رشته کوه های راکی خود شامل حداقل 100 رشته کوه مجزاست که به طور کلی به چهار گروه گسترده تقسیم می شوند؛ این چهار دسته از نظر زمین شناسی(مبدا، سن و انواع سنگ)، فیزیوگرافی(فرم زمین، زهکشی و خاک) با یکدیگر متفاوت هستند؛ اما همه ی آنها در داشتن قله هایی با ارتفاعات زیاد با یکدیگر اشتراک دارند(ارتفاع بسیاری از قله ها بیش از 4000 متر است.) در این مقاله به نکات مختلف پیرامون رشته کوه راکی از جمله قلل، پوشش گیاهی و جانوری و سایر موارد اشاره خواهیم کرد. با موج کوه همراه باشید.
رشته کوه راکی در کدام قاره است؟
رشته کوه های راکی به نوعی ستون فقرات آمریکای شمالی محسوب می شوند. دامنه های رشته کوه راکی ، از شمال آلبرتا و بریتیش کلمبیا تا جنوب نیومکزیکو به طول 4800 کیلومتر و عرض 480 کیلومتر ادامه دارند. مرزها در این رشته کوه کاملا قراردادی اند؛ به ویژه در شمال غربی که کوه هایی مثل بروکس آلاسکا نیز در آن گنجانده شده اند. رشته کوه راکی از شرق با دشت های بزرگ و از غرب با فلات داخلی و کوه های ساحلی کانادا و تعدادی از استان های ایلات متحده هم مرز است. به این کوهها راکیز Rockies هم اطلاق می شود.
قلل رشته کوه های راکی
از بین ۱۰۰ قله مهم رشته کوه های راکی ۶۲ قله بیش از چهار هزار متر ارتفاع دارند و همه این صد قله مرتفع تر از ۳۷۴۶ متر می باشند. از بین این صد قله، 78 مورد در کلورادو ، 10 مورد در وایومینگ، 6 قله در نیو مکزیکو و یک مورد یوتاه، یک مورد بریتیش کلمبیا و یک مورد نیز در آیداهو قرار گرفته اند. در جدول زیر نام و ارتفاع بلندترین قلل این رشته کوه قرار دارد:
| ردیف | نام قله | منطقه | ارتفاع – متر |
|---|---|---|---|
| 1 | مونت آلبرت | کلورادو | 4401 |
| 2 | مونت مسیو | کلورادو | 4398 |
| 3 | مونت هاروارد | کلورادو | 4395.6 |
| 4 | بلانکا پیک | کلورادو | 4374 |
| 5 | لا پلاتا پیک | کلورادو | 4372 |
| 6 | آنکومپاهگره پیک Uncompahgre Peak | کلورادو | 4365 |
| 7 | کرستون پیک | کلورادو | 4359 |
| 8 | مونت لینکلن | کلورادو | 4356.5 |
| 9 | کستل پیک | کلورادو | 4352.2 |
| 10 | گریز پیک | کلورادو | 4352 |
| 11 | مونت آنترو | کلورادو | 4351.4 |
| 12 | مونت اوانز | کلورادو | 4350 |
| 13 | لانگز پیک | کلورادو | 4346 |
| 14 | مونت ویلسون | کلورادو | 4344 |
| 16 | مونت ییل | کلورادو | 4329.3 |
جغرافیای رشته کوه های راکی
رشته کوه های راکی در ۵۵ تا ۸۰ میلیون سال پیش در دورهٔ کوهزایی لارامید شکل گرفت که در آن تعدادی از صفحات شروع به حرکت در زیر صفحهٔ آمریکای شمالی با یک زاویهٔ فرورانش کمعمق نموده و باعث شکلگیری این رشته کوه شدند که نتیجهٔ آن ایجاد یک کمربند گسترده از سمت شمال غرب آمریکا شد. وقایع زمین شناسی در کوه های میانه به شدت جهت گیری دوره های جریان را تحت تأثیر قرار می دهد. یک ویژگی خاص در 10 میلیون سال گذشته ایجاد رودخانه هایی بود که از کف حوضه ها به دره هایی از کوه های مجاور و جلگه های مجاور سرازیر می شدند.
پیشنهاد ویژه موج کوه برای امروز!
این پدیده ناشی از برهم نهایی جریان ها است. دوره های جریان در ابتدا در اواخر دوره میوسن تأسیس شد (حدود 11.6 تا 5.3 میلیون سال پیش)، زمانی که حوضه ها عمدتا با رسوبات سن نئوژن و پالئوژن (یعنی حدود 2.6 تا 66 میلیون سال قدمت) پر می شدند که به طور محلی در پایین تر گسترش می یافت بخشهایی از محورهای کوهستانی. در حین حفاری منطقه ای حوضه های پرشده در حوضه – که حدود پنج میلیون سال پیش آغاز شد – جریان ها مسیرهای خود را در آن طرف کوه ها حفظ کرده و دره های عمیق و عرضی را می برند.
