UV Exposure in the Mountains: A Must-Read for Hikers and Climbers

اشعه ماورای بنفش در کوهنوردی؛ آنچه هر طبیعت‌گرد باید بداند

به کانال تلگرام موج کوه بپیوندید و از جدیدترین مطالب و محصولات باخبر شوید! Telegram عضویت در کانال
5
(8)

برای بسیاری از ما، تابش خورشید نشانه‌ای از روزهای خوب در طبیعت است. نور خورشید باعث گرما، سرزندگی و تولید ویتامین D در بدن ما می‌شود. اما در دل همین پرتوهای آرامش‌بخش، خطر نامرئی‌ای به نام اشعه ماورای بنفش (UV) پنهان شده است. اگر کوهنورد هستید یا اهل طبیعت‌گردی، باید بدانید که در ارتفاعات بالا، این خطر به شکل قابل‌توجهی افزایش پیدا می‌کند.

در این مقاله، با زبانی ساده اما دقیق به بررسی این موضوع می‌پردازیم: اشعه UV چیست؟ چرا در کوه خطرناک‌تر است؟ و چطور می‌توان از خود در برابر آن محافظت کرد؟

تعریف ساده: اشعه ماورای بنفش چیست؟

اشعه ماورای بنفش بخشی از طیف الکترومغناطیسی خورشید است که طول موج کوتاه‌تری نسبت به نور مرئی دارد. این اشعه نامرئی است اما انرژی زیادی دارد و می‌تواند به پوست و چشم آسیب بزند.

سه نوع اشعه UV:

نوع اشعهتوضیحمیزان خطر
UV-A۹۵٪ از UVیی که به زمین می‌رسد؛ باعث پیری زودرس پوست می‌شودمتوسط
UV-Bعامل اصلی آفتاب‌سوختگی؛ در درازمدت ممکن است باعث سرطان پوست شودبالا
UV-Cبسیار خطرناک، اما جو زمین آن را کاملاً فیلتر می‌کندجذب می‌شود

چرا کوهنوردی محیط پرخطر UV است؟

1. افزایش تابش UV با ارتفاع

به‌طور متوسط، به ازای هر ۱۰۰۰ متر افزایش ارتفاع، شدت UV بین ۱۰ تا ۱۲ درصد افزایش می‌یابد. این یعنی اگر در تهران در سطح ۱۲۰۰ متری از سطح دریا تابش UV حدود 6 باشد، در علم‌کوه یا دماوند (بیش از ۴۰۰۰ متر) این عدد ممکن است به 9 یا 10 برسد.

2. بازتاب شدید از سطوح روشن مثل برف و یخ

برف می‌تواند تا ۸۰ درصد اشعه UV را بازتاب دهد. بنابراین، حتی اگر صورت یا چشمان شما رو به خورشید نباشد، از پایین هم در معرض آسیب قرار می‌گیرید. این پدیده یکی از دلایل اصلی برف‌کوری (Snow Blindness) در کوهنوردی‌های زمستانی یا مسیرهای یخچالی است.

3. احساس کاذب امنیت در هوای سرد

در کوه، چون هوا سرد است، شما گرمای آفتاب را مثل تابستان‌های داغ حس نمی‌کنید. همین موضوع باعث می‌شود که بدون محافظت کافی در معرض تابش بالا قرار بگیرید، بدون اینکه متوجه سوختگی پوست شوید.

نشانه‌های قرار گرفتن بیش‌ازحد در معرض UV در کوهستان

  1. آفتاب‌سوختگی پوست، به‌خصوص در نواحی گونه، بینی و گردن
  2. قرمزی و سوزش چشم
  3. حساسیت به نور یا تاری دید (نشانه‌های اولیه برف‌کوری)
  4. تاول یا خشکی شدید پوست
  5. سر درد یا احساس خستگی ناگهانی (ممکن است ترکیبی از UV و دهیدراته شدن باشد)

آیا اشعه UV مفید هم هست؟

بله، به میزان کنترل‌شده. اشعه UV-B نقش مهمی در سنتز ویتامین D در بدن دارد که برای سلامت استخوان‌ها و سیستم ایمنی ضروری است. اما این میزان موردنیاز، خیلی کمتر از چیزی‌ست که در کوه در معرضش هستید. یعنی بیش از حد بودن آن، بیشتر ضرر دارد تا فایده.

