۱۰ علت خستگی و بی حالی به همراه راهکارهای درمان

احساس خستگی و بی حالی می تواند عذاب آور باشد. در چنین شرایطی فرد توان انجام درست امور روزمره یا ورزش کردن و سایر موارد را با کیفیت خوب ندارد. این احساس را احتمالا در زمان بیماری یا سرماخوردگی تجربه کرده اید. اما دلایل دیگری هم برای پیش آمدن این عارضه وجود دارد. در این نوشته به بررسی دلایل خستگی و بی حالی و همچنین راهکارهای درمانی در این رابطه خواهیم پرداخت. با موج کوه همراه باشید.

منظور از خستگی چیست؟

منظور از خستگی یک بی حالی مزمن است که ثابت و محدودکننده می باشد. این حالت می تواند در دوره هایی عود کند. این شبیه به حسی است که در زمان سرماخوردگی یا آنفولانزا دارید. کسی که به بیماری خستگی مزمن یا بیماری عدم تحمل فعالیت سیستمیک (SEID) مبتلاست، ممکن است صبح از خواب بیدار شود ولی احساس کسی را داشته باشد که نخوابیده است. این مشکل می تواند باعث شود به محل کارتان نروید یا در خانه مفید نباشید.

در بیشتر موارد دلایلی برای خستگی و بی حالی وجود دارد. مواردی همچون رینیت آلرژیک، کم خونی، افسردگی، فیبرومیالژیا، بیماری مزمن کلیوی، بیماری کبدی، بیماری ریوی، عفونت باکتریایی و ویروسی، کمبود ویتامین ها یا سوتغذیه می تواند از دلایل خستگی و بی حالی باشد. مهمترین گام در برطرف کردن این مساله تشخیص است. تشخیص صحیح می تواند باعث ایجاد گام درست در برطرف کردن مشکل شما باشد. در ادامه به برخی از علل رایج اشاره می کنیم.

درمان خستگی و بی حالی

برای درمان خستگی و بی حالی ابتدا سه مورد زیر را بررسی کنید:

• رژیم غذایی: آیا ویتامین ها و سایر مواد مغذی به خوبی به بدن شما می رسد. کمبود مواد معدنی و مغذی مختلف مانند منیزیم، ویتامین دی، پروتئین و غیره می تواند باعث خستگی و بی حالی شود.
• خواب کافی: کم خوابی به تدریج باعث کاهش ریکاوری و تمرکز می شود.
• ورزش منظم و به اندازه: فعالیت بدنی کم یا ورزش بیش از اندازه می تواند باعث کمبود انرژی یا بیش تمرینی شود.

در صورتی که موارد فوق را بررسی کردید و به نتیجه نرسیدید علایم زیر را در نظر داشته باشید:

۱۰ علت خستگی و بی حالی

۱. آلرژی، تب یونجه و خستگی

علائم: خستگی، سردرد، خارش، احتقان بینی و آبریزش

رینیت آلرژیک یکی از علل شایع خستگی مزمن است. اما رینیت آلرژیک اغلب به راحتی قابل درمان و کنترل است. برای تشخیص، پزشک علائم شما را ارزیابی می کند. پزشک همچنین از طریق یک تاریخچه یا آزمایش دقیق متوجه می‌شود که آیا آلرژی شما توسط گرده‌ها، حشرات (کنه‌های گرد و غبار یا سوسک)، شوره حیوانات، کپک‌ها، تغییرات آب و هوا یا چیز دیگری ایجاد می‌شود.

یکی از راه‌های کاهش علائم رینیت آلرژیک – از جمله خستگی و بی حالی – انجام اقداماتی برای جلوگیری از آلرژی‌زا است. علاوه بر این، داروی مناسب می تواند به رفع علائم کمک کند. داروهایی که ممکن است کمک کنند عبارتند از:

• استروئیدهای بینی
• آنتی هیستامین های خوراکی
• آنتی هیستامین های بینی
• اصلاح کننده های لکوترین
• تثبیت کننده های ماست سل

واکسن های آلرژی – ایمونوتراپی – ممکن است در موارد شدید کمک کند. این درمان شامل تزریق هفتگی محلول‌های بالاتر از آلرژن‌های متخلف است. واکسن های آلرژی برای موثر بودن زمان می برد و معمولاً در یک دوره ۳ تا ۵ ساله تجویز می شوند.

