دنا همیشه نامی جادویی برای کوهنوردان ایرانی بوده است. رشته‌کوهی عظیم در دل زاگرس، با ده‌ها قله‌ی چهارهزارمتری که هر کدام شخصیت و شکوه خاص خود را دارند. وقتی پای صعود به دنا به میان می‌آید، سه نام بیش از بقیه برق می‌زنند: ماش (بیژن ۱)، سه‌قپه آسمانی (بیژن ۲) و قاش‌مستان (بیژن ۳). این سه‌گانه‌ی معروف درست در مرکز خط‌الرأس دنا قرار دارند و بیژن ۲ یا همان سه‌قپه آسمانی، به نوعی قله‌ی متفاوت این مجموعه است؛ نه بلندترین است و نه آسان‌ترین، اما بی‌شک پرجاذبه‌ترین.

قله‌ای با قامت حدود 4350 متر، برآمدگی‌های سنگی شاخص، دسترسی از دو جبهه‌ی متفاوت (سی‌سخت در جنوب و خِفر در شمال)، و دست‌به‌سنگ پایانی که همیشه در ذهن کوهنورد می‌ماند. در ادامه، شما را به سفری پرجزئیات و هیجان‌انگیز به این قله دعوت می‌کنم.

جایگاه و نام‌گذاری

بیژن ۲ را محلی‌ها بیشتر با نام سه‌قپه آسمانی یا برج آسمانی می‌شناسند. دلیلش هم روشن است: سه برآمدگی سنگی بزرگ روی گنبد قله، که از دور شبیه سه گنبد پشت سر هم دیده می‌شود. در خط‌الرأس مرکزی، این قله میان بیژن ۱ (ماش) و قزل‌قله/هرم از یک‌سو و قاش‌مستان از سوی دیگر قرار گرفته است. همین موقعیت باعث می‌شود چشم‌اندازی بی‌نظیر به تمام دنا و حتی رشته‌کوه‌های دوردست داشته باشد.

نام «بیژن» هم برمی‌گردد به روایت‌های کهن و افسانه‌ای منطقه؛ گفته می‌شود که سردار کیانی، بیژن، همراه با یارانش در مسیر صعود به قاش‌مستان گرفتار کولاک شدند و نام گردنه و قله‌های اطراف هم از همین داستان گرفته شده است.

مسیرهای دسترسی

۱. جبهه‌ی جنوبی: سی‌سخت و گردنه بیژن

این مسیر محبوب‌ترین انتخاب برای تیم‌هایی است که می‌خواهند در زمان کمتر و با امکانات بیشتر به قله برسند.

• شروع: پارکینگ سیچانی بالای سی‌سخت (حدود ۳۲۰۰ متر).
• مسیر: ابتدا شیبی ملایم تا جانپناه حوض‌دال (~۳۸۰۰ متر). این جانپناه ظرفیت متوسطی دارد و در بیشتر فصل‌ها منبع آب هم دارد، هرچند در تابستان‌های خشک نباید روی آب آن حساب باز کرد.
• خط‌الرأس: از پناهگاه به‌سمت شمال‌غرب حرکت می‌کنید؛ ابتدا قله‌های سیچانی، بعد حوض‌دال، سپس کرسمی‌ها، و در نهایت بیژن ۱ (ماش). از ماش تا بیژن ۲ حدود ۱٫۵–۲ ساعت پیمایش روی یال است.
• ویژگی خاص: آخرین بخش صعود به قله‌ی بیژن ۲ باریک و سنگی است؛ دست‌به‌سنگ کوتاه اما پرتگاهی دارد که برای تیم‌های پرجمعیت حساس می‌شود.

۲. جبهه‌ی شمالی: خِفر و دره‌ی کیخسرو

اگر دنبال تجربه‌ی ماجراجویانه‌تر هستید، مسیر خِفر انتخاب شماست.

• شروع: روستای زیبای خِفر (~۲۲۰۰ متر)، با باغ‌های سیب، گردو و گیلاس.
• مسیر: ابتدا از دره‌ی کیخسرو عبور می‌کنید؛ دره‌ای سرسبز و پرآب. پس از ۶–۸ ساعت به دشت یا کمپ آسمانی (~۳۲۰۰–۳۳۰۰ متر) می‌رسید که بهترین محل شب‌مانی است.
• قله: روز دوم، با کوله‌ی سبک به‌سمت یال جنوب‌شرقی بیژن ۲ می‌روید. تراورس‌های طولانی، دهلیزهای برفی و در نهایت صعود به گنبد قله در پیش است.
• چالش‌ها: این مسیر طولانی‌تر و شیب‌دارتر است و در زمستان و بهار خطر بهمن و اسلب باد در آن جدی است.

