استازولامید در ارتفاعات و کوهنوردی: عملکرد، عوارض، مصرف

استازولامید که با نام تجاری دیاموکس نیز به بازار ارایه می شود در جامعه کوهنوردی به عنوان داروی بیماری ارتفاع شناخته می شود. با این حال باید توجه کرد که به دلیل ریشه های درمانی این دارو بدون عوارض نبوده و مصرف آن دارای دو روی روشن و تاریک است. در این مقاله از جنبه های مختلف مانند عوارض، نحوه مصرف، جایگزین ها و دیگر موارد به بررسی استازولامید در کوهنوردی و ارتفاعات پرداخته ایم.

استازولامید چیست؟

این یک مهارکننده کربنیک انیدراز است که معمولا برای درمان گلوکوم، صرع، فشار خون بالا، سیستینوری، اکتازی دورال و البته بیماری ارتفاع استفاده می شود.

استفاده اصلی استازولامید برای درمان گلوکوم می باشد، وضعیتی که در آن افزایش فشار در چشم می تواند منجر به از دست دادن تدریجی بینایی شود. استازولامید فشار چشم را کاهش می دهد.

استازولامید همچنین برای کاهش شدت و مدت علائم (ناراحتی معده، سردرد، تنگی نفس، سرگیجه، خواب آلودگی و خستگی) بیماری ارتفاع (کوه) استفاده می شود. استازولامید همراه با سایر داروها برای کاهش ادم (احتباس مایعات اضافی) و کمک به کنترل تشنج در انواع خاصی از صرع استفاده می شود.

برای صعود به چه ارتفاعی از استازولامید استفاده می شود؟

به نقل از alpineinstitute به طور معمول کسانی که قصد دارند تا ارتفاع 4200 متری صعود کنند نباید نگران استفاده از دارو باشند. کسانی که می خواهند به قله های بین 4200 تا 4800 متر صعود داشته باشند فقط باید در صورتی از استازولامید استفاده کنند که سابقه مشکلات قبلی داشتند.

استازولامید به عنوان پیشگیری

برخی از کوهنوردان از این دارو به عنوان پیشگیری کننده در چند روز قبل از صعود به ارتفاعات استفاده می کنند. به خصوص زمانی که قصد صعود سریع به ارتفاع 3000 متری یا بیشتر دارند.

منظور از صعود سریع در اینجا صعود یک یا دو روزه از سطح دریاست.

ماساتسوگو کونیشی، کوهنورد آهنین از سرزمین آفتاب

قله نقره سر: معرفی و راهنمای صعود

به افرادی که سابقه بیماری حاد ارتفاع دارند توصیه می شود که دیاموکس را به صورت پیشگیرانه مصرف کنند، به ویژه زمانی که برای صعود سریع اقدام کرده یا اینکه در یک روزه بیش از 600 متر در بالای 3000 متری صعود دارند.

نحوه عملکرد استازولامید

این دارو کلیه ها را مجبور به دفع بی کربنات، پایه مزدوج اسید کربنیک می کند. هر چه بی کربنات بیشتر دفع شود، خون اسیدی تر می شود. هرچه خون اسیدی تر شود، تهویه بیشتر تحریک می شود. این در نهایت منجر به اکسیژن بیشتر در خون می شود.

البته باید توجه داشت که این بخشی از فرآیند بدن است و برای هم هوایی و جلوگیری از بروز مشکلات دیگر نیاز به تمهیدات تدریجی تری خواهد بود.

بهترین زمان و نحوه مصرف استازولامید

بسیاری از راهنماهای کوهستان استدلال می کنند که بهترین زمان مصرف این دارو درست قبل از خواب است. این زمانیست که بدن به طور طبیعی تحت فشار کمتری بوده و نیازی به نفس کشیدن عمیق وجود ندارد.

از یک طرف دیگر ممکن است یک دوز در عصر به شما کمک کنند تا در ارتفاع بالا بهتر هم هوا شوید. البته این یک جنبه بسیار بد هم دارد و اینکه شاید لازم شود هر 5 دقیقه دستشویی بروید!

اقدامات احتیاطی

پیش از مصرف استازولامید

اگر به استازولامید، داروهای سولفا، دیورتیک ها (قرص های آب) یا هر داروی دیگری حساسیت دارید، به پزشک و داروساز خود اطلاع دهید.

به پزشک و داروساز خود بگویید که چه داروهای تجویزی و بدون نسخه مصرف می کنید، به ویژه آمفتامین ها، آسپرین، سیکلوسپورین (نورال، ساندیمون)، داروهای افسردگی یا ضربان نامنظم قلب، دی فلونیزال (دولوبید)، دیگوکسین (لانوکسین)، دیورتیک ها (قرص های آب) لیتیوم (Eskalith، Lithobid)، فنوباربیتال، پریمیدون (Mysoline) و ویتامین ها.

اگر بیماری قلبی، دیابت، کبدی یا کلیوی دارید یا قبلاً داشته اید به پزشک خود اطلاع دهید.

اگر باردار هستید، قصد بارداری دارید یا در دوران شیردهی هستید به پزشک خود اطلاع دهید. اگر در حین مصرف استازولامید باردار شدید، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.

اگر جراحی می کنید، از جمله جراحی دندان، به پزشک یا دندانپزشک بگویید که استازولامید مصرف می کنید.

