اشعه ماورای بنفش در کوهنوردی؛ آنچه هر طبیعتگرد باید بداند
عضویت در کانال
برای بسیاری از ما، تابش خورشید نشانهای از روزهای خوب در طبیعت است. نور خورشید باعث گرما، سرزندگی و تولید ویتامین D در بدن ما میشود. اما در دل همین پرتوهای آرامشبخش، خطر نامرئیای به نام اشعه ماورای بنفش (UV) پنهان شده است. اگر کوهنورد هستید یا اهل طبیعتگردی، باید بدانید که در ارتفاعات بالا، این خطر به شکل قابلتوجهی افزایش پیدا میکند.
در این مقاله، با زبانی ساده اما دقیق به بررسی این موضوع میپردازیم: اشعه UV چیست؟ چرا در کوه خطرناکتر است؟ و چطور میتوان از خود در برابر آن محافظت کرد؟
تعریف ساده: اشعه ماورای بنفش چیست؟
اشعه ماورای بنفش بخشی از طیف الکترومغناطیسی خورشید است که طول موج کوتاهتری نسبت به نور مرئی دارد. این اشعه نامرئی است اما انرژی زیادی دارد و میتواند به پوست و چشم آسیب بزند.
سه نوع اشعه UV:
| نوع اشعه | توضیح | میزان خطر |
|---|---|---|
| UV-A | ۹۵٪ از UVیی که به زمین میرسد؛ باعث پیری زودرس پوست میشود | متوسط |
| UV-B | عامل اصلی آفتابسوختگی؛ در درازمدت ممکن است باعث سرطان پوست شود | بالا |
| UV-C | بسیار خطرناک، اما جو زمین آن را کاملاً فیلتر میکند | جذب میشود |
چرا کوهنوردی محیط پرخطر UV است؟
1. افزایش تابش UV با ارتفاع
بهطور متوسط، به ازای هر ۱۰۰۰ متر افزایش ارتفاع، شدت UV بین ۱۰ تا ۱۲ درصد افزایش مییابد. این یعنی اگر در تهران در سطح ۱۲۰۰ متری از سطح دریا تابش UV حدود 6 باشد، در علمکوه یا دماوند (بیش از ۴۰۰۰ متر) این عدد ممکن است به 9 یا 10 برسد.
دستهبندیهای محبوب موجکوه
2. بازتاب شدید از سطوح روشن مثل برف و یخ
برف میتواند تا ۸۰ درصد اشعه UV را بازتاب دهد. بنابراین، حتی اگر صورت یا چشمان شما رو به خورشید نباشد، از پایین هم در معرض آسیب قرار میگیرید. این پدیده یکی از دلایل اصلی برفکوری (Snow Blindness) در کوهنوردیهای زمستانی یا مسیرهای یخچالی است.
3. احساس کاذب امنیت در هوای سرد
در کوه، چون هوا سرد است، شما گرمای آفتاب را مثل تابستانهای داغ حس نمیکنید. همین موضوع باعث میشود که بدون محافظت کافی در معرض تابش بالا قرار بگیرید، بدون اینکه متوجه سوختگی پوست شوید.
نشانههای قرار گرفتن بیشازحد در معرض UV در کوهستان
- آفتابسوختگی پوست، بهخصوص در نواحی گونه، بینی و گردن
- قرمزی و سوزش چشم
- حساسیت به نور یا تاری دید (نشانههای اولیه برفکوری)
- تاول یا خشکی شدید پوست
- سر درد یا احساس خستگی ناگهانی (ممکن است ترکیبی از UV و دهیدراته شدن باشد)
آیا اشعه UV مفید هم هست؟
بله، به میزان کنترلشده. اشعه UV-B نقش مهمی در سنتز ویتامین D در بدن دارد که برای سلامت استخوانها و سیستم ایمنی ضروری است. اما این میزان موردنیاز، خیلی کمتر از چیزیست که در کوه در معرضش هستید. یعنی بیش از حد بودن آن، بیشتر ضرر دارد تا فایده.
