قله تیزکوه؛ نزدیک ترین تماشاگه دماوند(راهنمای صعود)

قله تیزکوه با ارتفاعی در حدود ۳۳۸۳ متر (بر اساس برخی منابع تا ۳۴۲۰ متر نیز آمده است)، یکی از قلل تیغه‌ای و صخره‌ای البرز مرکزی است که در ضلع جنوب غربی دماوند و شمال دشت گل زرد واقع شده و از جمله نزدیک‌ترین قلل به آتشفشان دماوند به شمار می‌رود. این قله در محدوده پلور (جاده هراز، استان مازندران) واقع شده و روی یک خط‌الرأس شرقی-غربی منفرد قرار دارد.

موقعیت جغرافیایی قله به‌گونه‌ای‌ست که از فراز آن مناظری کم‌نظیر از دماوند، دشت لار، قله‌های گل زرد، پاشوره، قره‌داغ، دوبرار، خط‌الرأس ورارو، و حتی قلل جنوبی البرز مرکزی دیده می‌شود.

مسیرهای دسترسی و صعود

قله تیزکوه مسیرهای متعددی برای صعود دارد، اما دو مسیر اصلی و متداول عبارت‌اند از:

مسیر اول: پلور – دشت گل زرد – یال جنوبی شرقی

این مسیر رایج‌ترین و در عین حال جذاب‌ترین راه برای صعود است. از جاده هراز و پس از عبور از راهدارخانه منظریه، در نقطه‌ای حدود ۶۵ کیلومتری تهران، جاده‌ای فرعی به سمت شمال منشعب می‌شود که به دشت منظریه و سپس به دامنه قله تیزکوه منتهی می‌گردد. پس از عبور از یک کلبه کوهستانی و طی مسیر ۲.۳ کیلومتری در جهت شمال شرقی با گرای ۳۵ درجه، به ابتدای یال صعود می‌رسیم. این یال به‌صورت شمال غربی-جنوب شرقی کشیده شده و در ابتدا شیب ملایمی دارد.

در ارتفاع حدود ۲۹۰۰ متر، وارد یال تیغه‌ای اصلی می‌شویم. در ارتفاع ۳۳۵۰ متر شیب کاسته شده و مسیر به یک تیغه‌ی صخره‌ای تبدیل می‌شود که منظره قله دماوند از این نقطه باشکوه و چشم‌نواز است.

مسیر دوم: پلور – خط الرأس شرقی

این مسیر از روستای پلور آغاز شده و با ورود به جاده دشت لار، سپس وارد جاده خاکی بی‌نامی می‌شویم که به محل شروع ترک مسیر صعود منتهی می‌گردد. پیمایش از روی خط‌الرأس تیغه‌ای آغاز می‌شود و پس از حدود ۵ ساعت کوه‌پیمایی بر روی تیغه‌های متعدد و سنگی، به قله می‌رسیم. این مسیر بیشتر مورد علاقه تیم‌های فنی‌تر و باتجربه است.

مسیر سوم (کمتر رایج): پلور – سد لار – جبهه شمالی قله

این مسیر از کنار سد لار و محیط‌بانی منطقه آغاز شده و پس از عبور از دشت لار به دامنه‌های شمالی قله تیزکوه می‌رسد. به‌دلیل وجود محدودیت‌های تردد در منطقه حفاظت‌شده، این مسیر کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

خواص هل برای کوهنوردی: آیا هل ارتفاع‌زدگی را درمان می‌کند؟

معجزه کوهنوردی: ۱۰ داستان واقعی از بازگشت از مرز مرگ

راهنمای صعود قله تیزکوه از دشت گل زرد

برای دسترسی به پای صعود، باید از جاده هراز حدود ۶۵ کیلومتر به سمت آمل حرکت کرده و اندکی قبل از گردنه امامزاده هاشم، وارد جاده فرعی منظریه شوید. پس از طی ۴ کیلومتر جاده خاکی، به کلبه‌ای در کنار رودخانه می‌رسید که نقطه شروع مسیر کوهپیمایی است.

از کنار پل فلزی در مجاورت کلبه، مسیر به‌سمت شمال‌شرقی و با گرای حدود ۳۵ درجه آغاز می‌شود. پس از حدود ۲.۳ کیلومتر پیاده‌روی در مسیر خاکی و عبور از نواحی هموار، به ابتدای یالی می‌رسید که خط‌الرأس صعود محسوب می‌شود. این یال ابتدا شیبی ملایم دارد اما به‌تدریج وارد بخش‌های تیغه‌ای و صخره‌ای می‌شود. در ارتفاع حدود ۲۹۰۰ متر، وارد یال سنگی و گرده‌ای می‌شوید که پاکوب مشخصی ندارد ولی جهت مسیر به‌وضوح قابل تشخیص است.

در ارتفاع ۳۳۵۰ متر، شیب یال کاهش می‌یابد و صعود وارد مرحله‌ای می‌شود که باید از روی تیغه‌های باریک و سنگی عبور کرد. این بخش از صعود نیاز به تمرکز و تعادل بالا دارد. مسیر پر از فراز و فرودهای کوچک است و گاه لازم است از یک طرف تیغه آن را دور بزنید.

پس از عبور از چندین برآمدگی و تیغه، در نهایت به قله اصلی می‌رسید که برخی منابع ارتفاع آن را ۳۴۲۰ متر ثبت کرده‌اند. کل مسیر صعود از کلبه تا قله حدود ۵ تا ۶ ساعت زمان می‌برد و در بازگشت نیز عمدتاً از همان مسیر استفاده می‌شود.