باید بدانید که این دارو ممکن است شما را خواب آلود کند. تا زمانی که نوع تاثیر این دارو بر بدنتان نشدید، رانندگی نکنید و با ماشین آلات کار نکنید.

به یاد داشته باشید که الکل می تواند به خواب آلودگی ناشی از این دارو بیافزاید.

برنامه ریزی کنید که از قرار گرفتن غیرضروری یا طولانی مدت در معرض نور خورشید اجتناب کنید و از لباس های محافظ، عینک آفتابی و ضد آفتاب استفاده کنید. استازولامید ممکن است پوست شما را به نور خورشید حساس کند.

اگر یک نوبت دارو را فراموش کردیم چه کنیم؟

دوز فراموش شده را به محض یادآوری مصرف کنید. با این حال، اگر تقریباً زمان مصرف نوبت بعدی فرا رسیده است، دوز فراموش شده را رها کنید و برنامه دوز منظم خود را ادامه دهید. برای جبران دوز فراموش شده دوز مصرف نکنید.

عوارض جانبی

از مهمترین عوارض ناشی از استازولامید در کوهنوردی می توان به مدر بودن آن اشاره کرد که باعث دفع آب زیاد از بدن می شود که می تواند روی سایر عملکردها تاثیر منفی بسزایی داشته باشد. از مهمترین عوارض استازولامید می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ناراحتی معده
• استفراغ
• از دست دادن اشتها
• اگر هر یک از علائم زیر را تجربه کردید، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید:
• بی حسی و گزگز
• افزایش تشنگی و ادرار
• خواب آلودگی
• سردرد
• گیجی
• تب
• کهیر
• خون در ادرار
• ادرار دردناک
• زرد شدن پوست یا چشم
• تشنج
• گلو درد
• خونریزی یا کبودی غیر معمول

تصورات غلط درباره استازولامید

داستان های مختلفی در مورد استفاده از Diamox وجود دارد که برخی از آنها فقط افسانه هستند، در اینجا برخی از موارد رایج وجود دارد که ممکن است با آنها برخورد کنید:

افسانه: استازولامید علائم ارتفاع زدگی را پنهان می کند

واقعیت: اینطور نیست. این سیستم طبیعی بدن شما را برای هم هوایی سرعت می بخشد. اگر واقعاً بیمار هستید، همچنان علائم را خواهید داشت.

افسانه: اگر این دارو را مصرف کنید، به بیماری ارتفاع مبتلا نخواهید شد.

واقعیت: حتی زمانی که دیاموکس مصرف می کنید، هنوز هم می توانید به بیماری ارتفاع مبتلا شوید. این به شما کمک می کند تا خود را سازگار کنید، شما را در برابر AMS ایمن نمی کند.

افسانه: استازولامید از بدتر شدن AMS در هنگام صعود جلوگیری می کند

واقعیت: اگر علائم AMS را دارید، دیاموکس پس از ابتلا به بیماری کوهستان از شما محافظت نخواهد کرد.

افسانه: اگر مصرف دیاموکس را متوقف کنید، علائم بدتر می شوند

واقعیت: اگر مصرف دیاموکس را در طول صعود خود متوقف کنید، سازگاری شما به سرعت طبیعی بدن باز می‌گردد، توقف دیاموکس آن را کاهش نمی‌دهد یا شما را بیمار نمی‌کند.

جایگزین هایی برای کمک به هم هوایی

هر روز می بینیم که داروهای مختلف به عنوان “طبیعی” ظاهر می شوند که ادعا می کنند همه چیز را از سرطان گرفته تا ریزش مو را درمان می کنند. این شرایط با بیماری کوهستان فرقی نمی کند. محصولات آزمایش نشده هر از چند گاهی با ادعاهای اغراق آمیز ظاهر می شوند.البته تنها داروی آزمایش شده استازولامید است ولی با این حال به موارد زیر نیز اشاره شده است:

• جینکو بیلوبا: نتایج حاصل از این امر بسیار متناقض به نظر می رسد. برخی از مطالعات یک اثر مفید احتمالی را نشان داده اند، برخی دیگر آن را رد کرده اند.
• برگ های کوکا: به طور گسترده در کشورهای آمریکای جنوبی استفاده می شود، اعتقاد بر این است که برگ های کوکا می تواند AMS را کاهش دهد. مطالعات بیشتر همبستگی را نشان داده اند تا علیت.
• چغندر: آب چغندر به طور گسترده در بین برخی از ورزشکاران استفاده می شود زیرا منبع نیتریت رژیم غذایی است که در جریان خون نقش دارد. این به طور گسترده برای استفاده در پیشگیری از AMS مورد مطالعه قرار نگرفته است.
• سیر: برخی شواهد حکایتی ادعا می کنند که مقادیر زیاد سیر می تواند جریان خون را افزایش داده و به سازگاری کمک کند.

چند نکته برای هم هوایی بدون استازولامید

• آمادگی جسمانی خود را بهبود بخشید
• قبل از برنامه اصلی خود چند بار به ارتفاعات مراجعه کنید تا بدنتان به تدریج با شرایط انطباق پیدا کند.
• در روزهای اول حضور در ارتفاعات از فعالیت های شدید مانند حمل کوله پشتی کوهنوردی سنگین یا صعودهای سرعتی اجتناب کنید.
• در طول صعود آب کافی و مواد غذایی به بدنتان برسانید.