار و باصلابت نیز وجود دارد که همان رشته کوه های سهند است که نامش میان کوه های ایران زمین نگین سبزی است.
پوشش گیاهی بی نظیر این منطقه و وجود گیاهان دارویی با خواص زیاد از جمله پونه، بابونه، قارچ و… منجر شده علاوه بر استفاده مردم محلی از این گیاهان دارویی از شیر گوسفندان این منطقه به دلیل استفاده از همین پوشش گیاهی پنیر سفید، تمیز و خوشمزه ای به عمل بیاید که به صراحت می توان گفت در خاورمیانه بی نظیر است و شهرت پنیر لیقوان به دلیل همین خاصیت بی نظیر است.
فاصله: ۴۵ کیلومتری جنوب شرقی تبریز، یک ساعت
آدرس: جاده تبریز-زنجان، جاده لیقوان
رصدخانه مراغه
بی‌تردید رصدخانه مراغه را می توان یکی از مهم‌ترین مراکز علمی ایران دانست. رصدخانه مراغه را باید در فهرست بناهای تاریخی اطراف تبریز قرار داد. زمانی که به تصاویر این رصدخانه نگاه کنید، متوجه می شوید که بنای آن یک بنای جدید و تازه‌ساز است؛ اما قدمت ساخت رصدخانه در این مکان به دوران ایلخانی بازمی گردد. در حقیقت پشت پرده ساخت این رصدخانه، نام خواجه نصیرالدین طوسی، یکی از بزرگترین منجم‌های ایران به چشم می خورد. جالب است بدانید که این رصدخانه تا مدت‌ها لقب بزرگترین رصدخانه جهان را به دوش می کشید.
قلعه ضحاک
این آثار باستانی برجسته که در اطراف شهر تبریز قرار دارد به نام «نارین قلعه» نیز مشهور است. قلعه ضحاک در دسته قلعه‌های موسوم به «قلعه دختر» قرار می‌گیرد که نمونه‌های آن را در فیروزآباد استان فارس نیز می توان یافت. بر اساس سبک معماری و المان‌های موجود در بنای باقی‌مانده، بسیاری از کارشناسان آن را یکی از پرستشگاه‌های الهه آناهیتا می دانند. گروهی دیگر آن را بازمانده‌ای از یک دژ‌نظامی در دوره اشکانی معرفی می کنند. طاق‌های دژ ضحاک،نمونه‌ای از معماری اشکانی است که به شکلی کامل‌تر و شکوهمندتر در طراحی ایوان خسرو در تیسفون دیده می شود.
آثار به‌جای مانده از برج‌هاو پوشش دیوارها به‌شکل سنگ‌های مکعب مستطیلی، نشان‌دهنده قدمت بنا تا دوره ساسانی است؛ اگرچه با توجه به سفال‌های به دست آمده از قرن ششم و هفتم هجری قمری جاکی از آن است که این دژ تا دوره اسماعیلیه هم کاربرد داشته است.
فاصله: ۱۵۰ کیلومتری جنوب شرقی تبریز، دو ساعت و ۱۰ دقیقه
آدرس: جاده تبریز-زنجان، روستای علی آباد علیا، روستای عربلو
کوه‌های آلاداغ لار
این کوه‌ها رنگارنگ هستند و یکی از پدیده‌های مهم زمین‌شناسی به حساب می آیند. همین کوه‌های رنگارنگ، همه‌ساله هزاران گردشگر را از سراسر دنیا جذب خود می کنند. نکته جالب اینجاست که مشابه این کوه‌ها فقط در چین و پرو وجود دارد. پس می توان گفت که کوه‌های آلاداغ لار جزو مهم‌ترین پدیده‌های طبیعی در سطح جهانی به حساب می آیند. این کوه‌ها به‌دلیل فشرده‌شدن املاح و اکسیده‌شدن آن‌ها طی میلیون‌ها سال به این شکل درآمده‌اند و برای عکاسی جان می دهند.
