قله شاه علمدار؛ راهنمای صعود به جادوی کلاردشت

در دل کوه‌های جنوبی کلاردشت، بر فراز یکی از مرتفع‌ترین نقاط این منطقه سرسبز، قله‌ای قرار دارد که هم چشم‌اندازی بی‌نظیر دارد، هم ردپای تاریخ و باورهای مردمان بومی را با خود حمل می‌کند. قله شاه علمدار با ارتفاعی حدود ۳۰۳۰ متر، یکی از مقاصد محبوب کوهنوردان، جنگل‌پیمایان و طبیعت‌دوستان است که با مسیر صعود آسان، جنگل‌های انبوه، افق‌های وسیع و ماجرایی جذاب، سفر یک‌روزه‌ای فراموش‌نشدنی را به شما هدیه می‌دهد.

قله شاه علمدار کجاست و چرا خاص است؟

قله شاه علمدار در جنوب منطقه کلاردشت از توابع استان مازندران و در رشته‌کوه تخت سلیمان در البرز مرکزی واقع شده است. این قله با ارتفاع حدود ۳۰۳۰ متر از سطح دریا، بر فراز روستای مجل قرار دارد و مسیر اصلی صعود به آن از همین روستا و دره‌ای به نام شلمجار آغاز می‌شود. قله شاه علمدار به دلیل چشم‌انداز وسیع، پوشش جنگلی زیبا و دسترسی نسبتاً آسان، یکی از مقاصد محبوب کوه‌پیمایی و طبیعت‌گردی در شمال کشور به شمار می‌رود. همچنین وجود بنای امامزاده‌ای با نام شاه علمدار بر فراز قله، بر اهمیت فرهنگی و بومی آن افزوده است.

در منطقه‌ای که علم‌کوه، قله تخت‌ سلیمان و شاخک قامت برافراشته‌اند، شاه علمدار جایگاه ویژه‌ای دارد. نه به خاطر ارتفاعش که کمی از قلل همجوار کوتاه‌تر است، بلکه به دلیل ترکیب فوق‌العاده‌ای از طبیعت، تاریخ شفاهی، آسانی مسیر و افق‌گشایی از بالای قله.

از نوک قله، دشت وسیع کلاردشت با شالیزارها، کلبه‌ها و مسیرهای پرپیچ‌وخم روستاها زیر پای شماست. بنا به روایت‌ها، در گذشته اهالی هنگام کار در دشت، به قله نگاه می‌کردند و برای احترام دستی بر سینه یا سلامی بر لب می‌نشاندند؛ چرا که بر این قله، آرامگاه امامزاده‌ای به نام شاه علمدار قرار داشت که اگرچه اکنون بنایش جدید و ساده است، اما نشانی از باورهای کهن مردم کلاردشت دارد.

بسیاری از بومیان منطقه شاه علمدار را یک مکان مقدس می‌دانند. بنای امامزاده بر فراز قله، به گفته اهالی، در گذشته مکانی سنگی، ساده و باابهت بوده است. اما متأسفانه در دهه‌های گذشته، برخی حفاری‌های غیرمجاز و تخریب‌ها آن را ویران کردند. بنای جدیدی که در سال ۱۳۹۰ ساخته شد، اگرچه جایگزین شد، اما به باور بسیاری، هویت و سادگی معنوی بنای اولیه را ندارد.

با این حال، نام شاه علمدار همچنان در حافظه تاریخی مردم باقی مانده و قله‌اش جایگاهی ویژه در دل‌های کلاردشتی‌ها دارد.

مسیر صعود: از روستای مجل تا قله

مسیر اصلی صعود به شاه علمدار از روستای مجل آغاز می‌شود. پس از ورود به کلاردشت از جاده مرزن‌آباد، حدود ۴ کیلومتر جلوتر، به‌سمت چپ وارد جاده خاکی مجل می‌شوید (تابلو ندارد). با عبور از جاده‌ای به‌طول ۲ تا ۳ کیلومتر، به ورودی دره شلمجار می‌رسید که آغاز ماجراجویی است.

