فرشته فولادی ، جایزه ویژه زنان در دنیای کوهنوردی

“فرشته فولادی” (Steel Angel) جایزه‌ی ملی اصلی روسیه در زمینه کوهنوردی است که به تیم‌های زنانه اعطا می‌شود. این جایزه هر ساله به همراه جایزه “کلنگ طلایی روسیه” برای بهترین صعود سال به برترین تیم‌های زنانه اهدا گردد.

تندیس “فرشته فولادی” از پنج قطعه‌ی خام کلنگ یخ‌نوردی ساخته شده که به یکدیگر متصل شده‌اند. این تندیس دارای بال‌هایی است که از نوک‌های چکش یخ‌نوردی جوش داده شده ساخته شده‌اند. سر فرشته با هاله‌ای از قطعات یخ‌نوردی طراحی شده است. اولین “فرشته فولادی” بر روی پایه‌ای چوبی از چوب کاج ایتالیایی نصب شد. بعدها، پایه چوبی با پایه‌ای سنگی که از سنگ‌های بزنژی استخراج شده بود، جایگزین گردید.

در اوایل دوران کوهنوردی شوروی، جوایزی مانند “کوهنورد درجه 1 و 2 شوروی” برای ترویج این ورزش وجود داشت. بعدها این سیستم جوایز با یک سیستم رتبه‌بندی جایگزین شد. با وجود عناوین مختلفی مانند “پلنگ برفی”، معیار اصلی موفقیت در کوهنوردی شوروی، عناوین ورزشی بود.

در سطح بین‌المللی، کوهنوردی رقابتی نبوده و دستاوردهای برجسته در این حوزه با جوایز و مسابقات مختلف شناخته می‌شدند، که معتبرترین آن‌ها “کلنگ طلایی” (Piolet d’Or) است.

پس از پرسترویکا، اصلاحاتی نیز در کوهنوردی روسیه آغاز شد. در سال 2007، فدراسیون کوهنوردی روسیه (FAR) به همراه مجله “RISK onsight” جایزه “کلنگ طلایی روسیه” را بنیان نهادند. بر اساس گفته‌های میخائیل کوزنتسوف، کوهنوردان جایزه حرفه‌ای خود را با اسکار مقایسه می‌کنند. در این جایزه، داوران به امتیازات و زمان نگاه نمی‌کنند، بلکه به اجرای کلی صعود توجه دارند. مانند اسکیت نمایشی، برای هنر و زیبایی اجرای صعود، امتیازات جداگانه‌ای اختصاص می‌یابد. برای پیروزی در این رقابت، تیم باید مسیری که قبلاً صعود نشده را طی کند.

کوهنوردی زنان در روسیه

اصطلاح “کوهنوردی زنان” در روسیه به‌دلیل ممنوعیت صعودهای زنانه پس از حادثه‌ای در قله لنین سال 1974، جایی که تمام تیم زنانه به رهبری الویرا شاتایوا جان باختند، به وجود آمد. از آن زمان، کوهنوردی زنان در اتحاد جماهیر شوروی و روسیه ادامه یافت، اما تنها تعداد کمی توانستند در یک گروه کاملاً زنانه صعود کنند. زنان برای کسب امتیازات قهرمانی باید در مسابقات و رقابت‌های کوهنوردی با مردان به رقابت می‌پرداختند.

در اواخر دهه 1990 و اوایل 2000، النا ناگویتسینا که به حق رهبر کوهنوردی زنان شده بود، با این سیستم مبارزه کرد. او موفق به معرفی جام مکاتبه‌ای کوهنوردی زنان توسط فدراسیون کوهنوردی روسیه شد، که به جای یک قهرمانی، به ارزیابی بهترین صعودهای زنانه سال می‌پرداخت. اولین جام مکاتبه‌ای زنان در سال 2006 اولین گام به سوی هدف اصلی یعنی تقسیم قهرمانی کوهنوردی روسیه به دسته‌بندی‌های مردان و زنان بود.

ماساتسوگو کونیشی، کوهنورد آهنین از سرزمین آفتاب

قله نقره سر: معرفی و راهنمای صعود

در سال 2007، النا ناگویتسینا در حالی که به قله بودخون در کوه‌های فن صعود می‌کرد، جان خود را از دست داد. همان سال دومین جام زنان برگزار شد و یکی از کوهنوردان روسیه، ایرینا موروزوا، پیشنهاد برگزاری رقابت‌های حضوری تیم‌های زنانه را مطرح کرد. در سال 2008، اولین جشنواره جهانی کوهنوردی در تاریخ روسیه در اوزونکول برگزار شد که شامل جام حضوری زنان فدراسیون کوهنوردی روسیه بود.

ایده “فرشته فولادی”

برای ایجاد جایزه‌ای که برای کوهنوردان روسی به اندازه مدال‌ها و امتیازات استادانه اهمیت داشته باشد، یک مسابقه برای بهترین ایده اعلام شد. در نهایت، جایزه جام کوهنوردی زنان در اوزونکول نسخه‌ای از “فرشته فولادی” بود که توسط شرکت ایتالیایی گریول طراحی و ساخته شد. این ایده به لیانا دارنسکایا، سردبیر مجله “RISK-Onsight”، آرکادی کلیپینین، نماینده گریول در روسیه، و ایرینا موروزوا تعلق داشت.