قله کوه دند
قله کوه دند یکی از قلل رشته کوه سرخاب در شمال شهر تبریز است. این قله با ارتفاع 2381 متر مرتفع ترین قله این رشته کوه محسوب می شود. کوه دند که در 5 کیلومتری شمال شرقی تبریز واقع شده، به علت نزدیکی به شهر و هم از لحاظ دشواری صعود، نعمت بزرگی برای کوهنوردان تبریزی هست و در همه تعطیلات پایان هفته یا هر فرصتی که فراهم می شود، مشتاقان بسیار زیادی را به خود جلب می نماید. در تمامی فصول سال حتی در سردترین روزهای زمستانی نیز این کوه خالی از کوهنوردان نیست.
تالاب قوری گل
تالاب قوری گل در نزدیکی شهر بستان آباد و در مجاورت روستای یوسف آباد قرار دارد. برف‌های کوهستان اطراف این تالاب با گرم شدن هوا آب می شوند و آب تالاب قوری گل را تامین می کنند. این تالاب به‌دلیل مهاجرت گونه‌های مختلف پرندگان به آن در فصل‌های سرد سال، اهمیت بین‌المللی دارد.
وسعت تالاب قوری گل در حدود ۲۰۰ هکتار است و دریاچه آن آب شیرین دارد که باعث تمایز این تالاب در مقایسه با سایر دریاچه‌های این منطقه می شود. اطراف تالاب قوری گل از بهترین مناطق گردشگری در استان آذربایجان شرقی است و در طول سال مسافران بسیاری در اطراف این تالاب برای لذت بردن از طبیعت اتراق می کنند.
فاصله: ۵۰ کیلومتری جنوب شرقی تبریز، یک ساعت
آدرس: جاده تبریز-زنجان، روستای اکین آباد، جاده تالاب قوری گل
پارک ائل گلی
این پارک در دوره ی قبل از صفویان مهم ترین و بزرگترین شریان آب جهت آبیاری بیشتر باغات تبریز بوده است و در زمان بعد از صفویان به دور آن حصاری از سنگ کشیده اند و در حال حاضر نیز بقاهایی از آن در اطراف پارک قابل مشاهده است. در زمان قاجارها با استفاده از اضافه کردن خیابان ها و راه هایی منظم و کاشت درختانی بومی از جمله سرو تبریزی، چنار و بید مجنون به فضای اطراف این پارک سامان بخشیدند و چهره ی زیبای پارک را دو چندان کردند.
در دوره حکومت پهلوی، شاه گلی به شهرداری تبریز سپرده شد تا عموم افراد بتوانند از فضای مطبوع و چشم نواز آن بهره و لذت ببرند. در حال حاضر عمارت هشت ضلعی این پارک که در مرکزیت دریاچه مصنوعی آن قرار دارد، چون جزیره ای است که به شیوه کلاه فرنگی ساخته شده و به عنوان یک سالن غذاخوری در آمده و روزانه پذیرای میهمانانی از نقاط دور و نزدیک شده است. این عمارت زیبا که در ابتدا بنایی خشتی بوده است در سال 1346 تخریب شد ولی در سال های اخیر کار بازسازی آن آغاز شده است. مسیرهای اطراف این استخر دوران قاجار اضافه شدند و با درختان تبریزی و بید مجنون مزین گردیدند. در این منطقه می توان به امکانات تفریحی آن چون سورتمه، وسایل بازی و همین طور سرگرمی اشاره کرد.
آبشار گل آخور
قطعاً با نام جنگل ارسباران در جغرافیای راهنمایی آشنا شده اید. این جنگل در 60کیلومتری غرب ورزقان قرار دارد. در میان این جنگل و تمام زیبایی‌هایش، آبشار مرتفع و تماشایی وجود دارد که آن را با نام آبشار گل آخور می شناسند. این آبشار یکی از زیباترین جاهای دیدنی اطراف تبریز به حساب می آید. از تبریز تا این آبشار فقط 88کیلومتر فاصله است. پس در عرض کمتر از 2 ساعت می توانید خودتان را به آن برسانید. توجه داشته باشید برای دسترسی به این آبشار، باید حدود یک ساعت پیاده‌روی در مناطق کوهستانی را به جان بخرید.
