به کانال تلگرام موج کوه بپیوندید و از جدیدترین مطالب و محصولات باخبر شوید!
عضویت در کانال
4.8
(11)
کوهنوردی ورزشی است که علاوه بر تواناییهای فردی، نیازمند هماهنگی گروهی و مدیریت تیمی است. در هر برنامه کوهنوردی گروهی، جایگاهها و نقشهای مشخصی وجود دارد که یکی از مهمترین آنها «سرقدم» است. شاید در نگاه اول، سرقدم صرفاً فردی بهنظر برسد که جلوتر از بقیه حرکت میکند، اما در واقعیت، این مسئولیت ابعاد گستردهتری دارد و سرقدم نقشی تعیینکننده در ایمنی، سرعت، روحیه و حتی موفقیت کل تیم ایفا میکند.
در این مقاله قصد داریم به شکلی جامع، جذاب و آموزشی درباره سرقدم در کوهنوردی صحبت کنیم: وظایف او چیست؟ چه مهارتهایی باید داشته باشد؟ چه اشتباهاتی باید اجتناب شود؟ و چرا این جایگاه میتواند سرنوشت یک صعود را تغییر دهد؟
سرقدم یا Lead Hiker / Lead Climber فردی است که در جلوی گروه حرکت میکند و وظیفه دارد مسیر را مشخص کرده، سرعت تیم را تنظیم کند و شرایط مسیر را پیش از دیگران بررسی نماید. در برنامههای کوهپیمایی ساده، سرقدم بیشتر جنبه راهنما دارد؛ اما در برنامههای فنی و سنگین مثل صعودهای زمستانی یا مسیرهای یخچالی، نقش سرقدم میتواند حیاتی باشد و حتی با جان افراد گره بخورد.
وظایف اصلی سرقدم در کوهنوردی
۱. انتخاب مسیر مناسب
سرقدم باید بر اساس نقشه، GPS، تجربه شخصی و شرایط محیطی بهترین مسیر را برگزیند.
او باید در لحظه تصمیم بگیرد: از سمت راست یخچال عبور کند یا از روی خطالرأس حرکت کند؟ آیا شیب مناسب است یا خطر بهمن وجود دارد؟
انتخاب مسیر اشتباه ممکن است تیم را وارد مناطق پرتگاهی، بهمنخیز یا بنبست کند.
🔑 اهمیت توان فنی سرقدم در بخشهای فنی مسیر
یکی از مهمترین ویژگیهای سرقدم، تسلط بر مهارتهای فنی است. بهویژه در بخشهایی که نیاز به
دستبهسنگ وجود دارد، سرقدم باید با دقت شرایط مسیر و تواناییهای اعضای تیم را ارزیابی کند.
او وظیفه دارد حرکت را متناسب با ضعیفترین نفر تنظیم کرده و مسیرهای ایمنتر و قابل عبور را انتخاب کند.
هرگونه اشتباه یا بیتوجهی در این بخش میتواند منجر به
خطرات جدی مانند سقوط، آسیبدیدگی یا توقف کل برنامه شود.
بنابراین، سرقدم باید همیشه با دانش فنی، آرامش و دقت بالا مسیرهای دستبهسنگ را مدیریت کرده و اولویت را بر ایمنی تیم قرار دهد.
۲. تنظیم ریتم حرکت (Pacing)
یکی از مهمترین وظایف سرقدم، حفظ سرعتی است که کل تیم قادر به ادامه آن باشد.
اگر سرعت بیش از حد بالا باشد، نفرات عقب خسته و فرسوده میشوند. اگر بیش از حد پایین باشد، تیم به موقع به مقصد نمیرسد.
سرقدم باید با درک تواناییهای ضعیفترین عضو گروه، سرعت را هماهنگ کند.
۳. مدیریت زمان و توقفها
سرقدم باید بداند کجا توقف برای استراحت منطقی است.
ایستادن در شیبهای پرخطر یا مکانهای سرد و بادخیز میتواند انرژی اعضا را تحلیل ببرد.
او باید تعادل بین حرکت پیوسته و استراحت کافی را برقرار کند.
۴. پیشبینی خطرات محیطی
سرقدم اولین فردی است که با خطرات بالقوه روبهرو میشود: لغزش سنگ، برف نرم، ترکهای یخچالی یا حتی حیوانات وحشی.
او باید با دید باز مسیر را بررسی و سریع واکنش نشان دهد.
۵. حفظ روحیه و انگیزه گروه
رهبر جلو حرکت میکند و ناخودآگاه همه اعضا رفتار او را زیر نظر دارند.
اگر سرقدم خسته، ناامید یا مضطرب به نظر برسد، روحیه تیم پایین میآید.
او باید با اعتماد به نفس و انرژی مثبت حرکت کند.
مطالعه مقالات راهنما یکی از بهترین روشها برای یادگیری عمیقتر و حرفهایتر سرقدمهاست.
به عنوان نمونه، پیشنهاد میکنیم این مقاله را هم مطالعه کنید:
صعود به اورست ۱۹۵۳: سرقدمی و تجربه افرادی مثل تنزینگ نورگی و ادموند هیلاری نشان داد که چگونه مدیریت درست تیم میتواند به اولین فتح اورست منجر شود.
فاجعه اورست ۱۹۹۶: بخشی از مشکلات این حادثه، تصمیمگیریهای دیرهنگام سرقدمها و راهنماها در مدیریت زمان بازگشت بود که باعث مرگ چندین کوهنورد شد.