اولین “فرشته فولادی” به برندگان جام کوهنوردی حضوری زنان در اوزونکول، کاترینا ماتیوشوسکایا و آناستازیا ارمیشینا اهدا گردید. در همان سال، فدراسیون کوهنوردی روسیه تصمیم گرفت دسته‌بندی جداگانه‌ای برای زنان در مسابقات قهرمانی کوهنوردی روسیه ایجاد کند و جایزه ملی سالانه “فرشته فولادی” را پایه‌گذاری کرد. برندگان اولین جایزه سال و دومین “فرشته فولادی” مارینا کوپتوا و آنا یاسینسکایا بودند که برای صعودشان به آسَن این جایزه را دریافت کردند.

هدف اصلی این جایزه، همانند جایزه “تبر طلایی روسیه” برای مردان، ترویج و توسعه کوهنوردی زنان، پوشش اطلاعاتی و ترویج اخلاق کوهنوردی و نگرش مراقبتی به کوه‌ها و کوهنوردان آینده است.

معیارهای اصلی ارزیابی نامزدهای جایزه، علاوه بر سختی صعودها، شامل سبک، زیبایی و زنانگی آن‌ها می‌شود. روند انتخاب و تعیین نامزدها شامل تشکیل لیستی از پروژه‌های کوهنوردی انجام شده توسط تیم‌های زنانه در طول سال است (که ممکن است تیم‌هایی از کشورهای سابق اتحاد جماهیر شوروی را نیز شامل شود).

برندگان توسط هیئت داوران متخصص بر اساس نتایج رأی‌گیری بسته تعیین می‌شوند. مراسم اهدای جوایز در مراسم سالانه فدراسیون کوهنوردی روسیه برگزار می‌شود.

در سال 2010، تلاش شد تا برندگان مانند “تبر طلایی روسیه” بر اساس نتایج رأی‌گیری نمایندگان تیم‌های نامزد در مراسم فدراسیون کوهنوردی روسیه تعیین شوند، اما در سال‌های بعد به روش ارزیابی کارشناسانه بازگشتند.

این جایزه توسط مدیر اجرایی فدراسیون کوهنوردی روسیه یا ستارگان کوهنوردی روسیه و جهان که به مراسم دعوت شده‌اند اهدا می‌شود. به عنوان مثال، در سال 2019، “فرشته فولادی” توسط نیرمال پورجا، رکورددار جهانی که برنامه Q-14 (صعود به تمام هشت‌هزارمتری‌های جهان) را در 6 ماه و 6 روز به پایان رسانده بود، اهدا شد.

برندگان

2008: کاترینا ماتیوشوسکایا و آناستازیا ارمیشینا (برای صعودهای در چارچوب جام زنان فدراسیون کوهنوردی روسیه)
2009: مارینا کوپتوا و آنا یاسینسکایا (قله آسان از طریق چهره شمال غربی، مسیر موروژ)
2010: مارینا کوپتوا (مورچکا، مسیر “مرکز”، صعود انفرادی)
2011: ناتالیا پریلپسکایا و مارینا نچایوا (قله آسان از طریق سمت چپ دیوار غربی، مسیر پوگورلوف)
2012: پولینا گالاتسویچ و ایرینا باکلینیکووا (زامین-کارور، اولین غربی از طریق چهره شمال غربی، مسیر کاپیتانوف)
2013: مارینا کوپتوا، گالینا چیبیتوک و آناستازیا پترووا (تنگکامپوچه، مسیر “جنگ برای عشق”، اولین صعود)
2014: مارینا پوپووا، کاترینا ماتیوشوسکایا، الکساندرا منتوفسکایا، پولینا گالاتسویچ (کاراوشین، قله 4810، مسیر اووچارنکو)
2015: مارینا پوپووا، اولسیا بابوشکینا، جولیا بوریسووا، الکساندرا منتوفسکایا (قله بلاک از طریق دیوار غربی، مسیر گونکو)
2016: ایرینا موروزوا — برای کمک به توسعه کوهنوردی زنان
2017: مارینا کوپتوا و گالینا چیبیتوک (چین، قله کامایلونگ، مسیر “در راه آمستردام”، اولین صعود)
2018: آلنا پانوا، کاترینا رپینا، نادژدا اولنیوا (تونکینسکی گولسی، چرتولن-گرخون، قله اپتیمیست از طریق تاج شرقی، اولین صعود)
2019: ناتالیا تپلووا، اولگا لوکاشنکو (پتیت جورس، چهره شمال غربی، ترکیبی از مسیرهای آنوک و کونتامین)
2020: به دلیل همه‌گیری COVID-19، جایزه اهدا نشد
2020-2021: نادژدا اولنیوا، مارینا پوپووا و ماریا دیوپینا (قله 4818 متر، کاراوشین)