زمانی که عازم که برنامه چندروزه کوهنوردی یا کوهپیمایی هستید، برای درست کردن غذا، برای ذوب کردن برف و یا درست کردن چای و آب گرم به سرشعله کوهنوردی یا اجاق نیاز خواهید داشت. اما اینکه از چه نوعی از سرشعله استفاده کنید به عوامل زیادی بستگی دارد. میزان سبکی در برنامه چقدر اهمیت دارد؟ آیا به اجاق فقط برای جوش آوردن آب نیاز دارید یا اینکه قصد آشپزی دارید؟ برای چند نفر می خواهید آشپزی کنید؟ در مقصد چه نوعی سوختی در دسترس خواهد بود و سوالاتی از این دست..موارد زیر را نیز در زمان تصمیم گیری راجع به سرشعله کوهنوردی مد نظر داشته باشید:
- نوع اجاق: نوع سوخت یکی از ویژگیهاییست که نوع اجاق را مشخص می کند.
- ویژگی ها و مشخصات سرشعله کوهنودی: مدت زمان سوختن، متوسط جوش آمدن آب، وزن و راحتی.
- نحوه استفاده از سرشعله: درک نحوه کارکرد یک سرشعله باعث می شود که تصمیم درست تری پیرامون آنچه که مناسب ماست بگیریم.
مرتبط : پوشاک کوهنوردی ، لوازم کوهنوردی ، نکات کوهنوردی برای تازه کارها
انواع سرشعله کوهنوردی
سه نوع اصلی سرشعله وجود دارند:
- سرشعله کپسولی : راحتی در استفاده ، نگهداری آسان. سوخت اینها به صورت از پیش پرشده ترکیبی از ایزوبوتان و پروپان میباشد.
- اجاقهای سوخت مایع : دارای منبع پرشونده. با وجود اینکه اکثر اجاقهای سوخت مایع با بنزین سفید کار می کنند، گزینه های دیگری هم در دسترسند.
- اجاقهای با سوخت جایگزین : این دسته که در حال توسعه هم هستند با سوخت های حبه ای یا چوب کار می کنند.
جدول زیر می تواند به شما در انتخاب یک سرشعله کوهنوردی مناسب کمک کند. به طور کلی می توان گفت که یک مدل برای همه جا مناسب نیست. به طور مثال برای صعودهای آلپی مدل کپسولی یک تکه مناسب تر است. اما برای سفر کوهنوردی یا کوه پیمایی در تابستان با یک تیم بزرگ یک مدل شلنگ دار با سرشعله بزرگتر مناسبتر خواهد بود.
| مناسب برای: | سرشعله کپسولی | کپسولی یک تکه | کپسولی شلنگ دار | سوخت مایع | سوخت چوب | الکل/ قرص |
| هوای سرد/ارتفاع بالا | بله(بعضی) | بله(بعضی) | بله | |||
| گروههای بزرگ | بله | بله | بله | |||
| جوش آوردن آب | بله | بله | بله | بله | ||
| نیم جوش کردن | بله | بله | بله | |||
| کوهپیمایی سبکبار | بله | بله | بله | |||
| مسافرت بین المللی | بله/ سوخت چندگانه | |||||
| راحتی در استفاده | بله | بله | بله | بله |
سرشعله کپسولی
سرشعله کپسولی را به راحتی می توان استفاده کرد و نگهداری آن هم آسان است. بعضی از این مدل ها به شکل جالبی کوچک هستند و تنها صد تا دویست گرم وزن دارند. استفاده این مدلها در سفرهای تابستانی و تیم های سبک معمولا مناسب تر است.
موافقان:
- این مدل سرشعله کوهنوردی کوچک و سبک است.
- روشن کردن آنها آسان است. فقط نصب کپسول و اجاق آماده روشن کردن است.
- شعله اکثر مدلها به راحتی قابل تنظیم است.
- با باز کردن کپسول سوراخ خروجی گاز به طور اتوماتیک بسته می شود که باعث می شود نگران نشتی نباشید.