۲. کم خونی و خستگی

علائم: خستگی، سرگیجه، احساس سرما، گیجی

کم خونی شایع ترین بیماری خونی در امریکا و البته یکی از موارد شایع در بسیاری از کشورهای دیگر است که بیش از ۵.۶٪ از آمریکایی ها را تحت تاثیر قرار می دهد. برای زنان در سنین باروری، کم خونی یکی از علل شایع خستگی است. این امر به ویژه برای زنانی که سیکل های قاعدگی شدید، تومورهای فیبروم رحم یا پولیپ رحم دارند، صادق است.

کم خونی وضعیتی است که در آن شما گلبول های قرمز کافی ندارید. ممکن است به دلایل زیادی اتفاق بیفتد. به عنوان مثال، ممکن است نتیجه هموروئید یا مشکلات گوارشی مانند زخم، یا سرطان باشد. داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن یا آسپرین نیز می توانند منجر به مشکلات گوارشی و خونریزی شوند. سایر علل کم خونی شامل کمبود آهن، اسید فولیک یا ویتامین B12 است. بیماری های مزمن مانند دیابت یا بیماری کلیوی نیز می توانند باعث کم خونی شوند.

برای تایید تشخیص کم خونی، پزشک به شما آزمایش خون می دهد. اگر کمبود آهن دلیل خستگی شما باشد، درمان ممکن است شامل مکمل های آهن باشد. همچنین می توانید غذاهای غنی از آهن مانند اسفناج، کلم بروکلی و گوشت قرمز را به رژیم غذایی خود اضافه کنید تا به تسکین علائم کمک کنید. ویتامین C همراه با وعده های غذایی یا با مکمل های آهن می تواند به جذب بهتر آهن و بهبود علائم کمک کند.

۳. افسردگی، اضطراب و خستگی و بی حالی

علائم: غم و اندوه؛ احساس ناامیدی، بی ارزشی و درماندگی؛ خستگی

گاهی اوقات، افسردگی یا اضطراب ریشه خستگی مزمن است. افسردگی دو برابر بیشتر از مردان بر زنان تأثیر می گذارد و اغلب در خانواده ها دیده می شود. معمولاً بین سنین ۱۵ تا ۳۰ سالگی شروع می شود. افسردگی پس از زایمان ممکن است پس از تولد نوزاد رخ دهد. برخی از افراد در زمستان دچار اختلال عاطفی فصلی می شوند که با احساس خستگی و اندوه همراه است. افسردگی اساسی نیز بخشی از اختلال دوقطبی است.

با افسردگی، ممکن است بیشتر روز در خلق و خوی افسرده باشید. ممکن است علاقه کمی به فعالیت های عادی داشته باشید. همراه با احساس خستگی، ممکن است زیاد یا خیلی کم غذا بخورید، زیاد یا کم بخوابید، احساس ناامیدی و بی ارزشی کنید و علائم جدی دیگری داشته باشید.

علائم اضطراب ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تحریک پذیری
• مشکل خواب
• نگرانی بیش از حد
• حس خطر در بیشتر مواقع
• احساس عذاب قریب الوقوع
• عصبی بودن

اگر افسرده هستید یا علائم منظم اضطراب دارید، با پزشک خود صحبت کنید و یک معاینه فیزیکی انجام دهید. اگر هیچ دلیل فیزیکی برای افسردگی یا اضطراب وجود نداشته باشد، پزشک ممکن است با شما در مورد گزینه های درمانی صحبت کند و ممکن است شما را برای ارزیابی روانشناختی به یک روانپزشک یا روانشناس ارجاع دهد. گاها حتی مصرف ویتامین دی یا ورزش کردن می تواند به راحتی مشکل شما را حل کند.

اگرچه دلایل خاص افسردگی و/یا اضطراب نامشخص است، اما اینها مشکلات پزشکی بسیار قابل درمانی هستند. دارو، روان درمانی یا ترکیبی از این دو می تواند به تسکین علائم کمک کند.

۴. عفونت ویروسی یا باکتریایی و خستگی و بی حالی

خستگی و بی حالی می تواند از علائم عفونت های مختلف از آنفولانزا گرفته تا HIV باشد. اگر عفونت دارید، احتمالاً علائم دیگری مانند تب، درد سر یا بدن، تنگی نفس یا کاهش اشتها را خواهید داشت. (بسته به عفونتی که دارید متفاوت خواهند بود.)