فصل‌های مناسب صعود

• بهار (اردیبهشت–خرداد): بهترین زمان برای تماشای زیبایی‌های منطقه. برف‌ها هنوز آب نشده‌اند و طبیعت پرطراوت است. اما باید مراقب بهمن‌های بهاره بود.
• تابستان (تیر–مرداد): فصل پرطرفدار؛ مسیر خشک است و دسترسی ساده‌تر. مشکل اصلی کم‌آبی و گرمای ظهر است.
• پاییز (مهر): کوتاه اما دلنشین؛ رنگ‌های پاییزی، آسمان صاف. در عوض شب‌های سرد و یخ‌زدگی صبحگاهی را به همراه دارد.
• زمستان: فقط برای تیم‌های فنی. شیب‌های یخی و بادهای سنگین، این صعود را در حد آلپاین فنی بالا می‌برند. بدون کرامپون، تبریخ، طناب و مهارت کامل، نباید سراغ بیژن ۲ در زمستان رفت.

لینک کمکی: برای اطلاعات بیشتر و فایل جی پی اس اینجا را ببینید.

چالش‌ها و خطرات

• باد: روی خط‌الرأس مرکزی دنا، باد همیشه مهمان ناخوانده است. سرعت باد در بعدازظهرها می‌تواند صعود را خطرناک کند.
• کم‌آبی: به‌خصوص در تابستان. اگر از سی‌سخت صعود می‌کنید، فقط روی آب پناهگاه حساب نکنید.
• دست‌به‌سنگ پایانی: هرچند کوتاه است اما پرتگاهی و حساس؛ در زمستان یخ‌زده و نیازمند حمایت.
• بهمن و اسلب باد: مخصوصاً در مسیر خِفر و دهلیزهای شمالی.
• ازدحام: در تعطیلات، پناهگاه‌ها و مسیرها شلوغ می‌شوند و همین گاهی باعث ریزش سنگ یا تأخیر روی تیغه‌ها می‌شود.

برنامه‌ی زمانی پیشنهادی

الگوی سی‌سخت (۲ روزه – کلاسیک)

روز اول

• صبح زود حرکت از پارکینگ سیچانی (۳۲۰۰ متر)
• ۴–۵ ساعت پیمایش تا پناهگاه حوض‌دال (۳۸۰۰ متر)
• بعدازظهر کمی استراحت و همهوایی سبک تا ۴۱۰۰ متر
• شب‌مانی در پناهگاه

روز دوم

• ۴:۳۰ صبح خروج با هدلَمپ
• ۶:۳۰ رسیدن به خط‌الرأس
• ۹:۰۰ حوالی ماش (بیژن ۱)
• ۱۱:۰۰ صعود به قله‌ی سه‌قپه آسمانی
• بازگشت همان مسیر، عصر رسیدن به پناهگاه و در نهایت سی‌سخت

الگوی خِفر (۳ روزه – ماجراجویانه)

روز اول

• صبح حرکت از روستای خِفر (۲۲۰۰ متر)
• ۶–۸ ساعت پیمایش از دره‌ی کیخسرو تا کمپ آسمانی (۳۲۰۰–۳۳۰۰ متر)
• شب‌مانی در دشت بادگیر اما زیبا

روز دوم

• ۴:۳۰ صبح یورش قله
• تراورس یال جنوب‌شرقی و صعود به تیغه‌های پایانی
• ۱۰:۳۰–۱۱:۰۰ ایستادن بر فراز قله بیژن ۲
• بازگشت به کمپ آسمانی

روز سوم

• ۷:۰۰ صبح جمع‌آوری کمپ و فرود از دره کیخسرو به خِفر (۵–۶ ساعت)

تاکتیک‌های تیمی و نکات ایمنی

• ساعت برگشت (Turnaround Time): برای مثال ۱۲ ظهر؛ اگر به قله نرسیدید، حتماً برگردید.
• دست‌به‌سنگ پایانی: صعود نوبتی، نفر به نفر، و حتماً با سه نقطه‌ی اتکا. در زمستان استفاده از طناب کوتاه توصیه می‌شود.
• بادهای دنا: بعدازظهرها سرعت باد ناگهان بالا می‌رود؛ یورش قله را همیشه صبح زود انجام دهید.
• ارتباطات تیمی: فرمان‌های ساده و کوتاه، یا سوت (۳ بار = کمک). در باد شدید صدا گم می‌شود.
• کمپینگ: در خِفر کمپ آسمانی، و در سی‌سخت پناهگاه حوض‌دال، امن‌ترین نقاط شب‌مانی‌اند.

مدیریت ارتفاع، آب و تغذیه

• همهوایی: اگر از مناطق پایین‌تر می‌آیید، شب اول را در پناهگاه یا کمپ می‌گذرانید و عصر همان روز یک صعود سبک انجام دهید.
• آب: در تابستان، ۲٫۵ تا ۳ لیتر برای هر نفر ضروری است. چشمه‌ها در اواخر مرداد و شهریور اغلب خشک‌اند.
• تغذیه: هر ۴۵ دقیقه اسنک سبک (خرما، مغزها، ژل ورزشی). وعده‌های اصلی سبک اما پرانرژی (ماکارونی، برنج نیم‌پز).
• ارتفاع‌زدگی: علائم مثل سردرد ضرباندار، تهوع و بی‌خوابی را جدی بگیرید. بهترین درمان: استراحت و در صورت شدت، فرود.