یک نگاه علمی: شاخص UV چیست؟

شاخص UV (UV Index) عددی بین ۰ تا ۱۱+ است که میزان خطر تابش UV در یک منطقه مشخص را نشان می‌دهد:

شاخص UVوضعیت خطرتوصیه
0–2کمبدون نگرانی خاص
3–5متوسطاستفاده از کلاه و ضدآفتاب
6–7زیادضدآفتاب قوی، عینک، کلاه
8–10خیلی زیاداحتیاط کامل و کاهش زمان بیرون ماندن
11+بسیار خطرناکاگر ضروری نیست بیرون نروید

در بسیاری از صعودها به ارتفاعات بالای ۳۰۰۰ متر، شاخص UV به راحتی بیش از ۱۰ می‌رسد!

تجربه‌ای واقعی: برف‌کوری در علم‌کوه

یکی از کوهنوردان حرفه‌ای که در فصل زمستان به علم‌ کوه صعود کرده بود، بعد از بازگشت گزارش داد که در روز صعود از عینک محافظ استفاده نکرده و در شب دچار سوزش و تاری دید شده. تشخیص پزشک: برف‌کوری موقت. درمان: استراحت در محیط تاریک، استفاده از پماد چشم، و دوری از نور برای ۴۸ ساعت.

فیتنس

سنگ‌نوردی

بدنسازی

بدنت را بساز، توانت را بالا ببر

در باشگاه موج از فیتنس تا سنگ‌نوردی، هر تمرینی به هدفی معنا می‌دهد.

ورود به باشگاه موج

بخش دوم: راهنمای کامل محافظت از اشعه UV در کوهنوردی

1. کلاه، خط مقدم دفاع

یکی از ساده‌ترین و مؤثرترین وسایل محافظتی در برابر تابش مستقیم خورشید، کلاه لبه‌دار یا نقاب‌دار کوهنوردی است. کلاه‌هایی که لبه بلند در جلو و محافظ گردن دارند، ایده‌آل هستند.

نکته: اگر در مسیرهای برفی حرکت می‌کنید، استفاده از نقاب پشت گردن الزامی‌ست، چون بازتاب برف به پشت گردن هم آسیب می‌زند.

2. عینک آفتابی مخصوص کوهستان

برف‌ کوری یا Snow Blindness یکی از خطرات جدی کوهنوردی در مناطق یخی و برفی است. برای جلوگیری از آن، باید از عینک‌های استاندارد با ویژگی‌های زیر استفاده کنید:

ویژگیتوضیح
UV400محافظت کامل در برابر UVA و UVB
لنز پولاریزهکاهش تابش خیره‌کننده و وضوح بهتر دید
فریم‌های جانبیبرای جلوگیری از ورود نور از کناره‌ها
رنگ لنزبرای محیط برفی لنزهای تیره خاکستری یا آبی مناسب هستند

در برنامه‌های کوهنوردی و طبیعت‌گردی، استفاده و خرید عینک‌هایی با محافظت کامل در برابر اشعه ماورای بنفش نه تنها توصیه می‌شود، بلکه ضروری است. اگر به دنبال گزینه‌هایی مطمئن و حرفه‌ای هستید، می‌توانید از مدل‌های زیر در فروشگاه موج کوه استفاده کنید:
مدل عینک ۴ لنز کاپوو TK9027 با تنوع لنز برای شرایط نوری مختلف، گزینه‌ای همه‌کاره برای کوهستان است.
اگر به دنبال طراحی ایرودینامیک، فریم سبک و دید وسیع هستید، عینک ایرودینامیک کاپوو K4 انتخابی عالی است.
عینک کاپوو KEHU Q-4L نیز برای کسانی که نیاز به فریم طبی داخلی دارند، گزینه‌ای تخصصی و کاربردی محسوب می‌شود.
در سطح حرفه‌ای، می‌توان به عینک SCICON مدل آئروتک آئروشید اشاره کرد که توسط ورزشکاران حرفه‌ای استفاده می‌شود و در برابر UV عملکرد بی‌نقصی دارد.
در نهایت، اگر به دنبال طراحی خاص، لنز آینه‌ای و سبکی قابل‌توجه هستید، عینک Snowledge مدل Whistler انتخاب مناسبی برای برنامه‌های زمستانی و کوهنوردی درخشان است.