یک نگاه علمی: شاخص UV چیست؟
شاخص UV (UV Index) عددی بین ۰ تا ۱۱+ است که میزان خطر تابش UV در یک منطقه مشخص را نشان میدهد:
| شاخص UV | وضعیت خطر | توصیه |
|---|---|---|
| 0–2 | کم | بدون نگرانی خاص |
| 3–5 | متوسط | استفاده از کلاه و ضدآفتاب |
| 6–7 | زیاد | ضدآفتاب قوی، عینک، کلاه |
| 8–10 | خیلی زیاد | احتیاط کامل و کاهش زمان بیرون ماندن |
| 11+ | بسیار خطرناک | اگر ضروری نیست بیرون نروید |
در بسیاری از صعودها به ارتفاعات بالای ۳۰۰۰ متر، شاخص UV به راحتی بیش از ۱۰ میرسد!
تجربهای واقعی: برفکوری در علمکوه
یکی از کوهنوردان حرفهای که در فصل زمستان به علم کوه صعود کرده بود، بعد از بازگشت گزارش داد که در روز صعود از عینک محافظ استفاده نکرده و در شب دچار سوزش و تاری دید شده. تشخیص پزشک: برفکوری موقت. درمان: استراحت در محیط تاریک، استفاده از پماد چشم، و دوری از نور برای ۴۸ ساعت.
بخش دوم: راهنمای کامل محافظت از اشعه UV در کوهنوردی
1. کلاه، خط مقدم دفاع
یکی از سادهترین و مؤثرترین وسایل محافظتی در برابر تابش مستقیم خورشید، کلاه لبهدار یا نقابدار کوهنوردی است. کلاههایی که لبه بلند در جلو و محافظ گردن دارند، ایدهآل هستند.
نکته: اگر در مسیرهای برفی حرکت میکنید، استفاده از نقاب پشت گردن الزامیست، چون بازتاب برف به پشت گردن هم آسیب میزند.
2. عینک آفتابی مخصوص کوهستان
برف کوری یا Snow Blindness یکی از خطرات جدی کوهنوردی در مناطق یخی و برفی است. برای جلوگیری از آن، باید از عینکهای استاندارد با ویژگیهای زیر استفاده کنید:
| ویژگی | توضیح |
|---|---|
| UV400 | محافظت کامل در برابر UVA و UVB |
| لنز پولاریزه | کاهش تابش خیرهکننده و وضوح بهتر دید |
| فریمهای جانبی | برای جلوگیری از ورود نور از کنارهها |
| رنگ لنز | برای محیط برفی لنزهای تیره خاکستری یا آبی مناسب هستند |
در برنامههای کوهنوردی و طبیعتگردی، استفاده و خرید عینکهایی با محافظت کامل در برابر اشعه ماورای بنفش نه تنها توصیه میشود، بلکه ضروری است. اگر به دنبال گزینههایی مطمئن و حرفهای هستید، میتوانید از مدلهای زیر در فروشگاه موج کوه استفاده کنید:
مدل عینک ۴ لنز کاپوو TK9027 با تنوع لنز برای شرایط نوری مختلف، گزینهای همهکاره برای کوهستان است.
اگر به دنبال طراحی ایرودینامیک، فریم سبک و دید وسیع هستید، عینک ایرودینامیک کاپوو K4 انتخابی عالی است.
عینک کاپوو KEHU Q-4L نیز برای کسانی که نیاز به فریم طبی داخلی دارند، گزینهای تخصصی و کاربردی محسوب میشود.
در سطح حرفهای، میتوان به عینک SCICON مدل آئروتک آئروشید اشاره کرد که توسط ورزشکاران حرفهای استفاده میشود و در برابر UV عملکرد بینقصی دارد.
در نهایت، اگر به دنبال طراحی خاص، لنز آینهای و سبکی قابلتوجه هستید، عینک Snowledge مدل Whistler انتخاب مناسبی برای برنامههای زمستانی و کوهنوردی درخشان است.