برخی از عفونت هایی که ممکن است باعث خستگی و بی حالی شوند به نقل از webmd عبارتند از:

• آنفولانزا
• مونونوکلئوز
• کووید -۱۹
• سیتومگالوویروس
• هپاتیت
• HIV

درمان عفونت اغلب باعث رفع خستگی و بی حالی شما می شود. اما برخی از عفونت ها مانند کووید-۱۹ می توانند منجر به خستگی طولانی مدت شوند.

۵. فیبرومیالژیا و خستگی

علائم: خستگی و بی حالی مزمن، درد عمیق عضلانی، نقاط حساس دردناک، مشکلات خواب، اضطراب، افسردگی

فیبرومیالژیا یکی از شایع‌ترین علل خستگی مزمن و دردهای اسکلتی-عضلانی به‌ویژه در زنان است. فیبرومیالژیا و سندرم خستگی مزمن اختلالاتی جداگانه اما مرتبط در نظر گرفته می شوند. آنها یک علامت مشترک دارند: خستگی شدید که به شدت در زندگی افراد اختلال ایجاد می کند.

با فیبرومیالژیا، ممکن است احساس کنید که مهم نیست چقدر بخوابید و این هرگز آرامبخش نیست. و ممکن است احساس کنید که در طول روز همیشه خسته هستید. خواب شما ممکن است با بیداری مکرر مختل شود. با این حال، ممکن است روز بعد هیچ اختلال خوابی را به خاطر نیاورید. برخی از افراد مبتلا به فیبرومیالژیا در یک “مه فیبرو” ثابت زندگی می کنند – یک احساس مه آلود که تمرکز را سخت می کند.

خستگی مداوم در طول روز همراه با فیبرومیالژیا اغلب باعث می شود افراد به اندازه کافی ورزش نکنند. که باعث کاهش آمادگی جسمانی می شود. همچنین می تواند منجر به مشکلات مربوط به خلق و خو شود. بهترین راه برای جبران این اثرات این است که سعی کنید بیشتر ورزش کنید. ورزش فواید فوق العاده ای برای خواب، خلق و خو و خستگی دارد.

اگر شنا (یا هر ورزش متوسط) را برای کاهش خستگی امتحان می کنید، به آرامی شروع کنید. همانطور که به فعالیت بدنی اضافه عادت کردید، می توانید زمان خود را در استخر یا باشگاه افزایش دهید. یک زمان منظم برای ورزش تعیین کنید. از زیاده روی در آن خودداری کنید که می تواند بر خستگی شما بیفزاید.

۶. آلرژی غذایی، عدم تحمل غذایی و خستگی

علائم: خستگی، خواب آلودگی، خستگی مداوم

اگرچه غذا به شما انرژی می دهد، تحقیقات پزشکی نشان می دهد که عدم تحمل غذایی پنهان – یا آلرژی – می تواند برعکس عمل کند. در واقع، خستگی و بی حالی ممکن است یک علامت هشدار اولیه از عدم تحمل غذایی یا آلرژی غذایی باشد. بیماری سلیاک، زمانی اتفاق می‌افتد که نمی‌توانید گلوتن را هضم کنید، همچنین ممکن است باعث خستگی و بی حالی شود.

از پزشک خود در مورد رژیم حذفی بپرسید. این رژیم غذایی است که در آن غذاهای خاص مرتبط با علائم مختلف، از جمله خواب‌آلودگی را در عرض ۱۰ تا ۳۰ دقیقه پس از خوردن آن‌ها، برای مدت معینی حذف می‌کنید تا ببینید آیا تفاوتی ایجاد می‌کند یا خیر. همچنین می‌توانید با پزشک خود در مورد آزمایش آلرژی غذایی صحبت کنید – یا روی یک آزمایش خانگی مانند ALCAT سرمایه‌گذاری کنید که ممکن است به شما در شناسایی غذاهای مزاحم کمک کند.

۷. بیماری قلبی و خستگی

علائم: خستگی ناشی از فعالیتی که باید آسان باشد.

اگر بعد از فعالیتی که قبلاً آسان بود خسته شده اید – به عنوان مثال، بالا رفتن از پله ها – ممکن است زمان آن رسیده باشد که با پزشک خود در مورد احتمال بیماری قلبی صحبت کنید. بیماری قلبی علت اصلی مرگ و میر در بسیاری از افراد است. اگر خستگی شما به قلب شما مربوط می شود، داروها یا درمان ها معمولاً می توانند به رفع مشکل، کاهش خستگی و بازیابی انرژی شما کمک کنند.