شرایط مسیر

• مسیر صعود از دشت گل زرد و یال جنوبی، ترکیبی از دشت، یال سنگی، و تیغه‌های نسبتاً فنی است.
• پاکوب مشخصی در طول مسیر وجود ندارد ولی در بیشتر نقاط مسیر واضح است.
• بیش از ۷۰٪ مسیر از روی تیغه‌های سنگی طی می‌شود و عبور از آن نیاز به تمرکز، توان بدنی و مهارت عبور ایمن دارد.
• بهترین وسیله همراه در طول مسیر، باتوم کوهنوردی مناسب است و صعود بدون آن توصیه نمی‌شود.

نکات زمان‌بندی پیشنهادی صعود:

درجه سختی صعود

با اینکه قله تیزکوه ارتفاع چندان زیادی نسبت به قله‌های معروف البرز ندارد، اما تیغه‌ای بودن مسیر و عدم وجود پاکوب، آن را در رده صعودهای متوسط تا سخت قرار می‌دهد. صعود این قله برای کوهنوردان مبتدی مناسب نیست، اما برای افراد با تجربه متوسط با آمادگی جسمی مناسب و تجهیزات لازم، قابل انجام است.

• مسافت پیمایش: بین ۱۱ تا ۱۷ کیلومتر (بسته به مسیر)
• ارتفاع کسب‌شده: حدود ۱۴۵۰ متر
• مدت زمان صعود و بازگشت: ۹ تا ۱۰ ساعت

پوشش گیاهی منطقه

پوشش گیاهی این منطقه تحت تأثیر اقلیم کوهستانی و نیمه‌خشک است. در بهار و اوایل تابستان، دشت گل زرد در جنوب قله با منظره‌ای چشم‌نواز از گل‌های وحشی رنگارنگ پوشیده می‌شود.

گیاهان رایج منطقه:

• پلم
• درختچه‌های زالزالک و زرشک
• کنوس (ازگیل کوهی)
• کاج خزنده
• سپیدار
• بوته‌های گون
• بانج (از تیره گون‌ها)

پوشش جانوری منطقه

قله تیزکوه در ناحیه‌ای نسبتاً بکر و کم‌تردد از البرز مرکزی قرار دارد و به همین دلیل، تنوع جانوری قابل‌توجهی در آن مشاهده می‌شود. زیستگاه‌های متنوع بین دشت، تیغه‌های صخره‌ای و جنگل‌های پراکنده پایین‌دست، محل حضور گونه‌های مختلفی از جانوران است.

گونه‌های شاخص جانوری:

• کبک (در دامنه‌ها و یال‌ها)
• بز کوهی و آهو (در مناطق دور از دسترس)
• جغد و دارکوب (درخت‌زارها)
• خرس قهوه‌ای (به‌ویژه در فصل تابستان)
• گراز وحشی (شب‌زی و دور از مسیر)
• انواع پرندگان کوهستانی

نکته ایمنی: حضور خرس در برخی فصل‌ها، به‌ویژه تابستان گزارش شده؛ بنابراین پیشنهاد می‌شود در گروه‌های چندنفره و با آگاهی از محیط، کوهپیمایی انجام شود.

شرایط آب و هوایی و بهترین فصل صعود

تیزکوه دارای اقلیم معتدل کوهستانی با زمستان‌های سرد و برفی و تابستان‌هایی ملایم است. به‌دلیل موقعیت خاص این قله و قرارگیری‌اش در نزدیکی دماوند، وزش بادهای شدید و مه گرفتگی ناگهانی به‌ویژه در فصل پاییز و زمستان شایع است.

بهترین فصل صعود: بهار (اردیبهشت و خرداد) و ابتدای تابستان
پرهیز از صعود در: زمستان (به دلیل ریزش‌های سنگین برف و خطر بهمن)
پیش‌بینی هوای قله: با توجه به ارتفاع ۳۳۸۳ متری، دما در تابستان حدود ۵ تا ۱۵ درجه، و در پاییز و زمستان به زیر صفر می‌رسد.

چالش‌ها و نکات مهم در مسیر صعود

• مسیر فاقد هرگونه جان‌پناه یا چشمه دائمی است. حتماً آب و تغذیه کافی همراه داشته باشید.
• بیش از ۷۰٪ مسیر روی تیغه‌ها و خط‌الرأس سنگی طی می‌شود؛ تراورس مسیر به‌جز چند نقطه امکان‌پذیر نیست.
• در بخشی از مسیر، ریزش سنگ و شیب تند خطرساز است.
• ترس از ارتفاع یا عدم تجربه عبور از معابر فنی ممکن است مشکل‌ساز شود.
• مسیر بازگشت در برخی مناطق بسیار سخت‌گذر و بدون پاکوب است، به‌ویژه اگر مسیر فرود به دره جنوبی انتخاب شود.
• آنتن‌دهی تلفن همراه در بیشتر نقاط برقرار است اما در قسمت‌هایی از خط‌الرأس ناپایدار است.

نکات فنی برای صعود ایمن به قله تیزکوه

• مسیرهای جنوبی نسبت به مسیر خط‌الرأس فنی‌تر هستند.
• بهتر است برنامه صعود را بسیار زود شروع کنید تا از گرمای تابستان یا خطر مه‌گرفتگی در ارتفاعات دور بمانید.
• مسیر بدون تابلو و راهنما است؛ ترک مسیر از GPS یا Wikiloc الزامی‌ست.
• پیشنهاد می‌شود باتوم، کلاه ایمنی و کفش ضدلغزش حتماً همراه باشد. در خرید کفش کوهنوردی به مشخصات آن مانند جنس زیره و دیگر موارد دقت کنید. در خرید باتوم مدل های کلیپسی مناسب ترند.
• گروه‌های پرشمار در بخش تیغه‌ای ممکن است دچار کندی و خطر شوند.

جدول جمع‌بندی مشخصات قله تیزکوه