3. کرم ضدآفتاب: مهمتر از چیزی که فکر میکنید
ویژگیهای ضدآفتاب مناسب برای کوهنوردی:
- SPF 50 یا بالاتر (برای UV-B)
- +PA یا *++/+++ برای محافظت UV-A
- ضد تعریق و ضدآب
- فاقد عطر (در هوای سرد، پوست تحریکپذیرتر میشود)
🔁 روش استفاده: ۱۵ دقیقه قبل از شروع برنامه استفاده کنید و هر ۲ ساعت تمدید کنید – حتی در هوای ابری.
4. لباس کوهنوردی با قابلیت UPF
UPF (Ultraviolet Protection Factor) شاخص محافظت لباس در برابر اشعه UV است.
| UPF | میزان محافظت |
|---|---|
| UPF 15–24 | خوب |
| UPF 25–39 | خیلی خوب |
| UPF 40+ | عالی (بیش از ۹۷٪ جلوگیری از UV) |
لباسهای کوهنوردی برندهای معتبر مثل Columbia، Patagonia و The North Face اغلب دارای پارچههای UPF هستند. این لباسها سبک، تنفسپذیر و مخصوص کوهنوردی طراحی شدهاند.
5. لبها، نقطه فراموششده
لبها بهشدت به اشعه UV حساساند و در کوه بهسرعت خشک و ترکخورده میشوند. استفاده از بالم لب با SPF 30 یا بالاتر ضروریست.
لبهای ترکخورده نهتنها دردناکاند، بلکه ورود میکروب و ویروس را هم سادهتر میکنند.
6. برنامهریزی زمانی: فرار از UV
شدت تابش خورشید بین ساعت ۱۰ صبح تا ۴ بعدازظهر به اوج میرسد. اگر میتوانید برنامه کوهنوردی را طوری تنظیم کنید که صعود اصلی شما در ساعات اولیه صبح یا بعد از ۴ عصر باشد، ریسک آسیب UV را تا حد زیادی کاهش میدهید.
7. تغذیه و آبرسانی: خط دفاعی از درون
پوست سالم و مرطوب بهتر میتواند با اشعه UV مقابله کند. در کوهستان، همیشه بدن خود را هیدراته نگه دارید و از مواد غذایی سرشار از آنتیاکسیدان مثل:
- بلوبری و توتها
- چای سبز
- گوجهفرنگی (لیکوپن)
- مغزها (ویتامین E)
- هویج (بتاکاروتن)
استفاده کنید.
8. نکات ویژه در کوهنوردی برفی
| نکته | اهمیت |
|---|---|
| استفاده از عینک تمامفریم | برای جلوگیری از بازتاب UV از برف |
| استفاده از کرم ضدآفتاب روی بینی و زیر چشم | این نواحی بیشتر در معرض بازتاب هستند |
| پوشیدن گتر گردن یا اسکارف | از پوست گردن در برابر بازتاب محافظت میکند |
| استفاده از نقاب یا صورتپوش | در ارتفاعات بالاتر از ۴۰۰۰ متر بسیار مفید است |
جمعبندی نهایی: چکلیست محافظت از UV در کوهنوردی
| وسیله / اقدام | توضیح |
|---|---|
| 🧢 کلاه نقابدار | محافظت از صورت و گردن |
| 🕶️ عینک UV400 | جلوگیری از برفکوری |
| 🧴 کرم ضدآفتاب SPF50+ | هر ۲ ساعت تمدید شود |
| 👕 لباس UPF 40+ | مخصوص کوهنوردی |
| 💄 بالم لب SPF30 | محافظت از ترک لبها |
| 🕓 زمانبندی هوشمند | صعود قبل از ۱۰ صبح یا بعد از ۴ عصر |
| 💧 آبرسانی و تغذیه مناسب | افزایش مقاومت طبیعی بدن |
نتیجهگیری: تابش آگاهانه، کوهنوردی ایمن
اشعه ماورای بنفش در ارتفاعات، همانقدر که نامرئی است، میتواند خطرناک باشد. اما نترسید! با رعایت اصول سادهای مثل استفاده از کرم ضدآفتاب، عینک مناسب، لباس UPF و تنظیم زمان صعود، میتوانید با اطمینان کامل از مناظر چشمنواز کوهها لذت ببرید.