۸. آرتریت روماتوئید و خستگی

علائم: خستگی و بی حالی ، سفتی صبحگاهی، درد مفاصل، مفاصل ملتهب

آرتریت روماتوئید (RA)، یک نوع آرتریت التهابی، یکی دیگر از دلایل خستگی و بی حالی مفرط است. از آنجایی که آسیب مفاصل می تواند منجر به ناتوانی شود، درمان زودهنگام و تهاجمی بهترین روش برای آرتریت روماتوئید است.

داروهایی که ممکن است در اوایل RA خفیف استفاده شوند عبارتند از:

• داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)
• داروهای ضد روماتیسمی اصلاح کننده بیماری (DMARDs)

سایر داروهای مورد استفاده در اشکال جدی تر آرتریت روماتوئید شامل درمان های ضد سیتوکین (عوامل آلفای فاکتور نکروز ضد تومور) و همچنین تزریقات و سایر اشکال درمان است.

سایر اختلالات خودایمنی مانند لوپوس و بیماری شوگرن نیز ممکن است باعث خستگی شوند.

۹. اختلالات خواب و خستگی

علائم: خستگی مزمن، احساس خستگی پس از بیدار شدن، خروپف

اختلالات خواب گروهی از شرایط هستند که خواب آرام و ترمیمی را مختل کرده یا از آن جلوگیری می کنند. این می تواند بر سلامت و کیفیت زندگی شما تأثیر بگذارد، بنابراین مهم است که به علائم و نشانه ها توجه کنید.

آپنه خواب یکی از شایع ترین اختلالات خواب است. اگر شما یا شریک زندگیتان متوجه خروپف شدید شدید و خسته از خواب بیدار می شوید و همینطور می مانید، ممکن است دچار آپنه خواب شوید. بسیاری از بزرگسالان حداقل چند شب در هفته خروپف می کنند. اما اگر خروپف تنفس شما را برای چند ثانیه متوقف کند، ممکن است آپنه خواب باشد. در مورد بهترین موقعیت های خواب بیشتر بدانید و ببینید آیا خوابیدن روی شکم بد است یا خیر.

آپنه انسدادی خواب باعث کاهش سطح اکسیژن خون می شود. به این دلیل که انسداد مانع از رسیدن هوا به ریه ها می شود. سطح پایین اکسیژن نیز بر عملکرد قلب و مغز شما تأثیر می گذارد. گاهی اوقات، تنها نشانه ای که ممکن است به آپنه خواب مبتلا باشید، خستگی مزمن است.

پزشک شما ممکن است دستگاه پزشکی به نام CPAP را تجویز کند که به باز نگه داشتن راه های هوایی در هنگام خواب کمک می کند. در موارد شدید آپنه خواب، جراحی ممکن است کمک کند. جراح بافت هایی را که راه های هوایی را مسدود می کنند را برمی دارد. در صورت عدم درمان، آپنه خواب می تواند خطر سکته مغزی یا حمله قلبی را افزایش دهد.

اما آپنه خواب تنها یکی از بسیاری از اختلالات خواب است که باعث خستگی می شود. سایر انواع رایج عبارتند از:

• بی خوابی: شما نمی توانید بخوابید یا در طول شب بخوابید.
• نارکولپسی: در طول روز احساس خواب آلودگی شدید می کنید و ممکن است ناگهان به خواب بروید.
• سندرم پاهای بیقرار (RLS): پاهای شما احساس ناراحتی می کنند و در هنگام خواب میل به حرکت دادن آنها دارید.
• اختلال رفتاری در خواب REM: رویاها را در خواب با صحبت کردن، راه رفتن یا تکان دادن بازوها به تصویر می‌کشید.

با پزشک خود در مورد یک مطالعه خواب (پلی سومنوگرام) صحبت کنید تا متوجه شوید که آیا اختلال خواب دارید یا خیر. اگر اضافه وزن دارید وزن خود را کاهش دهید و اگر سیگار می کشید آن را متوقف کنید. هم چاقی و هم سیگار از عوامل خطر آپنه خواب هستند. خوابیدن به پهلو به جای پشت ممکن است به توقف آپنه خفیف خواب کمک کند.