- بعضی از مدلها دارای رگولاتور هستند که حرارت یکسانی را در طول عمر کپسول ایجاد می کنند که باعث می شود مناسب ارتفاع بالا باشند.
مخالفان
- گاها بازوهای نگهدارنده روی سرشعله زیادی کوچک هستند که باعث می شود ظرف را به خوبی نگه ندارند.
- میزان گاز باقی مانده در کپسول را به سختی می توان حدس زد، پس ممکن است که نیاز به حمل یک کپسول اضافی پیدا کنید.
- در جاهایی که در معرض باد هستند نمی شود از این مدل استفاده کرد چرا که سوخت زیادی در اثر باد هدر می رود.
- در هوای سرد فشار کپسول کاهش می یابد و شعله ضعیف می شود.(مگر اینکه سرشعله کوهنوردی رگولاتور داشته باشد.)
- در مقایسه با اجاقهای سوخت مایع، قیمت سوخت اینها گرانتر است.
- زباله کپسول تمام شده را باید از طبیعت بازگرداند.
در دسته سرشعله کوهنوردی کپسولی انواع دیگری هم هستند:
سرشعله کپسولی یک تکه
این اجاقها که دارای حالت کشیده ای هستند دارای یک ظرف می باشند که روی اجاق ست می شود و دور آن هم یک لایه عایق کشیده می شود. این مدلها همچنین می توانند با اکسسوری هایی مانند قهوه ساز فرانسوی هم که به طور جداگانه به فروش میرسد ترکیب شوند. یک کپسول سایز کوچک هم درون اینها جا می شود.
به طور معمول این مدل ها برای جوش آوردن فوری آب طراحی شده اند، و برای آشپزی و پخت غذا نیستند.(البته مدلهایی وجود دارند که اجازه استفاده از ظروف مختلف را می دهند. مدلهای جدید تر کوتاه تر و پهنتر هستند و غذا خوردن در آنها راحتتر است.) این مدلها آب را به سرعت و به شکلی کارآ به جوش می آورند، که دلیل وجود وجود محافظ باد در قسمت دور شعله می باشد. برخی از این مدلها هم دارای رگولاتور فشار هستند که به عملکرد کپسول در سرما کمک می کند. به طور کلی اینها نسبت به مدلهای کپسولی ساده سنگینتر هستند.
سرشعله کوهنوردی شلنگ دار
این مدل سرشعه دارای یک شلنگ سوخت رسان است که به کپسول متصل می شود. آنها معمولا در زمان جمع کردن به خوبی بسته می شوند. این مدلها اغلب قدری از مدلهای ساده سنگین ترند.
در بعضی از این مدلها کپسول می تواند در حالت برعکس استفاده شود که باعث کارکرد بهتر در هوای سرد می شود. این نوع سرشعله ها بازوهای گسترده تری دارند که به پایداری بهتر ظرف روی آنها کمک می کند.
سرشعله کوهنوردی سوخت مایع
این نوع سرشعله ها با بنزین سفید کار می کنند که دارای ناخالصی نباشد. این مدل گرم و تمیز می سوزاند، به خوبی کار می کند و در دماهای پایین نسبت به مدلهای کپسولی بهتر عمل می کند. سوخت آنها هم ارزانتر است.
بعضی از مدلها نیز با سوختهایی مانند گازوییل و غیره کار می کنند.
چند بعدی بودن سوخت باعث می شود که سرشعله های با سوخت چندگانه برای مسافرت به بعضی نقاط مناسب تر باشند. البته باید توجه داشت که بسیاری از بنزینها در کشورهای مختلف در این نوع اجاقها کار نمی کنند.
دو عیب عمده در این مدل سرشعله کوهنوردی وجود دارد:
- مراحل شروع بیشتر : که شامل روشن کردن یک چند قطره از سوخت در زیر شعله، ایجاد یک شعله کوچک برای راه افتادن سوخت رسانی می شود. این باعث می شود که اجاق بتواند سوخت را به بخار تبدیل کند. شما نیاز خواهید داشت که برای افزایش فشار کپسول سوخت را تلمبه بزنید.