کوهنوردی فقط یک ماجراجویی نیست؛ نوعی زندگیست. پس چه بهتر که این زندگی را با آگاهی، سلامت و زیبایی ادامه دهیم.
مهدی جباریان
کفش بروکس گوست ۱۵ Brooks Ghost – آبی/سرمه ای
- طراحی شده برای دویدن روزانه، پیادهروی طولانی و استفاده شهری
- دارای فوم میانی DNA Loft v2 برای نرمی بیشتر و وزن کمتر
- افت پاشنه تا پنجه (Drop) معادل ۱۲ میلیمتر
- رویه مشبک با تکنولوژی 3D Fit Print برای تهویه بهتر و فیت دقیق
- مناسب برای افرادی با قوس پا متوسط تا بالا
- وزن تقریبی: ۲۴۹ گرم (زنانه) و ۲۷۸ گرم (مردانه)
- تایید شده توسط انجمن پزشکان پای آمریکا (APMA)
- استفاده از مواد بازیافتی در ساخت رویه (دوستدار محیطزیست)
- زیره خارجی با پوشش لاستیکی گسترده برای دوام بیشتر
- ساختار خنثی (Neutral)؛ بدون اصلاح گام
- مناسب برای دویدن سبک، تمرین ریکاوری و فعالیت روزمره
- فضای مناسب در قسمت انگشتان، قابل استفاده برای پاهای پهن
- عملکرد بالا روی سطوح آسفالت و تردمیل
- مناسب افراد مبتدی تا نیمهحرفهای
- در سایزبندی کامل مردانه و زنانه عرضه میشود
- تولید ویتنام با ضمانت کیفیت
بادگیر گورتکس تنفسی طرح پکینیو
- جنس: پارچه سافت شل تنفسی و ضدآب
- ویژگیهای پارچه: گورتکس، مقاوم در برابر باد و باران، تنفسپذیر
- طراحی: تکنیکی، مناسب برای فعالیتهای ورزشی و فضای باز
- کلاه: سرخود با قابلیت تنظیم بندها
- جیبها: دو جیب زیپدار با زیپ ضدآب
- سیستم حمل: دارای کیسه حمل و فشردهسازی برای اشغال فضای کمتر
- کاربرد: مناسب برای کوهنوردی، دویدن، دوچرخهسواری، طبیعتگردی و سایر فعالیتهای ورزشی
- وزن: سبک و مناسب برای حمل آسان
- مقاومت در برابر شرایط جوی: بادگیر و ضدآب، مناسب برای شرایط نامساعد آب و هوایی
- آزادی حرکت: انعطافپذیر و راحت برای فعالیتهای پرتحرک
کوله پشتی تاکتیکال کمل بک دار 15 لیتری
سرشعله مدل fms 121 شلنگ دار
کاپشن دوپوش جک ولف اسکین مدل Alpine
- بهترین استفاده برای کوهنوردی و اسکی
- شاخص ضد آب 20000mmH20
- تنفس 10000 g/m2
- رویه بیرونی: 93% الیاف پلی استر 7% اسپندکس
- رویه داخلی : پلار 1300 مول متراکم ریز
- زیپ های بیرونی ضدآب
- سه جیب زیپ دار روی کاپشن بیرونی
- کاپشن پلار داخلی دارای 4 جیب: 2 جیب زیپ دار و دو جیب بدون زیپ
- بند سرزیپ برای کار راحت با دستکش
- سگک فیکس پایین کاپشن برای کاهش اتلاف حرارتی
- زیپ دوبل جلو
- تکنولوژی STORMLOCK
- قابل استفاده به صورت سرهم و جداگانه
- آنتی استاتیک
- قابل استفاده تا دمای 25- درجه سانتیگراد در باد 10 کیلومتر در ساعت در حالت فعالیت متوسط
- فیکس کلاه دو طرفه
- کشور مبدا تولید: چین
برنامه تمرینی صعود به دماوند
- برنامه تمرین صعود به دماوند برای صعود موفقیت آمیز و ایمن
- برنامه ریزی بر اساس اهداف گوناگون: صعود تابستانی دماوند، صعود سرعتی دماوند و صعود زمستانی دماوند
- طول دوره برنامه یک ماهه می باشد.