یک راه حل ساده برای گروه بزرگی از افراد این است که دلایل کم خوابی را حذف و روش زندگی خود را اصلاح کنند.

۱۰. دیابت و خستگی

علائم: خستگی و بی حالی مفرط، افزایش تشنگی و گرسنگی، ادرار بیشتر، کاهش وزن غیرعادی

بروز دیابت نوع ۲ در کودکان و بزرگسالان در ایالات متحده در حال افزایش است. اگر علائم دیابت نوع ۲ را دارید، با پزشک خود تماس بگیرید و بخواهید آزمایش شود. در حالی که فهمیدن دیابت ممکن است ترسناک باشد، دیابت نوع ۲ را می توان با راهنمایی پزشک خود مدیریت کرد.

درمان دیابت نوع ۲ ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• کاهش وزن اضافی
• افزایش فعالیت بدنی
• کنترل دقیق قند خون
• مصرف داروهای دیابت (انسولین یا سایر داروها)
• اصلاح رژیم غذایی

تیروئید کم کار (کم کاری تیروئید) و خستگی و بی حالی

علائم: خستگی مفرط، سستی، احساس خستگی، افسردگی، عدم تحمل سرما، افزایش وزن

مشکل ممکن است تیروئید کند یا کم کار باشد. این به عنوان کم کاری تیروئید شناخته می شود. تیروئید یک غده پروانه ای شکل کوچک است که در پایین گردن شما قرار دارد. این به تنظیم میزان متابولیسم کمک می کند، یعنی میزان مصرف انرژی در بدن را تنظیم می نماید.

بر اساس گزارش بنیاد تیروئید آمریکا، حدود ۱۷ درصد از زنان تا سن ۶۰ سالگی به اختلال تیروئید مبتلا خواهند شد و بیشتر آنها نمی دانند. شایع ترین علت یک اختلال خود ایمنی به نام تیروئیدیت هاشیموتو است. هاشیموتو غده را از تولید هورمون های تیروئید کافی برای عملکرد بدن به شکلی که باید متوقف می کند. نتیجه کم کاری تیروئید یا متابولیسم کند خواهد بود.

آزمایش‌های خونی به نام‌های T3 و T4 هورمون‌های تیروئید را تشخیص می‌دهند. اگر این هورمون‌ها کم باشند، هورمون‌های مصنوعی (داروها) می‌توانند سرعت شما را بالا ببرند، و باید نسبتاً سریع احساس بهتری داشته باشید.

خستگی و بی حالی مرتبط با سرطان

اگر سرطان برای شما تشخیص داده شده است، خستگی اغلب بخشی از خود بیماری یا یک عارضه جانبی برخی درمان ها است. ممکن است احساس خستگی بیش از حد برای حرکت کنید و همچنین ممکن است احساس ضعف داشته باشید. این می تواند با انواع شایع سرطان (مانند سرطان ریه، سرطان روده بزرگ یا سرطان سینه) اتفاق بیفتد. با انواع نادرتر، مانند سرطان های مغز و نخاع؛ و با سرطان های خون که شامل لوسمی، لنفوم و مولتیپل میلوما می شود.

اگر سرطان برای شما تشخیص داده نشده باشد، احساس خستگی و بی حالی زیاد می تواند یک علامت باشد، اما دلایل محتمل تری وجود دارد. اگر علائم دیگری دارید، یا اگر پس از استراحت بیشتر و ایجاد تغییرات دیگر در شیوه زندگی، خستگی شما کاهش نمی یابد، به پزشک خود مراجعه کنید و به او بگویید که چه احساسی دارید.

چه چیزی می تواند باعث خستگی و بی حالی شود؟

بسیاری از بیماری‌های جسمی و روانی و همچنین عوامل سبک زندگی می‌توانند باعث خستگی شما شوند و تشخیص آن را سخت کند. در برخی موارد، ممکن است رفع آن ساده و آسان باشد، مانند مصرف کافئین قبل از خواب. اما علل دیگر، مانند بیماری قلبی یا COPD، جدی هستند و ممکن است لازم باشد درمان طولانی مدت را فورا شروع کنید.

پزشک می تواند به شما کمک کند تا مشکلات سلامتی و همچنین رژیم غذایی، ورزش و سایر عادات سبک زندگی را بررسی کنید تا علت آن را به صفر برسانید و در مسیر بهبودی به شما کمک کند.