- این مدل همچنین احتیاج به نگهداری دوره ای دارد: باید شلنگ و او رینگها گهگداری تعویض شوند. اغلب دارای چندین قسمت کوچک هم هستند.
موافقان
- سرشعله کوهنوردی سوخت مایع معمولا کوتاه قد بوده و پایداری بیشتری روی زمین ناهموار دارد.
- به راحتی می توان میزان سوخت درون کپسول را حدس زد.
- نیازی به خرید کپسول نیست.
- این اجاقها در ارتفاعات بالا و سرمای زیاد بهتر عمل می کنند.
مخالفان
- نیاز به نگهداری و راه اندازی دارد.
- امکان ریختن سوخت وجود دارد.
- قیمت سرشعله کوهنوردی چندگانه سوز گرانتر است.
- سایر سوخت ها به غیر از بنزین سفید دارای ناخالصی هستند که باعث گرفتن سوراخ اجاق می شود.
اجاق های سوخت جایگزین
این مدل از سرشعله ها انتخاب های خوبی برای کوله کشی های مسافت طولانی و همچنین کیت کمکهای اولیه خانگی هستند. بعضی از آنها سبک وزن و بعضی دیگر قدری سنگین می باشند. چند نوع وجود دارد.
مدل چوب سوز
با جمع کردن شاخه ها سوخت در دسترستان خواهد بود پس نیازی به حمل سوخت ندارید.
موافقان
- این مدلها ساده و سبک هستند، دارای یک بیس پهن هم هستند که برای قرار دادن ظرف مناسب است.
- بعضی از مدلها می توانند قدری برق تولید کنند که با استفاده از آن می توان یک تلفن را شارژ کرد.
- بعضی از مدلها دارای یک گریل هستند که روی آنها سوار می شود.
مخالفان
- پیدا کردن سوخت در زمستان و در هوای بارانی تبدیل به چالش می شود.
- در بعضی از محیط ها استفاده از آنها ممنوع است.
- در ارتفاع چوب پیدا نمی شود..
چراغ الکلی
این نوع سرشعله کوهنوردی بسیار سبک هستند و گاها تنها ۵۰ گرم وزن دارند. گاهی فقط باید یک بطری الکل استفاده کنید تا بتوانید کارتان را جلو ببرید.
موافقان
- نگهداری بسیار آسان به دلیل قسمتهای کم
- ارزان و تقریبا در دسترس همه
- به آرامی میسوزد.
مخالفان
- الکل با گرمایی مانند کپسول یا بنزین نمی سوزد، پس جوش آوردن آب زمان بیشتری می گیرد.
- استفاده از محافظ باد الزامیست.
مرتبط : زیرانداز کوهنوردی ، کفش کوهنوردی
اجاق با سوخت قرص جامد
گاها یک انتخاب خوب برای کوله کشی می باشد. بعضی از این مدلها به قدری کوچکند که حتی در جیب هم جا می گیرند.
موافقان
- ارزان قیمت هستند.
- سبک وزن هستند: مدل جیبی آنها حدود ۱۰۰ گرم وزن دارد.
- سایز جمع شده بسیار جمع و جور
- می توان یک قرص را خاموش و مجددا از آن استفاده کرد.
مخالفان
- این مدل سرشعله کوهنوردی به کندی کار می کند.
- گاها سوخت قرص ها باعث ایجاد بو می شود.
- سوخت باعث روغنی شدن زیر کتری ممکن است بشود.
ویژگی های سرشعله کوهنوردی
در ادامه به برخی از نکات که در تصمیم گیری تاثیر می گذارند اشاره می کنیم. توجه به این نکات باعث نتیجه گیری راحتتر شما می شود.
- وزن سرشعله : اگر به دنبال سبکی بیشتر هستید انتخاب شما با کسی که در پی مسافرت با دوستان خود هست متفاوت خواهد بود.
- مدت زمان سوختن : اینکه با مقدار معین سوخت یک سرشعله چقدر کار کند روی انتخابتان تاثیر می گذارد. مدلهای یک تکه معمولا کارآ تر هستند.
