قله پوبدا: معرفی و راهنمای صعود کوه آهنین!

در دنیای کوهنوردی، برخی قله‌ها تنها یک مقصد نیستند، بلکه به نمادهای مقاومت، اراده و قدرت طبیعت بدل شده‌اند. قله پوبدا که با نام‌های Jengish Chokusu در زبان قرقیزی و Tomur Feng در زبان چینی نیز شناخته می‌شود، یکی از همین قله‌های افسانه‌ای است. ارتفاع ۷۴۳۹ متری این کوه در قلب رشته‌کوه تیان‌شان (Tian Shan)، آن را به بلندترین قله‌ی این رشته و همچنین مرتفع‌ترین قله‌ی شمالی جهان تبدیل کرده است.

اما پوبدا تنها به دلیل ارتفاعش شهرت ندارد؛ مسیرهای طولانی، سرمای کشنده، تغییرات ناگهانی آب‌وهوایی، و مرگ‌ومیر بالا باعث شده‌اند که این کوه لقب سخت‌ترین قله‌ی پلنگ برفی را به دوش بکشد. کوهنوردانی که رویای دریافت عنوان پلنگ برفی (صعود پنج قله‌ی ۷۰۰۰ متری شوروی سابق) را دارند، می‌دانند که پوبدا سخت‌ترین مرحله‌ی این ماجراجویی است.

موقعیت جغرافیایی

قله پوبدا در مرز مشترک قرقیزستان و چین قرار دارد. از سمت قرقیزستان، در منطقه‌ی استان ایسیک‌کول (Issyk-Kul) و در نزدیکی یخچال عظیم اینگیلچک جنوبی (South Engilchek Glacier) واقع شده است. از سمت چین، این قله در استان سین‌کیانگ (Xinjiang) و حوالی صحرای تاکلاماکان دیده می‌شود.

این موقعیت خاص باعث شده که کوه در معرض بادهای سهمگین و غیرقابل پیش‌بینی قرار بگیرد. نزدیکی به بیابان تاکلاماکان، دمای هوا را در شب‌ها به زیر ۵۰ درجه سانتی‌گراد می‌رساند و حتی در تابستان هم شرایطی بسیار سخت برای صعود ایجاد می‌کند.

نام‌ها و معانی

پوبدا (Pobeda) در زبان روسی به معنای پیروزی است. این نام در سال ۱۹۴۶ به افتخار پیروزی ارتش سرخ در جنگ جهانی دوم بر روی این قله نهاده شد.

• در زبان قرقیزی: «Jengish Chokusu» به معنای «قله‌ی پیروزی»
• در زبان اویغوری و چینی: «Tomur» یا «Tuomuer Feng» به معنای «کوه آهنین»
• در منابع تاریخی قدیمی‌تر: «۲۰ کُمسمول» (به یاد بیستمین سالگرد سازمان جوانان کمونیست شوروی)

این تنوع اسامی بازتابی از اهمیت تاریخی و سیاسی این کوه است؛ جایی که نه تنها میدان رقابت طبیعت و انسان، بلکه صحنه‌ای برای نمایش اقتدار دولت‌ها در دوران جنگ سرد بوده است.

ویژگی‌های طبیعی و فنی

• ارتفاع: ۷۴۳۹ متر
• برجستگی (Prominence): حدود ۴۱۴۸ متر (رتبه ۱۶ جهان)
• موقعیت: مرز قرقیزستان و چین، رشته‌کوه تیان‌شان
• اولین صعود رسمی: ۱۹۵۶ به سرپرستی ویتالی آبالاکوف (شوروی)
• اولین صعود زمستانی: ۱۹۹۰ توسط تیم روسی به رهبری والری خریچچاتی
• سختی مسیر: حداقل درجه‌ی 5B روسی، که حتی در مسیرهای ساده، معادل مسیرهای بسیار دشوار در آلپ و هیمالیا است.

پوبدا یک رشته‌کوهی عظیم (Massif) است که چندین قله‌ی فرعی دارد، اما تنها قله‌ی اصلی آن بالای ۷۰۰۰ متر است. خط‌الرأس طولانی و تیغه‌ای شکل این کوه، پیمایشی مرگبار اما شگفت‌انگیز را برای کوهنوردان رقم می‌زند.