- ارزیابی اولیه و برنامه ریزی بر اساس سطح آمادگی جسمانی فعلی کوهنورد
- بررسی دوره ای پس از هد دوره برنامه تمرینی
- ارسال برنامه به صورت آنلاین به همراه توضیحات
- پشتیبانی آنلاین در طول دوره برنامه توسط کارشناسان موج کوه
جدیدترین مقالات
مقالات پیشین
فلاسک استیل ضد زنگ 316
- عایق خلاء برای حفظ دما
- ظرفیت مناسب برای استفاده روزمره و فعالیتهای ورزشی
- طراحی کلاسیک و ساده
- درب ضد نشت
- دسته برای حمل راحت
- قابلیت شخصیسازی لوگو و طرح
- مناسب برای نوشیدنیهای سرد و گرم
- مقاوم در برابر خوردگی و زنگزدگی
- ویژگیهای دما:
- نگهداری مایعات سرد تا 24 ساعت
- نگهداری مایعات گرم تا 12 ساعت
- ابعاد بستهبندی:
- ابعاد بستهبندی: 9.5 × 9.5 × 26.7 سانتیمتر
- وزن بستهبندی: 0.580 کیلوگرم
- استفاده مناسب برای:
- کوهنوردی
- ورزشهای خارج از منزل
- استفاده روزانه
- سفرهای طولانی
- هدیههای تبلیغاتی
- محل تولید: ژجیانگ، چین
- نوع طراحی: دو جداره (Double Wall)
کفش تیمبرلند مدل موشن اکسس Motion Access
- رویه ترکیبی چرم پریمیوم و پارچه ReBOTL™ با ۵۰٪ مواد بازیافتی، سازگار با محیطزیست و مقاوم در برابر سایش
- زیره TimberGrip™ با عاجهای چندجهته برای چسبندگی بالا روی سطوح لغزنده، خاکی و ناهموار
- کفی داخلی قابل تعویض با طراحی ارگونومیک برای کاهش فشار و افزایش راحتی در فعالیتهای طولانیمدت
- فناوری TIMBERCUSH™ Comfort System برای جذب ضربه و نرمی بیشتر هنگام راه رفتن
- زبانه کامل و بلند جهت حفاظت بهتر
- دارای حلقه کشی روی زبانه و پاشنه جهت سهولت در پوشیدن کفش
- آستر داخلی از جنس ReBOTL™ با گردش هوای مناسب و طراحی ضدتعریق
- مناسب برای طبیعتگردی، پیادهروی شهری و استفاده روزمره با وزن متعادل و طراحی اسپرت
- بندهای مقاوم با قلاب نیمه فلزی برای بسته شدن ایمنتر و فیت بهتر
- ساق کوتاه با آزادی حرکتی بالا، مناسب برای انواع فعالیتهای سبک و نیمهسنگین
- دوختهای تقویتشده در نواحی پرفشار برای افزایش عمر مفید کفش
- طراحی رنگ جذاب مشکی و طلایی مناسب برای افرادی که هم ظاهر و هم عملکرد را میخواهند
- تولید ویتنام با ضمانت کیفیت
- مشکی-طلایی
- سایزبندی استاندارد
شلوار ترکینگ و رانینگ مردانه k01a کشسانی 2 جهته
- پارچه: 95% پلی استر / 5% اسپاندکس
- کش دور کمر: پوشش راحت و منعطف
- محافظت در برابر اشعه UV: از پوست شما در برابر آفتاب مضر محافظت می کند
- پارچه نرم و راحت: برای استفاده طولانی مدت ایده آل است
- کشسانی 2 جهته: حرکت آزادانه و انعطاف پذیری بالا