قلعه بابک
قلعه بابک یکی از دیدنیهای باستانی اطراف تبریز است که مورخان قدمت آن را مربوط به دوره ساسانی و اشکانی می دانند. سفال‌ها و اشیای یافت شده در این قلعه قدمت این بنا را مشخص کرده‌اند. این قلعه را با نام‌های «دژ بابک» و «قلعه جمهور» نیز می شناسند. این قلعه بر فراز کوهی به ارتفاع ۲۷۰۰ متر از سطح دریا قرار دارد و اطراف آن را دره‌هایی به عمق ۴۰۰ تا ۵۰۰ متر پوشانده‌اند. نام قلعه بابک به‌دلیل سکونت بابک خرمدین و یاران او در این دژ به این اسم نام‌گذاری شده است.
چهار سمت قلعه بابک ستون‌های دیده‌بان استوانه‌ای شکل دیده می شوند. برای ورود به قلعه اصلی باید از یک ورودی باریک بگذرید. این ساختمان سه طبقه تالاری اصلی با هفت اتاق دارد. بخش‌های دیگر این دژ در شمال غربی آن قرار گرفته‌اند و در ساخت آن‌ها از ساروج غیر قابل نفوذ استفاده شده است. موقعیت ویژه این دژ در گذشته، راه را برای ورود دشمنان غیرممکن می کرد.
برای رسیدن به این قلعه باید از تبریز به‌سمت اهر و کلیبر بروید. مسیر دسترسی به پای کوه قلعه بابک جاده‌ای پرپیچ‌وخم و خطرناک دارد؛ پس در رانندگی احتیاط کنید.
فاصله: ۱۹۰ کیلومتری شمال شرقی تبریز، سه ساعت و ۱۵ دقیقه
آدرس: سه کیلومتری جنوب غربی کلیبر
آبشار اسکندر
این آبشار در دامنه های شمالی کوه سهند و در نزدیکی روستای طویقون واقع شده است. مسیر دسترسی به آن از طریق جاده تبریز به اهر، جاده فرعی روستای طویقون امکانپذیر است. ارتفاع آبشار در حدود سی متر است. رولکوبی مناسبی در بالای آبشار جهت صعود کوهنوردان تهیه شده است. آبشار در فصول سرد سال یخ زده و مناظر بسیار زیبایی ایجاد می نماید. این مکان در فصل زمستان مکان مناسبی جهت تمرینات یخنوردی است و هرساله کوهنوردان و یخنوردان زیادی برای صعود های زمستانی از این مکان استفاده می کنند.
فاصله: ۴۵ کیلومتری جنوب شرقی تبریز، ۵۰ دقیقه
آدرس: جنوب شرقی تبریز، جاده هریس، جاده طویقون، جاده آلانق، روستای اسکندر
معبد مهرورجوی
معبد مهرورجوی یکی دیگر از جاهای دیدنی شهر قدیمی مراغه به حساب می آید. این معبد در 6کیلومتری جنوب‌شرق شهر مراغه و نزدیکی روستایی با همین نام قرار دارد. برای دسترسی به این معبد، باید از روستای مهرورجوی وارد جاده فرعی شده و مسیر را به‌صورت مستقیم حدود 30دقیقه ادامه دهید. بر اساس مطالعات انجام‌شده، این معبد به آیین مهرپرستی تعلق دارد. این اثر یکی از قدیمی‌ترین آثار تاریخی این شهر است و بازدید از آن به تمامی گردشگران علاقه‌مند به آثار تاریخی توصیه می شود.
سوالات متداول
رودخانه های اطراف تبریز
خداآفرین چای
دره رود
دریان چای
دیزج چای