افسانه حسامی‌فرد؛ اولین زن ایرانی بر فراز ۱۴ قله‌ ۸۰۰۰ متری جهان

اسکی از اورست؛ جزییات فرود تاریخی بارگیل بدون اکسیژن

چرا پوبدا سخت‌ترین قله پلنگ برفی است؟

۱. مسافت طولانی خط‌الرأس: مسیر کلاسیک شامل یک تراورس ۱۲ کیلومتری روی ارتفاع بالای ۷۰۰۰ متر است.
۲. شرایط جوی: به دلیل عرض جغرافیایی بالا، سرمای پوبدا از بسیاری از هشت‌هزارمتری‌ها بیشتر است.
3. بهمن و ریزش‌ها: سراک‌ها و دیواره‌های یخی دائما در معرض سقوط هستند.
4. نرخ مرگ‌ومیر: در برخی دوره‌ها گزارش شده که یک‌سوم کوهنوردانی که به قله رسیده‌اند، هرگز بازنگشته‌اند.

به نقل از سامت پست پنج مسیر متفاوت در رخ شمالی همه بیش از 5b هستند. احتمال موفقیت در پوبدا هم بسیار کم و تعداد مرگ و میر هم در این قله زیاد است. در منبعی گفته شده است که یک سوم کسانی که به قله رسیده اند زنده برنگشتند.

مسیر قله پوبدا

مسیر استاندارد صعود به قله پوبدا از بیس کمپ مشترک این کوه با خانتنگری روی یخچال ایلینچیک جنوبی آغاز میشود. از بیس کمپ تا کمپ یک شامل پیمایش چند ساعتی است که لازمه آن عبور از شکاف های یخچالی می باشد. کمپ یک در پای کوه واقع شده است.

مسیر کمپ یک به کمپ دو یک قسمت پرشیب یخی دارد که به دیکی پس مشهور است. شیب این قسمت در حدود 70 درجه می باشد. پس از صعود این قسمت کوهنوردان به محل کمپ 2 میرسند. مسافت بین کمپ 2 تا کمپ 5 از روی یال منتهی به پوبدای غربی امتداد پیدا می کند که در قسمتهایی دارای دست به سنگ جدی می باشد.

کمپ 5 تا زیر قله اصلی شامل یک خط الراس چاقوییست که ثابت کشی نمیشود و کوهنوردان باید با تکیه بر توان فنی خود آنرا صعود کنند. کمپ 6 این کوه نیز در پای شیب منتهی به قله و در ارتفاع تقریبی 7000 متری برقرار می شود. از این کمپ تا قله نیز یک شیب 45 درجه با درگیری سنگ و یخ جدی وجود دارد.

مسیر آبالاکوف

مسیر آبالاکوف نسبت به مسیر استاندارد صعود به پوبدا خط مستقیم تری را تا قله طی می کند. این مسیر دارای چند بخش هست:

• یک گرده سنگی و یک فلات
• یک تیغه افقی
• یک گروه از سراک ها و برج های یخی
• دیواره قله پایینی
• نوار سنگی
• دیواره قله بالایی

صعود به این مسیر به شرط هم هوایی قبل شروع و به سبک آلپی با 4-5 کمپ امکان پذیر می باشد.

کمپ یک مسیر در پای کوه قرار گرفته و تقریبا با کمپ یک مسیر کلاسیک مشترک است. مسیر از کمپ یک به سمت یک گرده ادامه پیدا می کند تا به یک فلات برفی برسید. در این قسمت یک قاعده مثلث شکل نمایان می شود. ادامه مسیر به صورت یک خط الراس افقی بالا می رود که یک برج صخره ای حدودا 60 متری نشانه آن است.

این برج صخره ای از نظر درجه سختی دشوار نیست و بعضا طناب ثابت های قدیمی در آن نمایان هستند.

پس از برج صخره ای خط الراس کوتاهی به فضایی مسطح ختم می شود که به دنبال آن شیب مسیر افزایش یافته تا به گروهی از سراک ها ختم شود. با عبور از سراک ها به ارتفاع 6600 متری خواهید رسید.

در این قسمت دیواره پایین قله را صعود کرده و به نوار صخره ای می رسید. محل قرار گیری این صخره ها در ارتفاع 7000 متری می باشد. در ارتفاع 7000 متری امکان عبور از نوار صخره ای بدون مشکل با حرکت به سمت شرق وجود دارد.