3. کرم ضدآفتاب: مهم‌تر از چیزی که فکر می‌کنید

ویژگی‌های ضدآفتاب مناسب برای کوهنوردی:

  • SPF 50 یا بالاتر (برای UV-B)
  • +PA یا *++/+++ برای محافظت UV-A
  • ضد تعریق و ضدآب
  • فاقد عطر (در هوای سرد، پوست تحریک‌پذیرتر می‌شود)

🔁 روش استفاده: ۱۵ دقیقه قبل از شروع برنامه استفاده کنید و هر ۲ ساعت تمدید کنید – حتی در هوای ابری.

4. لباس کوهنوردی با قابلیت UPF

UPF (Ultraviolet Protection Factor) شاخص محافظت لباس در برابر اشعه UV است.

UPFمیزان محافظت
UPF 15–24خوب
UPF 25–39خیلی خوب
UPF 40+عالی (بیش از ۹۷٪ جلوگیری از UV)

لباس‌های کوهنوردی برندهای معتبر مثل Columbia، Patagonia و The North Face اغلب دارای پارچه‌های UPF هستند. این لباس‌ها سبک، تنفس‌پذیر و مخصوص کوه‌نوردی طراحی شده‌اند.

5. لب‌ها، نقطه فراموش‌شده

لب‌ها به‌شدت به اشعه UV حساس‌اند و در کوه به‌سرعت خشک و ترک‌خورده می‌شوند. استفاده از بالم لب با SPF 30 یا بالاتر ضروری‌ست.

لب‌های ترک‌خورده نه‌تنها دردناک‌اند، بلکه ورود میکروب و ویروس را هم ساده‌تر می‌کنند.

6. برنامه‌ریزی زمانی: فرار از UV

شدت تابش خورشید بین ساعت ۱۰ صبح تا ۴ بعدازظهر به اوج می‌رسد. اگر می‌توانید برنامه کوهنوردی را طوری تنظیم کنید که صعود اصلی شما در ساعات اولیه صبح یا بعد از ۴ عصر باشد، ریسک آسیب UV را تا حد زیادی کاهش می‌دهید.

7. تغذیه و آب‌رسانی: خط دفاعی از درون

پوست سالم و مرطوب بهتر می‌تواند با اشعه UV مقابله کند. در کوهستان، همیشه بدن خود را هیدراته نگه دارید و از مواد غذایی سرشار از آنتی‌اکسیدان مثل:

  • بلوبری و توت‌ها
  • چای سبز
  • گوجه‌فرنگی (لیکوپن)
  • مغزها (ویتامین E)
  • هویج (بتاکاروتن)

استفاده کنید.

8. نکات ویژه در کوهنوردی برفی

نکتهاهمیت
استفاده از عینک تمام‌فریمبرای جلوگیری از بازتاب UV از برف
استفاده از کرم ضدآفتاب روی بینی و زیر چشماین نواحی بیشتر در معرض بازتاب هستند
پوشیدن گتر گردن یا اسکارفاز پوست گردن در برابر بازتاب محافظت می‌کند
استفاده از نقاب یا صورت‌پوشدر ارتفاعات بالاتر از ۴۰۰۰ متر بسیار مفید است

جمع‌بندی نهایی: چک‌لیست محافظت از UV در کوهنوردی

وسیله / اقدامتوضیح
🧢 کلاه نقاب‌دارمحافظت از صورت و گردن
🕶️ عینک UV400جلوگیری از برف‌کوری
🧴 کرم ضدآفتاب SPF50+هر ۲ ساعت تمدید شود
👕 لباس UPF 40+مخصوص کوهنوردی
💄 بالم لب SPF30محافظت از ترک لب‌ها
🕓 زمان‌بندی هوشمندصعود قبل از ۱۰ صبح یا بعد از ۴ عصر
💧 آب‌رسانی و تغذیه مناسبافزایش مقاومت طبیعی بدن