خاک
خاکهای کوهستانی در کوههای راکی ضعیف، بسیار نازک و جوان است و برای کشاورزی دچار کمبود مواد مغذی است . خاک های دره های بالا گاهی اوقات برای آبیاری مناسب هستند؛ این امر به بافت، شیب زیاد دامنه ها، طول پوشش برف و وجود عناصر کمیاب (به عنوان مثال سلنیوم) بستگی دارد که مناسب بودن برای کشت محصولات را کاهش می دهد. چرا در چراگاه مرتع، بسیار شایع است. خاکهای فلات کلرادو نیز عموماً کم عمق و سنگی و حاوی درصد بالایی نمک هستند. در صورت وجود آب کافی برای شستشوی نمک های اضافی، در برخی از مناطق می توان کشاورزی کرد.
آب و هوا
در امتداد دامنه وسیع شمال و جنوب کوه ها، آب و هوای راکی از حاشیه شمالی منطقه نیمه گرمسیری در جنوب دور تا قطب شمال در شمال دور یکسان است. در جنوب، ارتفاع زیاد کوهها از تأثیر عرض جغرافیایی می کاهد. پایین آن معتدل خنک با زمستان های سرد و تابستان های نسبتاً خنک به شمار می آید. این منطقه بین ارتفاعات2،100 متر و 3،000 متر در جنوب واقع می شود، با افزایش عرض جغرافیایی، مرزهای بالا و پایین به طور متناسب کاهش می یابند. ناحیه بالاتر کوهستانی است و دارای زمستان های سخت و تابستانهای کوتاه و سرد است. در قسمت جنوبی بلندترین قله ها ممکن است تا ماه آگوست پوشیده از برف باقی بماند، در حالی که در شمال بسیاری از دره های مرتفع یخچال های طبیعی را حفظ می کنند.
پوشش گیاهی
پوشش گیاهی در رشته کوه های راکی بسته به ارتفاع، عرض جغرافیایی و قرار گرفتن در معرض نور خورشید متفاوت است. در دامنه های شرقی کلرادو و نیومکزیکو ، وزش باد شدید زمستان در جلگه های خشک مانع از حرکت می شود و باعث تغییر شکل سروهای پراکنده و کاجهای پین می شود. ارتفاعات پایین تر عمدتا بدون درخت هستند، مگر در امتداد مسیرهای آبی، که در آن چوب های پنبه و سایر گونه های برگ پهن و برگریز خوشه قرار می گیرند. مریم گلی در دره ها و حوضه های شمال تا جنوب آلبرتا وجود دارد. درختان جنگل کوهستانی با ارتفاعات میانی عبارتند از: گل مینا، کاج زرد، کاج پیون و صنوبر داگلاس. جنگل های ساب آلپین شامل کوهان غربی ، کاج لژپول ، سرو قرمز غربی ، صنوبر سفید و صنوبر انگلمان است. با افزایش عرض جغرافیایی ، خط درختی کاهش می یابد.
حیات وحش
گونه های جانوری در رشته کوه راکی متنوع و فراوانند. پستانداران که بعضی آن ها را نماد کشور خشن می نامند مثل خرس گریزلی، خرس سیاه، شیر کوهی و گرگ. گوسفند ها و بزهای بیگ هورن که در گله ها در دامنه های بلند زندگی می کنند و در فصل های سرد به دامنه های پایین تر مهاجرت می کنند، گوزن ها، آهوها، سنجاب قرمز، دوزیستانی مثل قورباغه، وزغ و سمندر، سمور در مسیر رودخانه ها و.. را میتوان در این رشته کوه مشاهده کرد.
گونه ی پرندگان
در تابستان پرندگان شکاری ای مثل عقاب طاس، عقاب طلایی، شاهین در سراسر این رشته کوه مشاهده می شوند. چندین گونه جغد مثل جغد بزرگ شاخدار، انبوهی از پرندگان آبزی، گونه های متعدد اردک و قو شیپور در خطر انقراض که فصل گرم را در کنار دریاچه ها می گذراند و .. در راکی یافت می شوند. غاز های کانادایی و پلیکان سفید نیز بخشی از سال را در این منطقه می گذرانند. چشمه های آبگرم متعدد این رشته کوه پناهگاه زمستانی بسیاری از پرندگان است.
مردم
قدمت حضور انسان در این رشته کوه ها بین 8هزار تا 10هزار سال پیش از میلاد مسیح بر می گردد. اکنون گروه های مختلفی از سرخ پوستان در این رشته کوه ساکن هستند. با حمله ی اروپاییان به این مناطق و اکتشاف و بهره برداری های اقتصادی آنها منجر به درگیری مردم بومی این کوهستان شد. این درگیری ها موجب به مهاجرت و فرسایش گسترده در میان برخی گروه ها شد. اگرچه سکونت گاه ها در بیشتر مناطق این رشته کوه وجود دارند اما معمولا در کوهپایه ها، امتداد راه آهن و دره های رودخانه بیشتر هستند.