صعودهای آلپی در آلپ: در سبک آلپی که سرعت و سبکی اهمیت زیادی دارد، سرقدم نقش حیاتی در تعیین مسیر سریعتر و امنتر ایفا میکند.
🆗
یک وظیفه کلیدی سرقدم: بررسی تجهیزات
یکی از وظایف حیاتی سرقدم این است که تجهیزات ضروری تیم را نهفقط قبل از حرکت بلکه در طول مسیر نیز به دقت کنترل کند. این شامل موارد زیر میشود:
پوشاک کوهنوردی: بررسی تناسب لباس، عایقبندی مناسب و خشک بودن آن (مشاهده مجموعه پوشاک).
کفش کوهنوردی: اطمینان از مناسببودن سایز، بندهای سفت، کفی بدون لغزش و نبود آسیب (مشاهده کفشها).
تجهیزات عمومی: شامل کولهپشتی، باتون، چراغپیشانی، ابزار ایمنی و … (مشاهده تجهیزات کوهنوردی).
نظارت مداوم روی این تجهیزات بهویژه در شرایط سخت یا طولانی، میتواند از مشکلاتی مانند خیس شدن، لغزش، آسیبدیدگی پا یا سر خوردن جلوگیری کند و گزینههای فرعیای مانند توقفهای اضطراری یا تغییر مسیر را به حداقل برساند.
جمعبندی
سرقدم در کوهنوردی تنها یک موقعیت فیزیکی نیست؛ بلکه یک نقش کلیدی مدیریتی، فنی و روانی است که میتواند سرنوشت یک تیم را تغییر دهد. او باید ترکیبی از مهارتهای جسمانی، دانش فنی، تجربه مسیریابی و تواناییهای رهبری داشته باشد.
از انتخاب مسیر گرفته تا تنظیم سرعت، از پیشبینی خطرات تا مدیریت روحیه گروه، همه و همه وظایفی است که بر دوش سرقدم قرار میگیرد. در صعودهای ساده، اهمیت این نقش شاید کمتر به چشم بیاید، اما هرچه شرایط سختتر شود، مسئولیت سرقدم حیاتیتر میشود.
یک سرقدم خوب کسی است که نه تنها به قله برسد، بلکه تیم را سالم و با روحیه به مقصد بازگرداند.
تا الان رای نیامده! اولین نفری باشید که به این پست امتیاز می دهید.
اشتراک گذاری:
مهدی جباریان
*مهدی جباریان : شروع فعالیت کوهنوردی 1376
برخی صعودهای شاخص:
• گشایش مسیر در دیواره پاتخت ، زمستانی ، سبک آلپی
• رکورد صعود چهارجبهه دماوند در 25 ساعت و سی دقیقه:شروع از گوسفندسرا، مسیرهای جنوبی، غربی، شمالی، شمال شرقی، پایان در گوسفندسرا
• صعود سه جبهه دماوند در 21 ساعت: شروع از گوسفندسرا، مسیرهای جنوبی، شمالی و شمال شرقی
• رکورد صعود آزاد انفرادی دهلیز مرکزی یخار از معدن تا انتهای یخچال در 12 ساعت
• صعود زمستانی دماوند 10 مرتبه: گرده شرقی(تیغه های یخار)، جنوبی، شمالی، یکروزه...
• صعود دماوند مجموعا 104 مرتبه در فصول مختلف یالهای گوناگون.
• صعود زمستانی گرده شرقی سرکچال به خلنو
• صعود زمستانی قلل شاخک و علم کوه از مسیر سیاسنگا
• رکورد صعود سرعتی آزاد انفرادی گرده آلمانها از ونداربن تا تنگ گلو در 7 ساعت و سی و سه دقیقه
• تلاش برای صعود زمستانی آلپی ترکیبی دیواره علم کوه مسیر هاری رست، صعود برتر سال 96
• صعود به گرده آلمانها چهارده مرتبه در فصل بهار و تابستان و پاییز – صعود یکروزه گرده آلمانها
• صعود یکروزه دیواره علم کوه، مسیر هاری رست از ونداربن به ونداربن بدون بارگذاری 21:33 ساعت
• صعود دو مسیر هاری رست و فرانسوی های دیواره علم کوه در یک روز
• رکورد عبور از البرز، شروع دربند توچال تا آزادکوه کلاک ، 102 کیلومتر، 9000 متر صعود در 46 ساعت
رکورد صعود سرعتی زمستانی گرده آلمانها از ونداربن به ونداربن در 67 ساعت
• رکورد صعود سرعتی خط الراس دوبرار در 17 ساعت و نه دقیقه
• صعود سرعتی از پل خواب توچال کلک چال جمشیدیه در 15 ساعت و 20 دقیقه
• صعود یکروزه از دربند توچال تا سرکچال سپیدستان در 23 ساعت و 50 دقیقه ، 65 کیلومتر،
• صعود قله خان تنگری 7010 متر
• تلاش برای صعود قله ماناسلو 8163 متر
• صعود یخچالهای شمالی سبلان، کسری، یخار
• صعود و تمرین سنگنوردی در دیواره های شروین، پلخواب، بیستون....
• گشایش مسیر در دیواره های کاسونک، شروین، اوسون ترکیبی ...
• مربی کوهپیمایی درجه سه
سایر: کمربند مشکی جودو دان یک
کارشناس مهندسی معماری، دکتری مدیریت بازرگانی