نتیجه‌گیری: تابش آگاهانه، کوهنوردی ایمن

اشعه ماورای بنفش در ارتفاعات، همان‌قدر که نامرئی است، می‌تواند خطرناک باشد. اما نترسید! با رعایت اصول ساده‌ای مثل استفاده از کرم ضدآفتاب، عینک مناسب، لباس UPF و تنظیم زمان صعود، می‌توانید با اطمینان کامل از مناظر چشم‌نواز کوه‌ها لذت ببرید.

کوه‌نوردی فقط یک ماجراجویی نیست؛ نوعی زندگی‌ست. پس چه بهتر که این زندگی را با آگاهی، سلامت و زیبایی ادامه دهیم.

چقدر این پست مفید بود؟

ستاره چپ بیشترین امتیاز

میانگین امتیاز 5 / 5. تعداد آرا: 8

تا الان رای نیامده! اولین نفری باشید که به این پست امتیاز می دهید.

تصویر مهدی جباریان

مهدی جباریان

*مهدی جباریان : شروع فعالیت کوهنوردی 1376 برخی صعودهای شاخص: • گشایش مسیر در دیواره پاتخت ، زمستانی ، سبک آلپی • رکورد صعود چهارجبهه دماوند در 25 ساعت و سی دقیقه:شروع از گوسفندسرا، مسیرهای جنوبی، غربی، شمالی، شمال شرقی، پایان در گوسفندسرا • صعود سه جبهه دماوند در 21 ساعت: شروع از گوسفندسرا، مسیرهای جنوبی، شمالی و شمال شرقی • رکورد صعود آزاد انفرادی دهلیز مرکزی یخار از معدن تا انتهای یخچال در 12 ساعت • صعود زمستانی دماوند 10 مرتبه: گرده شرقی(تیغه های یخار)، جنوبی، شمالی، یکروزه... • صعود دماوند مجموعا 104 مرتبه در فصول مختلف یالهای گوناگون. • صعود زمستانی گرده شرقی سرکچال به خلنو • صعود زمستانی قلل شاخک و علم کوه از مسیر سیاسنگا • رکورد صعود سرعتی آزاد انفرادی گرده آلمانها از ونداربن تا تنگ گلو در 7 ساعت و سی و سه دقیقه • تلاش برای صعود زمستانی آلپی ترکیبی دیواره علم کوه مسیر هاری رست، صعود برتر سال 96 • صعود به گرده آلمانها چهارده مرتبه در فصل بهار و تابستان و پاییز – صعود یکروزه گرده آلمانها • صعود یکروزه دیواره علم کوه، مسیر هاری رست از ونداربن به ونداربن بدون بارگذاری 21:33 ساعت • صعود دو مسیر هاری رست و فرانسوی های دیواره علم کوه در یک روز • رکورد عبور از البرز، شروع دربند توچال تا آزادکوه کلاک ، 102 کیلومتر، 9000 متر صعود در 46 ساعت رکورد صعود سرعتی زمستانی گرده آلمانها از ونداربن به ونداربن در 67 ساعت • رکورد صعود سرعتی خط الراس دوبرار در 17 ساعت و نه دقیقه • صعود سرعتی از پل خواب توچال کلک چال جمشیدیه در 15 ساعت و 20 دقیقه • صعود یکروزه از دربند توچال تا سرکچال سپیدستان در 23 ساعت و 50 دقیقه ، 65 کیلومتر، • صعود قله خان تنگری 7010 متر • تلاش برای صعود قله ماناسلو 8163 متر • صعود یخچالهای شمالی سبلان، کسری، یخار • صعود و تمرین سنگنوردی در دیواره های شروین، پلخواب، بیستون.... • گشایش مسیر در دیواره های کاسونک، شروین، اوسون ترکیبی ... • مربی کوهپیمایی درجه سه سایر: کمربند مشکی جودو دان یک کارشناس مهندسی معماری، دکتری مدیریت بازرگانی