پس از صعود از نوار صخره ای مستقیما به یال قله صعود می کنید. توجه داشته باشید که قله واقعی در شرق قرار دارد در حالی که در بسیاری از تصاویر به اشتباه در سمت غرب علامت گذاری شده است.

دلایل سختی صعود به پوبدا

چند دلیل برای این خطر و سختی وجود دارد. اول اینکه مسیر کلاسیک که یال غربی را شامل می شود، شامل چند کیلومتر تراورس در ارتفاع بالای هفت هزار متری می باشد. همچنین شمالی بودن کوه باعث سرمای زیاد آن نسبت به مناطق هیمالیا است. سوم اینکه مسیرها در معرض بهمن هستند.

از طرف دیگر مشرف بوده به صحرای تاکلاماکان باعث شده است که پوبدا در معرض بادها و طوفان های سهمگین و همیشگی باشد. گاها تغییرات جوی این کوه الگوی متفاوت با پیش بینی های جوی داشته و آب و هوای خراب می تواند برای چند روز ادامه پیدا کند.

باید توجه داشت که در کوهنوردی سبک روسها قبول خطر بیشتر نسبت به کوهنوردی غربی مساله معمولی است. همچنین بسیاری از کوهنوردان روس و قرقیز دارای تجهیزات اروپایی ها نبوده اند.

فصل صعود به پوبدا

بهترین فصل صعود پوبدا اواسط ژوئن تا اواسط آگوست می باشد. تلاش های بسیار کمی در خارج این زمان انجام شده است.

این کوه به دلیل هوای بد آن بدنام است. تنها خانتنگری است که در عرض جغرافیایی شمالی تر از آن به عنوان یک هفت هزار متری قرار دارد. نزدیکی به صحرای تاکلاماکان باعث تغییر هوای ناگهانی در این کوه می شود. تغییر هوای ناگهانی می تواند به خصوص زمانی که تیم در روی خط الراس قرار دارد، مشکل ساز شود.

تاریخچه صعود پوبدا

• اولین تلاش در سال 1938 به سرپرستی ال. گاتمن انجام گرفت. اما آنها در مورد ارتفاع دقیقی که به آن رسیدند اطمینان نداشتند. اولین تلاش موفق در کوه به سال 1956 باز می گردد. این تیم به سرپرستی ویتالی آبالاکوف توانست به قله دست یابد. این صعود به یادبود پیروزی ارتش سرخ بر نازی ها انجام گرفته بود. تلاشهای قبل از آن اکثرا با تراژدی به پایان رسیدند. به طور نمونه تلاش سال 1955 قزاق ها در کوه به مرگ 11 نفر از 12 نفر اعضای تیم در اثر طوفان و درون چادرهایشان انجامید. در سال 1958 اولین صعود از طریق یخچال چون-ترن توسط اروکینز انجام شد. تراورس کامل خط الراس هم در سال 1970 توسط تیم ریابوخین صورت پذیرفت.
• یک اکسپدیشن چینی در سال 1977 توانست از سمت چین به قله صعود کند.
• اولین صعود زمستانی قله پوبدا توسط والری خریچچاتی(سرپرست تیم)، اس. اوچارنکو، گ. میخایلوف و برادران بوگومولوف در 2 فوریه 1990 انجام شد.
• اولین صعود انفرادی سرعتی کوه توسط آناتولی بوکرایف در آگوست 1990 انجام گرفت.
• اولین صعود یکروزه از کمپ یک به کمپ یک توسط گلب سوکولوف در مدت زمان 20 ساعت انجام شده است.

جمع‌بندی

قله پوبدا (Jengish Chokusu / Victory Peak) نه‌تنها بلندترین قله تیان‌شان، بلکه یکی از مرگبارترین کوه‌های جهان است. ارتفاع سرسام‌آور، شرایط جوی غیرقابل پیش‌بینی، مسیرهای طولانی و تراژدی‌های تاریخی، همه و همه این کوه را به اسطوره‌ای در دنیای کوهنوردی تبدیل کرده‌اند.

برای کوهنوردانی که رویای «پلنگ برفی» را در سر دارند، پوبدا آخرین مرحله و بزرگ‌ترین آزمون است. صعود به این کوه، تنها یک موفقیت ورزشی نیست؛ بلکه نمادی از غلبه بر ترس و ایستادگی در برابر طبیعت بی‌رحم است.