- عملکرد آب گریزی: تا حدی در برابر بارش های خفیف مقاوم است
- دارای 2 عدد جیب: برای حمل وسایل ضروری
- مناسب کوهپیمایی، کمپینگ، دویدن، دوچرخه سواری
- سایز 2xl : دور کمر 74 تا 77 سانتیمتر
- سایز 3xl : دور کمر 78 تا 81 سانتیمتر
- سایز 4xl : دور کمر 82 تا 85 سانتیمتر
- سایز 5xl : دور کمر 86 تا 91 سانتیمتر
اسکارف و دستمال سر (باندانا) نپال
- ابعاد: ۴۵ × ۲۵ سانتیمتر
- جنس پارچه: سبک، تابستانه با خاصیت خشک شدن سریع
- خاصیت کشسانی: چهار طرفه (۴-Way Stretch) برای استفاده راحت و منعطف
- مناسب برای: آقایان و بانوان در تمامی سنین
- استفاده چندمنظوره: ماسک صورت، هدبند، گردنبند، دستبند، و بند مو
- طرحهای متنوع: ارائه شده در طرحهای گرافیکی، نظامی، گلدار و ساده
- مناسب برای فعالیتهای فضای باز: کوهنوردی، دوچرخهسواری، دویدن، اسکی و موتورسواری
- خشک شدن سریع: به دلیل پارچه سبک و قابلیت تنفس بالا
- سبک و قابل حمل: مناسب برای استفاده روزمره و ورزش
- مقاومت بالا: پارچه با دوام و مقاوم در برابر کشش و پارگی
- قابل شستشو: بدون تغییر شکل و رنگ پس از شستشو
- ضد حساسیت: مناسب برای پوستهای حساس
- محصول کشور: نپال
- قابل استفاده در تمام فصول: مناسب برای تابستان و بهار به دلیل خنکی و برای زمستان به عنوان لایه محافظ.
کوله پشتی 40 لیتری اسنوهاک مدل اوری دی EVERYDAY
- ظرفیت: 40 لیتر
- ابعاد: 52×30 سانتیمتر - درحالت جمع ضخامت 8 سانتیمتر - در حالت بار ضخامت 22 سانتیمتر
- دارای 6 جیب زیپ دار: دو جیب روی بدنه - دو جیب روی درب - دو جیب روی کمربند
- دارای دو جیب جانبی برای قرار دادن بطری و سایر لوازم
- وزن: 1050 گرم
- امکان استفاده با کمل بک (کیسه آب)
- دارای زیپ و کاور باران
- امکان نصب دو عدد تبریخنوردی
- بندفشرده سازی در دو طرف کوله برای حمل زیرانداز، چادر..
- دو عدد دیزی روی بدنه برای حمل لوازم فنی و سایر تجهیزات
- Snow Hawk
- بند سینه دارای سوت اضطراری
- زیپ ها YKK
- سگک ها YKK
- بدنه: پلی استر
- زیره: نایلون 600D
- آقایان و خانمها: مناسبر برای قد تا 180 سانتیمتر
صندل کین مدل نیوپورت رایا بلک H2
- نوع: صندل اسپرت
- مناسب برای: خانم ها و آقایان
- فعالیت ها: پیاده روی، قایق سواری، کمپینگ، استفاده روزمره، طبیعت گردی
- رویه: ترکیبی از چرم و پارچه مش (راحتی و تنفس پذیری)
- زیره: لاستیک با دوام (کشش و چسبندگی عالی)
- کفی: EVA (راحتی و پشتیبانی)
- مزایا: راحت، پشتیبان، چسبندگی عالی، محافظت از پا
- رنگ: مشکی (Raya Black)
- وزن جفت در سایز 40 حدود 680 گرم
- 3 ماه ضمانت کیفیت