- مدت زمان متوسط جوش آوردن آب : مدت زمان جوش آمدن آب به خصوص در هوای سرد اهیمت زیادی خواهد داشت. موقع ذوب کردن برف هر چه این زمان کمتر باشد یعنی در مدتی کوتاه تر آب بیشتری به بدن شما خواهد رسید.
بعضی از نکات راهنما درباره جوش آوردن و نیم جوش کردن آب:
- مدلهای کپسولی یک تکه سریعترین مدل برای جوش آوردن آب با استفاده از حداقل سوخت هستند.
- سرشعله کوهنوردی کپسولی آب را به سرعت به جوش می آورد، و بعضی از مدلها برای نیم جوش کردن آب عالی هستند. مناسب برای پخت در کمپ.
- اجاقهای سوخت مایع: به سرعت و حتی در هوا سرد هم آب را جوش می آورند.
- مدلهای سوخت جایگزین به طور معمول کندتر هستند.
آتش زنه یا فندک : یک دکمه است که روی بعضی از مدل ها وجود دارد و با جرقه زدن روشن شدن سرشعله را آسانتر می کند.
نکات مهم در استفاده از سرشعله کوهنوردی
- درون چادر یا در فضای بسته آشپزی نکنید. این کار می تواند باعث مسمومیت مونواکسید کربن شود و خطر آتش سوزی را هم بالا میبرد.
- همه خطوط سوخت ، ارتباطات و والو ها را چک کنید که آسیب ندیده باشند.
- در صاف ترین سطح ممکن از سرشعله کوهنوردی استفاده کنید.
- گاها لازم است قدری وسایل تعمیر به همراه داشته باشید. به خصوص در مدلهای سوخت مایع امکان گرفتن سوراخ ژیگلور زیاد است.
- اگر وزن اضافه برایتان مهم نیست از یک بشقاب قدیمی فلزی می توانید برای زیر سرشعله استفاده کنید.
- حتی اگر سرشعله دارای فندک هم باشد. حتما کبریت یا فندک اضافی با خودتان ببرید. در کوه و ارتفاعات و سرما فندک اتمی معمولا به خوبی کار نمی کند. از فندک سنگی استفاده کنید.
مرتبط : آشپزی آلپی ، کمپینگ برای تازه کارها ، تغذیه در کوهنوردی
نکات مهم در سرشعله کپسولی
- در هوای سرد، کپسول را گرم نگه دارید. می توانید آنرا شب هنگام در کیسه خوابتان بگذارید. گرما باعث افزایش فشار کپسول می شود.
- یک اجاق با رگولاتور فشار به شکل کارآتری در ارتفاع کار می کند.
- زمانی که در برف آشپزی می کنید، در زیر کپسول یک فوم برای عایق قرار دهید، تا جلوی یخ زدن کپسول را بگیرد.
- بعضی از سرشعله ها در بازار هستند که با همه کپسول ها متناسب نمیشوند. در موقع خرید این مساله را چک کنید.
نکات مهم در اجاق های سوخت مایع
- اگر امکانش وجود دارد از الکل برای راه اندازی استفاده کنید. این کار جلوی دوده گرفتن سرشعله را می گیرد.
- کپسول سوخت را تا ته پر نکنید. قدری فضا برای هوا بگذارید. همچنین با گرم شدن سوخت منبسط می شود، که در نظر گرفتن فضای بیشتر باعث عدم سرریزی سوخت می شود.
- اگر برای مدتی قصد استفاده از اجاق را ندارید، کپسول را خالی کنید.
- از محافظ باد استفاده کنید.
- از یک مبدل گرمایی می توانید در هوای سرد استفاده کنید. این حلقه فلزی باعث بهره وری بیشتر اجاق می شود.
- کیفیت بنزین سفید در طول زمان کاهش می یابد. اگر از بنزین سفید کهنه استفاده می کنید که بهتر است این کار را نکنید از یک فیلتر استفاده کنید.
