افزایش نگرانی ها درباره آلودگی هوای باشگاه های سنگنوردی!

هوای آلوده‌تر از اتوبان در باشگاه‌های سنگ‌نوردی؛ نتایج نگران‌کننده یک تحقیق علمی

نتایج تحقیقی تازه که در مجله علمی Environmental Science & Technology Air منتشر شده، موجی از نگرانی را در میان علاقه‌مندان به ورزش سنگ‌نوردی به راه انداخته است. بر اساس این مطالعه، هوای داخل باشگاه‌های بولدرینگ در اروپا حاوی ذراتی از ترکیبات شیمیایی خطرناک است که از کفش‌های سنگ‌نوردی ناشی می‌شوند — و میزان آن‌ها حتی از سطوح ثبت‌شده در بزرگراه‌های پرترافیک شهرهای بزرگ نیز فراتر می‌رود.

این مطالعه مشترک توسط پژوهشگرانی از دانشگاه وین (اتریش) و مؤسسه فدرال فناوری لوزان (سوئیس) انجام شده و نمونه‌های گرد و غبار، هوای تنفسی، و ذرات معلق را از پنج باشگاه بولدرینگ در اتریش، فرانسه، اسپانیا و سوئیس جمع‌آوری کرده است. نتایج به‌دست‌آمده نه‌تنها شگفت‌انگیز بلکه نگران‌کننده هستند.

کفش‌هایی که هوای باشگاه را آلوده می‌کنند

آنچه در مرکز توجه این پژوهش قرار دارد، ترکیبات مشتق از لاستیک (RDCs) است؛ موادی که به منظور افزایش چسبندگی و دوام به کف کفش‌های سنگ‌نوردی افزوده می‌شوند. این کفش‌ها به دلیل تماس مداوم با دیواره‌های سنگی و سطوح مختلف، در طول زمان دچار ساییدگی می‌شوند و ذرات ریز لاستیکی از خود به‌جا می‌گذارند. این ذرات، مشابه همان موادی هستند که در لاستیک خودرو استفاده می‌شود — مانند بنزوتیازول (BTZ) و 6PPD، ماده‌ای شناخته‌شده که آسیب‌های زیست‌محیطی به زندگی آبزیان وارد کرده است.

دکتر «آنی شرمن»، پژوهشگر اصلی این مطالعه از مرکز سیستم‌های محیطی و میکروبیولوژی دانشگاه وین می‌گوید:

«کفش‌های سنگ‌نوردی عملکردی مشابه تایرهای خودرو دارند. ترکیبات شیمیایی موجود در آن‌ها ممکن است به‌راحتی وارد هوای تنفسی شده و در بلندمدت برای سلامتی خطرناک باشند.»

تنفس ذراتی با منشأ نامرئی

تحلیل‌های انجام‌شده نشان می‌دهد که ذرات RDC نه‌فقط از طریق تماس کفش با دیواره، بلکه هنگام تمیز کردن گیره ها نیز به‌صورت معلق وارد هوا می‌شوند. ورزشکاران با استفاده از برس برای زدودن گرد و غبار یا پودر باقی‌مانده از دست‌ها، ناخودآگاه این مواد را به فضای تنفسی می‌فرستند.

یکی از نکات مهم و نگران‌کننده این تحقیق، تراکم بالاتر این ذرات در باشگاه‌های کوچک‌تر و بدون تهویه مناسب است. در واقع، هرچه فضای باشگاه بسته‌تر باشد و جریان هوا محدودتر، میزان آلودگی نیز بیشتر می‌شود. این امر مخصوصاً برای کودکان، نوجوانان و کارکنان باشگاه‌ها که ساعات طولانی‌تری در این فضا حضور دارند، می‌تواند خطرآفرین باشد.

هفته‌ی کاهش بار تمرینی (Deload Week): تنبلی هوشمندانه برای جهش بزرگ‌تر

تکنیک راک‌اوور در سنگنوردی: مهارتی کلیدی برای پیشرفت

خطرهایی که هنوز ناشناخته‌اند

با وجودی‌که تأثیرات مستقیم و بلندمدت استنشاق این ذرات هنوز به‌صورت قطعی مشخص نشده، پژوهشگران از همین حالا هشدار می‌دهند. پروفسور «تیلو هافمن»، یکی از نویسندگان مقاله، تأکید می‌کند:

«این مواد نباید در هوایی که تنفس می‌کنیم وجود داشته باشند. بهتر است قبل از روشن‌شدن کامل خطرات، اقدامات پیشگیرانه را آغاز کنیم — به‌ویژه برای گروه‌های حساس‌تر مانند کودکان.»

راهکارهایی برای مقابله با آلودگی

در پی انتشار این مطالعه، برخی از باشگاه‌هایی که در پژوهش شرکت داشته‌اند، تمایل خود را برای بهبود وضعیت ابراز کرده‌اند. راهکارهای پیشنهادی شامل موارد زیر است:

• ارتقای سیستم تهویه مطبوع و استفاده از فیلترهای تخصصی برای جذب ذرات ریز.
• افزایش دفعات نظافت دیواره‌ها و سطوح تماس با مواد شوینده خاص.
• استفاده از پودر مایع برای کاهش غبار در محیط
• مدیریت بهتر زمان‌بندی استفاده از باشگاه برای جلوگیری از تراکم بالا.
• آگاهی‌رسانی به تولیدکنندگان کفش‌های سنگ‌نوردی برای کاهش استفاده از افزودنی‌های خطرناک.

همچنین پیشنهاد شده باشگاه‌ها استفاده از سیستم‌های مانیتورینگ کیفیت هوا را در دستور کار قرار دهند تا بتوانند به‌صورت مداوم سطح آلودگی را پایش کرده و اقدامات اصلاحی انجام دهند.

محبوبیت در حال رشد؛ توجه به سلامت حیاتی‌تر از همیشه

ورزش سنگ‌نوردی در سال‌های اخیر با رشد چشمگیری مواجه شده است. تنها در سال ۲۰۲۴، بیش از ۶ میلیون آمریکایی حداقل یک‌بار در باشگاه‌های سرپوشیده سنگ‌نوردی شرکت کرده‌اند. تعداد باشگاه‌های فعال نیز به بیش از ۵۰۰ مرکز رسیده است. این آمارها نشان‌دهنده اهمیت فزاینده بررسی شرایط ایمنی محیط‌های ورزشی هستند.

از طرفی، مطالعات مختلف از جمله پژوهشی در سال ۲۰۱۸ توسط کتابخانه ملی پزشکی ایالات متحده نشان داده‌اند که سنگ‌نوردی می‌تواند باعث بهبود چشم‌گیر انعطاف‌پذیری و ظرفیت اکسیژن‌گیری (VO2max) شود. همچنین، تأثیرات مثبت آن بر سلامت روانی نیز به‌خوبی اثبات شده‌اند.

با این حال، همان‌طور که پژوهش اخیر نشان می‌دهد، رشد سریع یک ورزش بدون در نظر گرفتن مسائل زیست‌محیطی و بهداشتی می‌تواند پیامدهای ناخواسته‌ای به‌دنبال داشته باشد. حال، توپ در زمین صنعت کفش‌های ورزشی و مدیران باشگاه‌هاست تا با آگاهی، مسئولیت‌پذیری و اقدام به‌موقع، سلامت ورزشکاران را در اولویت قرار دهند.