منابع در رشته کوه های راکی
منابع آب
رشته کوه های راکی در کانادا و ایالات متحده مناطقی پر از آب هستند و بارش در این مناطق بیشتر از تبخیر و تعرق است. اما سرزمین های دو طرف این کوه با کمبود آب رو به رو هستند. مردم این مناطق با استفاده از راه های گوناگون به دنبال ذخیره ی آب برای مصارف خانگی و صنعتی، ناوبری، تولید برق و هم چنین کنترل سیل هستند. همچنین یکی از پروژه هایی که با مخالفت ساکنان دامنه غربی رو به رو شده است، بهره برداری از رودخانه کلرادو و ایجاد شبکه های گسترده ی آبرسانی است.
منابع معدنی
منابع معدنی از اواسط قرن نوزدهم از اهمیت اقتصادی در این منطقه برخوردار بوده است، اگرچه نوسانات بازار در سراسر جهان اغلب باعث تعطیلی تعدادی از این معادن شده است. مس، که با ارزش ترین منبع از بین منابع فلزی کوههای راکی است، از معادن بزرگ بریتیش کلمبیا ، مونتانا ، یوتا و آریزونا استخراج شده است. رشته کوه راکی بیشتر به خاطر بسیاری از معادن زیرزمینی نقره ، طلا ، سرب و روی مشهور است که در بریتیش کلمبیا ، کلرادو ، مونتانا ، آیداهو ، یوتا ، نیومکزیکو و آریزونا یافت می شود. رشته کوههای راکی همچنین شامل مقادیر زیادی مولیبدن، بریلیوم و اورانیوم هستند.
پیشنهاد ویژه موج کوه برای امروز!
پارک ها، جنگل ها
بسیاری از بهترین پارک های ملی ، آثار ملی و مناطق بیابانی آمریکای شمالی در رشته کوه های راکی و در فلات کلرادو قرار دارند. بیشتر زمین های راکی به عنوان جنگل های ملی یا استانی تعیین شده است. در ایالات متحده ، اصل چند منظوره بر مدیریت این جنگل ها حاکم است ، با چوب بری ، استخراج از معادن ، حفاری نفت و گاز و چرا چرا تحت مقررات فدرال مجاز است. راکی های کانادا بخش عمده ای از چوب این کشور را تولید می کنند و از کارخانه های اره بری متعددی و کارخانه های کاغذ و کاغذ پشتیبانی می کنند. در مقابل ، در ایالات متحده ، تولید چوب از کوه های راکی در مقایسه با سایر مناطق جنگلی کم است و تفریحات (اسکی ، پیاده روی ، شکار) منبع اصلی درآمد در جنگل های ملی است.
نگرانی های زیست محیطی کوه های راکی
در نتیجه قطع کردن چوب ، چرای بیش از حد دام ها ، اکتشاف نفت ، استخراج معادن و عملیات ایجاد مخزن در کوه های راکی مشکلات جدی زیست محیطی بوجود آمده است. ورود به سیستم و اکتشاف نفت عامل فرسایش های سریع است؛ هم از خود عملیات و هم از جاده های دسترسی ساخته شده برای رسیدن به آنها. فرسایش ، پوشش نازک خاک را از بین برده و باعث آسیب جدی رودخانه ها شده است. مقادیر کمی از فلزات مضر از عملیات استخراج ، به ویژه از شستشوی باطله آسیاب ، در جریان ها و آب های زیرزمینی آزاد شده است. عملیات ایجاد و ساخت مخزن با تغییر دما و الگوی جریان رودخانه ها و با برهم زدن جوامع پوشش گیاهی ساحلی (کنار رودخانه) ، شیلات را مختل کرده است.
زیستگاه حیات وحش از طریق توسعه زمین هایی برای کشاورزی و چرای دام از بین رفته است. بنابراین ، درجه طبیعی و بکر ماندن زمین در رشته کوه های راکی با کاهش ارتفاع کاهش می یابد.
صعود و سنگنوردی در رشته کوه های راکی
رشته کوه های راکی یک زمین عالی برای کوهنوردی ، صعود از کوههای صخره ای و سنگنوردی می باشد. صعود از سنگهای گرانیتی، یخنوردی و صعودهای ترکیبی نیز در این ناحیه رواج دارند. بهترین زمان برای صعود در این منطقه به نوع فعالیت شما وابسته خواهد بود. بهترین زمان برای سنگنوردی از آوریل تا اکتبر، یخنوردی از دسامبر تا مارس و برف از می تا جولای میباشد. بهترین زمان برای صعودهای ترکیبی یخ و سنگ نیز در می، ژوئن، نوامبر و دسامبر صورت میگیرد.
ترجمه : نگار پیرحیاتی
پیشنهاد ویژه موج کوه برای امروز!
مرتبط با سنگنوردی : باشگاه سنگنوردی و آمادگی جسمانی موج