ریسک‌مپ مسیر (خطرات و درجه سختی)

• سی‌سخت و خط‌الرأس: ریزش سنگ، باد جانبی شدید
• دهلیزهای جبهه شمالی (خِفر): بهمن و اسلب باد در بهار و زمستان
• چشمه سیچانی: در تابستان تقریباً خشک؛ مدیریت آب حیاتی است
• تیغه‌ی پایانی قله: پرتگاه دوطرفه، عبور نوبتی و با دقت کامل
• مه و کولاک: ناوبری دشوار؛ GPS کمک می‌کند اما کافی نیست—باید نقشه و قطب‌نما هم همراه داشته باشید

گزینه‌های فرود

• امن‌ترین راه: همان مسیری که صعود کرده‌اید.
• تراورس به کیخسرو: فقط برای تیم‌های باتجربه و در هوای صاف؛ در مه یا باد شدید خطرناک است.
• زمستان: در صورت یخ‌زدگی تیغه‌ی پایانی، یک فرود طنابی کوتاه (۱۵–۲۰ متر) می‌تواند ایمن‌تر باشد.

پرسش‌های متداول

آیا می‌توان بیژن ۲ را یک‌روزه صعود کرد؟
بله، از سی‌سخت و با تیم سبک و آماده، اما زمان طولانی (۱۲–۱۵ ساعت) و بسیار فرساینده است.

کدام مسیر برای تازه‌کارها بهتر است؟
مسیر جنوبی از سی‌سخت؛ چون پناهگاه دارد و مسیر مشخص‌تر است.

آیا تجهیزات فنی همیشه لازم است؟
تابستان خشک: فقط کلاه ایمنی و تجهیزات کوهپیمایی.
زمستان: حتماً کرامپون، تبریخ، طناب و حمایت.

آب کجاست؟
جنوب: فقط پناهگاه حوض‌دال (وضعیت متغیر).
شمال: دره کیخسرو پرآب است، اما بالاتر از کمپ آسمانی آب نیست.

جمع‌بندی

بیژن ۲ یا همان سه‌قپه آسمانی، یکی از خاص‌ترین قله‌های دناست. نه فقط به‌خاطر ارتفاع و موقعیتش، بلکه به‌خاطر شخصیت منحصربه‌فردی که دارد: تیغه‌ای سنگی، چشم‌اندازی شاهکار، و مسیرهایی که هرکدام قصه‌ای برای گفتن دارند.

اگر به‌دنبال یک تجربه‌ی ناب هستید، این قله برایتان همان چیزی است که کوه‌نوردی را از «ورزش» به «ماجراجویی» تبدیل می‌کند. اما یادتان باشد: دنا هیچ‌وقت آسان‌گیر نیست. با برنامه‌ریزی درست، تجهیزات کامل و احترام به طبیعت و محلی‌ها، صعود به بیژن ۲ می‌تواند یکی از خاطره‌انگیزترین لحظات زندگی کوه‌نوردی شما باشد.

جدول جمع‌بندی مسیر رایج صعود به قله بیژن ۲ (سه‌قپه آسمانی)

مورد	توضیحات
ارتفاع قله	حدود ۴۳۵۰ متر
موقعیت	خط‌الرأس مرکزی دنا، بین ماش (بیژن ۱) و قاش‌مستان (بیژن ۳)
مسیر رایج	سی‌سخت → پارکینگ سیچانی → جانپناه حوض‌دال → خط‌الرأس (سیچانی، حوض‌دال، کرسمی، ماش) → بیژن ۲
مدت زمان صعود	۷ تا ۹ ساعت از پارکینگ تا قله (یک‌طرفه)
محل کمپ/استراحت	جانپناه حوض‌دال (۳۸۰۰ متر)
ویژگی خاص مسیر	دست‌به‌سنگ کوتاه و پرتگاهی در بخش پایانی قله
بهترین فصل صعود	بهار (اردیبهشت–خرداد) و تابستان (تیر–مرداد)
چالش‌های اصلی	طولانی بودن خط‌الرأس، بادهای شدید، کمبود آب، ریزش سنگ و بهمن در زمستان
تجهیزات ضروری تابستانی	کفش ترکینگ نیم‌سخت، کلاه ایمنی، باتوم، هدلَمپ، لباس لایه‌ای، آب و خوراک سبک
تجهیزات ضروری زمستانی	کرامپون، تبریخ فنی، طناب کوتاه، هارنس، پوشاک عایق و ست آوالانش