نائومی اومورا؛ جامانده، ماجراجو، در آرزوی کیسه خواب

کوه‌ها، جاذبه‌ها و هزینه‌های سفر به تاجیکستان از ایران

اینجا محل پارک خودرو است. ارتفاع مبدا حدود ۱۶۵۰ متر و مقصد نهایی قله در ارتفاع ۳۰۳۰ متری قرار دارد؛ یعنی در طول مسیر حدود ۱۳۷۰ متر افزایش ارتفاع خواهید داشت. طول مسیر حدود ۷ کیلومتر است و به‌طور میانگین حدود ۳ ساعت برای صعود زمان لازم دارید. شیب متوسط مسیر حدود ۱۹ درصد است؛ یک شیب ایده‌آل برای پیاده‌روی در جنگل بدون آنکه نفس‌گیر یا خطرناک باشد.

در ابتدا مسیر از سمت راست دره شلمجار آغاز می‌شود. این قسمت از مسیر دارای پوشش گیاهی انبوهی است و درختان راش، توسکا، ازگیل و ولیک در اطراف دیده می‌شوند. مسیر در این بخش سایه‌دار و خنک بوده و در فصل‌های گرم سال بسیار دلپذیر است. حدود یک ساعت بعد به دشتی وسیع به نام گاوسرای دشت زمین می‌رسید که در ارتفاع حدود ۲۰۵۰ متری قرار دارد. این محل دارای چشمه آب (در برخی فصل‌ها) و فضای مناسب برای استراحت یا حتی شب‌مانی است.

از اینجا مسیر به سمت یال جنگلی ادامه می‌یابد و با افزایش ارتفاع، پوشش درختان کم‌کم کاهش می‌یابد. پس از حدود یک ساعت دیگر، به گردنه‌ای موسوم به گذشت‌چال در ارتفاع حدود ۲۷۰۰ متری می‌رسید. این گردنه حالت زین‌اسبی دارد و محل تلاقی مسیرهای مختلف از جمله راه دسترسی به قله کله کت نیز هست. چشم‌اندازها در این ارتفاع بسیار زیبا و گسترده می‌شوند و بسیاری از قلل منطقه تخت‌سلیمان از این نقطه قابل مشاهده‌اند.

از گذشت‌چال مسیر به سمت راست منحرف می‌شود و وارد یال اصلی قله می‌شوید. در این بخش دیگر پوشش درختی وجود ندارد و شیب مسیر کمی بیشتر می‌شود، اما مسیر همچنان پاکوب مشخصی دارد. این قسمت آخرین مرحله از صعود است و در حدود ۳۰ تا ۴۵ دقیقه، شما را به قله شاه علمدار در ارتفاع ۳۰۳۰ متری می‌رساند. بر فراز قله، بنای کوچکی به نام امامزاده شاه علمدار قرار دارد که هرچند ظاهر ساده‌ای دارد، اما نمادی از باور و احترام مردم منطقه به این مکان است.

سه بخش اصلی مسیر

1. دره شلمجار تا گاوسرا (دشت زمین):
   این بخش عمدتاً پوشیده از درختان ولیک، ازگیل، راش و توسکا است. پاکوب مشخص است و جریان ملایم چشمه‌ها مسیر را با طراوت می‌کند. در پاییز این مسیر پوشیده از برگ‌های رنگارنگ است، ولی جذابیت اصلی آن در بهار و اوایل تابستان نمایان می‌شود.
2. گاوسرا تا گردنه گذشت‌چال:
   از دشت زمین که یک گاوسرا و محل مناسب کمپ شبانه است، مسیر کمی شیب‌دارتر می‌شود. جنگل انبوه‌تر شده و آرام‌آرام درختان کم‌پشت‌تر می‌شوند تا به ارتفاع ۲۷۰۰ متر و گردنه زین‌اسبی «گذشت‌چال» برسید.
3. گذشت‌چال تا قله:
   مسیر نهایی یالی است که به قله شاه علمدار منتهی می‌شود. این بخش بدون پوشش درخت است، اما چشم‌اندازهای خارق‌العاده‌ای از علم‌کوه، قله کلکت، شاه‌پیل‌کوه و وروشت پیش رویتان می‌گشاید.

مسیر جایگزین از روستای گلامره

اگر کوهنورد حرفه‌ای هستید و دنبال چالش بیشتر می‌گردید، مسیر دوم از روستای گلامره در بخش مرزن‌آباد انتخابی سخت اما کوتاه‌تر است. این مسیر دارای شیب تندتری است، پوشش درختی کمتری دارد، و پاکوب آن در برخی بخش‌ها کم‌رنگ یا گم‌شده است. بنابراین، حضور یک راهنما یا آشنایی با نقشه‌خوانی GPS در این مسیر کاملاً ضروری است.

قله کله کت؛ همسایه بلندتر

حدود نیم ساعت بعد از قله شاه علمدار، در ادامه همان یال، قله‌ای بلندتر به نام «کله کت» با ارتفاع ۳۰۶۰ متر قرار دارد. این قله نه‌تنها بلندتر است، بلکه از دشت کلاردشت بهتر دیده می‌شود. صعود به کله کت از شاه علمدار ساده است و در صورت داشتن زمان و انرژی، تجربه‌ای دوچندان هیجان‌انگیز خواهد بود.

بهترین فصل صعود

بهار، مخصوصاً ماه‌های خرداد و تیر، بهترین زمان برای صعود است. جنگل سرسبز، هوای خنک، گل‌های وحشی، و چشمه‌های جاری، همه در اوج زیبایی هستند. در فروردین نیز می‌توان صعود کرد؛ ولی باید انتظار برف در بخش‌های مرتفع و شب‌مانی سرد را داشت. پاییز در این منطقه زودتر از مناطق دیگر شروع می‌شود و برگ‌ریزان در اوایل مهر، نمای رنگارنگی به جنگل می‌بخشد.

نکات مهم برای صعود

• لباس و تجهیزات مناسب فصل کوهستان همراه داشته باشید.
• در بیشتر نقاط مسیر آنتن‌دهی (همراه اول) برقرار است.
• حتماً آب کافی به همراه ببرید؛ ممکن است چشمه‌ها در برخی فصل‌ها خشک شوند.
• اگر قصد شب‌مانی دارید، دشت زمین بهترین نقطه است.
• به هیچ‌وجه زباله نریزید و به طبیعت احترام بگذارید.
• به تنهایی نروید؛ گروهی صعود کنید، یا دست‌کم به یکی از تورهای کوهنوردی بپیوندید.
• مسیر پاکوب را گم نکنید. در ارتفاعات، مه ممکن است دید را کاهش دهد.

درجه سختی

قله شاه علمدار از نظر درجه سختی در دسته‌ی مسیرهای متوسط و مناسب برای کوهنوردان نیمه‌مبتدی تا متوسط قرار می‌گیرد. اگرچه طول مسیر حدود ۷ کیلومتر و افزایش ارتفاع آن ۱۳۷۰ متر است، اما شیب مسیر به‌طور میانگین ۱۹.۱ درصد بوده و به دلیل وجود پاکوب مشخص، جنگل‌های سایه‌دار، و دسترسی خوب از روستای مجل، پیمایش آن نسبتاً آسان و کم‌ریسک محسوب می‌شود. این مسیر برای کوهنوردانی که آمادگی جسمانی مناسبی دارند یا اولین تجربه‌ صعود به ارتفاعات بالای ۳۰۰۰ متر را کسب می‌کنند، گزینه‌ای ایده‌آل است. تنها در فصل زمستان به دلیل برف‌کوچ، یخ‌زدگی و نیاز به تجهیزات فنی، درجه سختی مسیر به سطح سخت می‌رسد و نیازمند راهنمای باتجربه خواهد بود.

تجربه‌ای معنوی و طبیعی

شاه علمدار فقط یک قله نیست؛ ترکیبی است از سفر، ماجرا، طبیعت، تاریخ، و حال‌خوبی. اگر اولین بار است که به کوه می‌روید، اینجا بهترین نقطه برای شروع است. اگر اهل عکس‌برداری، شب‌مانی یا فقط گشت‌وگذار روزانه هستید، باز هم شاه علمدار شما را ناامید نمی‌کند.

در پایان، شاید قله‌ها قابل تسخیر نباشند؛ اما شاه علمدار بی‌تردید از آن دست قله‌هایی است که وقتی از آن پایین می‌آیید، حس می‌کنید چیزی از خودتان را آن بالا جا گذاشته‌اید.

در ادامه، جدول کامل اطلاعات قله شاه علمدار کلاردشت ارائه شده است: