خونیانگ چیش: قله‌ای که تاریخ کوهنوردی لهستان را تغییر داد

قله خونیانگ چیش (Kunyang Chhish) با ارتفاع ۷,۸۵۲ متر، یکی از بلندترین و چالش‌برانگیزترین قلل رشته‌کوه قراقوروم است. این قله، که به “قله گوشه” (Corner Peak) نیز شناخته می‌شود، در منطقه هیسپار موستاق (Hispar Muztagh) واقع شده است و یکی از مرتفع‌ترین قلل مستقل جهان محسوب می‌شود. قله خونیانگ چیش به دلیل مسیرهای دشوار، خطرات جدی و تاریخچه‌ای سرشار از تلاش‌های نافرجام و تراژیک، کمتر شناخته شده و تنها دو بار فتح شده است.

موقعیت جغرافیایی و ویژگی‌های فیزیکی

خونیانگ چیش در شمال یخچال هیسپار و جنوب‌غربی یخچال خونیانگ قرار دارد. این قله بخشی از رشته‌کوه هیسپار موستاق در قراقوروم است، که یکی از زیررشته‌های برجسته این منطقه محسوب می‌شود. در نزدیکی آن، قله دیستاغیل سار (Disteghil Sar) با ارتفاع ۷,۸۸۵ متر قرار دارد که تنها چند ده متر بلندتر از خونیانگ چیش است. برخلاف دیستاغیل سار که دارای دیواره‌هایی نسبتاً ملایم و گرد است، خونیانگ چیش با شکل نوک‌تیز و دیواره‌های عمودی خود، چالشی فنی‌تر و خطرناک‌تر برای کوهنوردان ایجاد کرده است.

این قله از کمپ اصلی خود در یخچال خونیانگ، ۴,۰۰۰ متر ارتفاع می‌گیرد و از دره هونزا، ارتفاعی بالغ بر ۵,۵۰۰ متر دارد، که نمایانگر عظمت و هیبت این کوه است.

زیرقله‌ها و قله‌های فرعی

مجموعه قله خونیانگ چیش شامل زیرقله‌ها و قله‌های فرعی متعددی است که هرکدام به خودی خود چالشی بزرگ محسوب می‌شوند:

1. خونیانگ چیش جنوبی (۷,۶۲۰ متر): یکی از زیرقله‌های برجسته در جنوب قله اصلی.
2. خونیانگ چیش شرقی (۷,۴۰۰ متر): قله‌ای نسبتاً بلند و دشوار که تاکنون صعودهای کمی به خود دیده است.
3. خونیانگ چیش غربی (۷,۳۵۰ متر): به “قله هرم” (Pyramid Peak) معروف است و هنوز صعود نشده است.
4. خونیانگ چیش شمالی (۷,۱۰۸ متر): به عنوان قله‌ای مستقل شناخته می‌شود و در سال ۱۹۷۹ توسط تیمی ژاپنی صعود شد.

اکتشافات اولیه منطقه

اولین اکتشافات جدی در منطقه خونیانگ چیش در سال ۱۸۶۱ توسط “اچ. اچ. گادوین آستین” انجام شد. او یخچال هیسپار را نقشه‌برداری کرد و اولین صعودهای خود را در این منطقه به ثبت رساند. در سال ۱۸۹۲، “مارتین کانوی” و تیم او نقشه یخچال‌های هیسپار و بیافو را تهیه کردند و اولین عبور از گذرگاه هیسپار را انجام دادند. کانوی همچنین اولین کسی بود که در نوشته‌های خود به قله خونیانگ چیش اشاره کرد.

در سال ۱۹۰۸، “فانی بولاک ورکمن” و همسرش، “ویلیام هانتر ورکمن”، از منطقه بازدید کردند و یکی از اولین عکس‌های مستند از خونیانگ چیش را منتشر کردند. این عکس‌ها نقش مهمی در معرفی این قله به جامعه کوهنوردی بین‌المللی ایفا کردند.

اولین تلاش‌ها برای صعود به قله

تلاش اول: تیم بریتانیایی-پاکستانی در سال ۱۹۶۲

اولین تلاش جدی برای صعود به خونیانگ چیش در تابستان ۱۹۶۲ انجام شد. این تلاش توسط تیمی بریتانیایی-پاکستانی به سرپرستی “میجر ای. جیمز ای. میلز” و “کاپیتان جاوید اختر” هدایت شد. آن‌ها مسیر جنوب‌شرقی قله، از طریق یخچال هیسپار را انتخاب کردند. در ۱۸ جولای، میجر میلز و کاپیتان جونز در حالی که در ارتفاع ۶,۱۰۰ متری بودند، بر اثر سقوط بهمن کشته شدند. این حادثه تیم را وادار به عقب‌نشینی کرد.

اسکی از اورست؛ جزییات فرود تاریخی بارگیل بدون اکسیژن

نوشیدن ادرار در شرایط بقا جانتان را نجات می‌دهد؟ علم چه می گوید

تلاش دوم: تیم ژاپنی در سال ۱۹۶۵

سه سال بعد، تیمی از باشگاه کوهنوردی دانشگاه توکیو، به سرپرستی “هیروتسوگی شراکی”، تلاش دیگری را آغاز کرد. این تیم موفق شد تا ارتفاع ۷,۱۹۳ متری پیشروی کند. اما در ۱۹ آگوست، “تاکئو ناکامورا”، یکی از اعضای تیم، بر اثر فروپاشی یال برفی سقوط کرد و جان باخت. این حادثه باعث شد تیم ژاپنی صعود را متوقف کند.

لهستانی‌ها در آسیا: ماجرای صعود تاریخی به قله خونیانگ چیش

سال ۱۹۳۹، تیمی از کوهنوردان لهستانی برای اولین بار به هیمالیا رفتند و موفق به صعود به قله ناندا دوی شرقی شدند. اما جنگ جهانی دوم، بازگشت آن‌ها به آسیا را برای سال‌ها غیرممکن کرد. دهه‌ها بعد، در سال ۱۹۶۶، تلاش‌های لهستانی‌ها برای کوهنوردی در ارتفاعات آسیا دوباره آغاز شد. در همان سال، لهستانی‌ها اولین صعود موفقیت‌آمیز به قله مالوبیتینگ شمالی (۶,۸۴۳ متر) را رقم زدند. اما نقطه عطف ماجراجویی آن‌ها در سال ۱۹۷۱ رقم خورد؛ زمانی که آندری زوادا و تیمش تصمیم گرفتند قله خونیانگ چیش (۷,۸۵۲ متر)، یکی از چالش‌برانگیزترین قلل قراقوروم را فتح کنند.

آغاز یک مأموریت جسورانه

آندری زوادا، که به عنوان یکی از برجسته‌ترین شخصیت‌های کوهنوردی لهستان شناخته می‌شود، توانست تیمی قدرتمند از کوهنوردان لهستانی را برای صعود به خونیانگ چیش گرد هم آورد. این قله پیش‌تر دو بار توسط تیم‌های بریتانیایی و ژاپنی تلاش شده بود، اما هیچ‌یک موفق به صعود نشده بودند. مسیر انتخابی زوادا نسبت به تلاش‌های قبلی کوتاه‌تر، اما بسیار دشوارتر و پرریسک‌تر بود. او تصمیم گرفت از طریق دیواره جنوب‌شرقی و یال جنوبی به قله برسد، مسیری که نیاز به طناب‌های ثابت و عبور از شیب‌های خطرناک داشت.

اعضای تیم و تجهیزات

تیم لهستانی شامل ۱۲ کوهنورد برجسته از جمله یوژف هنریش، ریشارد شافیفسکی و یان فرانچوک بود. در ماه مه ۱۹۷۱، بخشی از تیم با یک کامیون از لهستان راهی پاکستان شدند و تجهیزات سنگین خود را (بیش از شش تن) به اسلام‌آباد رساندند. سپس باقی اعضا به آن‌ها ملحق شدند و تیم، کمپ اصلی خود را در یخچال پوماری چیش برپا کرد.

پیش از آغاز صعود، اعضای تیم نامه‌هایی احساسی به خانواده‌هایشان نوشتند؛ گویی این ماجراجویی می‌توانست آخرین مأموریت زندگی آن‌ها باشد. مسیر آن‌ها از همان ابتدا پر از بهمن‌های خطرناک بود. به همین دلیل، کوهنوردان زمان دقیق وقوع بهمن‌ها را ثبت کرده و برنامه‌ای موسوم به “برنامه بهمن” تنظیم کردند تا در زمان مناسب از مناطق پرخطر عبور کنند.

اولین چالش جدی: مرگ یان فرانچوک

در ۲۸ جولای، تیم به کمپ سوم در ارتفاع ۶,۴۵۰ متری رسید. در همان روز، یان فرانچوک، جوان‌ترین عضو تیم (۲۶ ساله)، هنگام تلاش برای اتصال به طناب در شکاف یخی سقوط کرد و بر اثر انباشت برف جان باخت. تلاش‌های تیم برای یافتن و نجات او بی‌نتیجه ماند. این حادثه تراژیک روحیه تیم را تحت تأثیر قرار داد و آن‌ها به کمپ اصلی بازگشتند تا درباره ادامه مأموریت تصمیم بگیرند.

تیمی از اعضا پیشنهاد کردند که صعود متوقف شود. اما زوادا، با شخصیت کاریزماتیک و انگیزه‌های قوی خود، اعضای تیم را قانع کرد که به احترام یان فرانچوک، صعود را ادامه دهند. در نهایت، تیم تصمیم گرفت مأموریت را با عزمی راسخ ادامه دهد.

صعود به قله

در اوایل آگوست، تیم لهستانی دوباره صعود را آغاز کرد. در ۸ آگوست، آن‌ها کمپ چهارم را در ارتفاع ۷,۲۰۰ متری برپا کردند. با این حال، طوفانی سنگین به مدت ۹ روز تیم را مجبور کرد به کمپ اصلی بازگردد. پس از پایان طوفان، در ۲۵ آگوست، صعود نهایی به سمت قله آغاز شد.

زوادا، هنریش، شافیفسکی و استرچینسکی، تیم اصلی صعود، در شرایط سخت به ارتفاع ۷,۷۸۰ متری رسیدند و شب را در شرایطی طاقت‌فرسا در یک بیواک سپری کردند. صبح روز ۲۶ آگوست، ساعت ۷:۴۵ صبح، این چهار کوهنورد موفق شدند به قله خونیانگ چیش برسند و پرچم لهستان را در یکی از چالش‌برانگیزترین قلل جهان برافرازند.

بازگشت و یادبود یان فرانچوک

پس از صعود به قله، تیم به کمپ سوم بازگشت و سفری طولانی به سمت کمپ اصلی را آغاز کرد. این صعود موفق، علاوه بر افتخار برای لهستان، یادبودی برای یان فرانچوک نیز بود که جان خود را در مسیر این ماجراجویی از دست داده بود. در کمپ اصلی، تیم مراسم یادبودی برای او برگزار کرد و خاطره او را گرامی داشت.

تأثیر صعود خونیانگ چیش بر کوهنوردی لهستان

آندری زوادا پس از بازگشت از این مأموریت تاریخی، این صعود را “ارزشمندتر از صعود زمستانی به اورست“ توصیف کرد. او گفت: «خونیانگ چیش قله‌ای است که می‌توان تمام رشته‌کوه‌های تاترا را در آن پنهان کرد.»

صعود به خونیانگ چیش نقطه عطفی در تاریخ کوهنوردی لهستان بود. این صعود، که در شرایطی بسیار دشوار و با تیمی کم‌تجربه‌تر نسبت به استانداردهای امروز انجام شد، شروع دوره‌ای بود که از آن به عنوان “دوران طلایی کوهنوردی لهستان“ یاد می‌شود. این صعودها قبل از پدیداری تجهیزات کوهنوردی پیشرفته مانند انواع کاپشن نورث فیس انجام شده بودند.

دومین صعود موفق: تیم بریتانیایی در سال ۱۹۸۸

دومین صعود موفق به قله خونیانگ چیش (۷,۸۵۲ متر) در تابستان سال ۱۹۸۸ انجام شد. در ۱۱ جولای، دو کوهنورد بریتانیایی به نام‌های مارک لو و کیت میلنی، به‌عنوان اعضای تیمی به سرپرستی اندرو وینگفیلد، توانستند از طریق مسیر یال شمال‌غربی به قله دست یابند. این صعود دومین و آخرین صعود موفق به قله اصلی خونیانگ چیش تاکنون بوده است.

صعودهای دیگر در مجموعه خونیانگ چیش

قله‌های فرعی مجموعه خونیانگ چیش نیز در تاریخ کوهنوردی صعودهایی به خود دیده‌اند:

1. در سال ۱۹۷۹، هشت عضو یک تیم ژاپنی از دانشگاه هوکایدو موفق شدند برای اولین بار به قله خونیانگ چیش شمالی (۷,۱۰۸ متر) صعود کنند.
2. در جولای ۲۰۱۳، یک تیم اتریشی توانست از طریق دیواره جنوبی، اولین صعود به قله خونیانگ چیش شرقی (۷,۴۰۰ متر) را انجام دهد.

آمار صعودها و تلفات قله خونیانگ چیش

خونیانگ چیش یکی از خطرناک‌ترین قلل کاراکورام است و آمار آن نشان‌دهنده میزان سختی و خطرات آن است:

• تعداد صعودهای موفق: تنها دو صعود موفق ثبت شده است.
• تعداد صعودکنندگان: تنها ۶ نفر به قله رسیده‌اند.
• تلفات: ۵ کوهنورد در تلاش برای صعود به این قله جان خود را از دست داده‌اند.

اهمیت تاریخی و نمادین قله

صعود به خونیانگ چیش نه تنها یک دستاورد فنی در کوهنوردی است، بلکه نشان‌دهنده روحیه ماجراجویی و ایثار کوهنوردانی است که جان خود را برای فتح این قله به خطر انداخته‌اند. تلاش‌ها و موفقیت‌های مرتبط با این قله در تاریخ کوهنوردی جهان به عنوان نمونه‌هایی از شجاعت و پایداری ثبت شده‌اند.

چالش‌های پیش‌رو و آینده خونیانگ چیش

با وجود اینکه خونیانگ چیش کمتر شناخته شده است، اما همچنان یکی از قلل جذاب و اسرارآمیز برای کوهنوردان ماجراجو باقی مانده است. این قله با مسیرهای دشوار و خطرات طبیعی خود، مقصدی خاص برای کسانی است که به دنبال چالش‌های واقعی هستند. تنها زمان نشان خواهد داد که آیا کوهنوردان بیشتری موفق به فتح این غول خاموش خواهند شد یا خیر.