کفش اسکچرز مکس پروتکت Skechers Max Protect

۳.۱۱۷.۰۰۰ تومان
انتخاب گزینه ها این محصول دارای انواع مختلفی می باشد. گزینه ها ممکن است در صفحه محصول انتخاب شوند
  • نوع: کفش طبیعت‌گردی و کوهنوردی (Low-Top)
  • رنگ: خاکستری (Gray)
  • جنس رویه: مش و مواد مصنوعی ضدآب
  • زیره: Goodyear® Performance Outsole
  • کفی داخلی: Skechers Air-Cooled Memory Foam®
  • ویژگی ضدآب: دارای فناوری 3M® Scotchgard®
  • پاشنه: 3.8 سانتی‌متر (1.5 اینچ)
  • ویژگی ضدلغزش: زیره با چسبندگی و ثبات بالا
  • سایز این مدل کفش نیم سایز از سایز معمول بزرگتر است.
  • دوستدار محیط زیست: تولید شده با مواد وگان
  • لوگو: لوگوی اسکچرز روی کفش
  • مناسب برای: کوهنوردی، طبیعت‌گردی، و استفاده روزمره
  • وزن: سبک و قابل‌حمل
  • کشور تولید: ویتنام
  • مزایا:
  • مقاومت در برابر آب و لکه
  • دوام بالا
  • راحتی طولانی‌مدت
  • مناسب مسیرهای لغزنده و سنگلاخی

کمل بک ۳ لیتری تاشو ایلیکجاس‌ با روکش شلنگ

۴۳۱.۰۰۰ تومان
  • ظرفیت ۳ لیتری مناسب برای سفرهای طولانی
  • ساخته‌شده از TPU با درجه غذایی، فاقد BPA
  • درب پیچی بزرگ با قفل جانبی برای جلوگیری از نشت
  • شیلنگ ۴۷ سانتی‌متری با روکش عایق
  • نازل خودبسته‌شونده برای نوشیدن آسان و ایمن
  • درجه‌بندی حجم از ۰.۵ تا ۳ لیتر در پشت کیسه
  • طراحی تاشو، سبک و کم‌حجم برای حمل آسان
  • مناسب برای آب، آبمیوه، شیر و مایعات دیگر
  • قابل‌استفاده در کمپینگ، کوهنوردی، دوچرخه‌سواری
  • وزن خالص حدود ۱۵۰ گرم
  • دارای شکاف‌های اتصال برای آویختن در کوله‌پشتی
  • مقاوم در برابر فشار، خم شدن و سوراخ شدن
  • قابل شست‌وشو و استفاده مکرر

ست ظروف ۳ تکه آلوکس مدل CW-C77

۲.۰۶۷.۰۰۰ تومان
  • ساخته‌شده از آلیاژ آلومینیوم 7075 فوق‌العاده مقاوم و سبک
  • مقاومت عالی در برابر خوردگی و شرایط سخت محیطی
  • طراحی ۵ بخشی تاشو با طول جمع‌شده فقط ۳۲ سانتی‌متر
  • قابل تنظیم از ۱۱۰ تا ۱۳۰ سانتی‌متر متناسب با قد کاربر
  • وزن سبک ۲۹۰ گرم برای حمل آسان و کاهش خستگی
  • دسته ارگونومیک EVA نرم و ضدتعریق برای راحتی بیشتر
  • مکانیزم قفل سریع و ایمن Mortise & Tenon
  • نوک از آلیاژ فولاد تنگستن با مقاومت بالا در برابر سایش
  • همراه با گل برف برای استفاده در برف و گل
  • مناسب برای کوهنوردی، طبیعت‌گردی، ترکینگ و پیاده‌روی
  • تحمل وزن تا ۳۰۰ پوند (حدود ۱۳۶ کیلوگرم)
  • پوشش مقاوم در برابر خط و خش و حرارت
  • طراحی علمی برای کاهش فشار بر زانو و افزایش تعادل
  • دارای بند مچی و کیف حمل برای راحتی بیشتر

کفش بروکس گلیسیرین 20 Brooks Glycerin

قیمت اصلی: ۳.۵۰۰.۰۰۰ تومان بود.قیمت فعلی: ۲.۹۶۵.۰۰۰ تومان.
انتخاب گزینه ها این محصول دارای انواع مختلفی می باشد. گزینه ها ممکن است در صفحه محصول انتخاب شوند
  • ایده آل برای دویدن های روزانه، باشگاه و سبک اکتیو
  • حدود 290 گرم در سایز 42
  • بالشتک DNA LOFT V3: ترکیب فوم، هوا و نیتروژن برای جذب ضربه و راحتی بیشتر.
  • رویه مش تنفسی: رویه منعطف و خنک برای راحتی پا.
  • پشتیبانی از قوس پا: طراحی مناسب برای کاهش خستگی پا.
  • کفی داخلی نرم: مواد با کیفیت برای راحتی بیشتر.
  • دوام بالا: ساختار مقاوم و با دوام برای استفاده طولانی مدت.
  • وزن سبک: طراحی شده برای افزایش کارایی و کاهش فشار.
  • پاشنه نرم: برای کاهش ضربه هنگام برخورد با زمین.
  • دراپ: 10 میلی متر
  • تولید ویتنام

چراغ پیشانی شارژی KX-206A

۳۵۸.۵۰۰ تومان
  • مدل: KX-206A
  • ظرفیت و نوع باتری: باتری لیتیومی داخلی قابل شارژ
  • پورت شارژ: Micro USB (همراه با کابل شارژ)
  • ابعاد: ۸۰x۴۰x۵۰ میلی‌متر
  • وزن: ۷۳ گرم
  • جنس بدنه: پلاستیک مقاوم
  • 175 لومن
  • رنگ نور: مهتابی
  • حالت‌های نورپردازی:
    • حداکثر (Maximum)
    • متوسط (Medium)
    • حداقل (Minimum)
    • چشمک‌زن (Flashing)
    • نور قرمز (Red Light)
    • حالت SOS و تناوب قرمز و سفید
  • کاربردها: شکار، طبیعت‌گردی، ماهیگیری، کمپینگ، فعالیت‌های فضای باز، جستجو و عملیات نجات، کاوش زیرزمینی و غارها
  • قابلیت‌ها:
    • مقاوم در برابر آب: مناسب برای استفاده در شرایط مختلف آب و هوایی
    • چرخش 90 درجه: تنظیم زاویه نور
    • بند الاستیکی قابل تنظیم: برای قرارگیری راحت و ثابت روی سر
  • ویژگی خاص: امکان استفاده به عنوان چراغ دوچرخه

دستکش گورتکس GOLOVEJOY کد SK31

۳.۴۴۸.۰۰۰ تومان
انتخاب گزینه ها این محصول دارای انواع مختلفی می باشد. گزینه ها ممکن است در صفحه محصول انتخاب شوند
  • جنس داخلی: RAYON fiber با احساس نرمی و راحتی
  • ضدآب و بادگیر: لایه TPU ضدآب و پارچه پلی‌استر مقاوم
  • عایق حرارتی: 40 گرم Thinsulate و لایه پلی‌استری رطوبت‌گیر
  • طراحی ارگونومیک: برش لیزری برای آزادی حرکت
  • تاچ اسکرین: قابلیت کار با صفحه‌نمایش موبایل
  • کف ضدلغزش: چرم PU و پارچه کششی برای چسبندگی بیشتر
  • بند چسبی و سگک حمل آسان: تنظیم راحت و حمل بی‌دردسر
  • جیب زیپ‌دار: برای نگهداری کلید، پول یا کارت بانکی
  • کاربردها: اسکی، کوهنوردی، دوچرخه‌سواری، موتورسواری، دویدن و سایر فعالیت‌های زمستانی
  • ضدحساسیت: مواد دوستدار پوست و بدون ایجاد حساسیت
  • شاخص ضدآب 10000 میلیمتر
  • کاف‌های بافتنی: جلوگیری از ورود برف و حفظ گرما
  • ویژگی خاص: دکمه ضدگم‌شدن و طراحی مدرن و بادوام
  • سایز L عرض دست تا 9 سانتیمتر- سایز XL عرض دست تا 10 سانتیمتر

جدیدترین مقالات

مقالات پیشین

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *