تور دو فرانس یکی از مشهورترین و مهم‌ترین مسابقات دوچرخه‌سواری در جهان است که از سال 1903 به طور مداوم برگزار شده است (به‌جز دوره‌های جنگ جهانی). این مسابقه به‌خاطر مسیرهای چالش‌برانگیز، مناظر دیدنی و رقابت‌های نفس‌گیر خود شهرت جهانی دارد و هر ساله توجه میلیون‌ها تماشاگر از سراسر جهان را به خود جلب می‌کند. در این مقاله، به تاریخچه، ساختار، قهرمانان، چالش‌ها و جنبه‌های مختلف تور دو فرانس می‌پردازیم تا شناخت کاملی از این رویداد بزرگ و هیجان‌انگیز داشته باشید.
1. تاریخچه تور دو فرانس
تور دو فرانس برای اولین بار در سال 1903 برگزار شد و هدف اصلی از این مسابقه، افزایش فروش روزنامه L’Auto بود که توسط هانری دگرانژ و جئو لوفور تأسیس شده بود. دگرانژ و لوفور تصمیم گرفتند با ایجاد یک مسابقه دوچرخه‌سواری چند مرحله‌ای در سراسر فرانسه، علاقه مردم به ورزش و روزنامه‌شان را افزایش دهند.
مسابقه نخستین تور دو فرانس در 1 ژوئیه 1903 آغاز شد و تنها شش مرحله داشت که هر مرحله بین 400 تا 500 کیلومتر بود. این مسابقه از پاریس شروع شد و پس از عبور از شهرهای مختلف از جمله لیون، مارسی، تولوز و بوردو، دوباره به پاریس بازگشت. در نهایت، موريس گارين، یک دوچرخه‌سوار ایتالیایی‌الاصل، قهرمان اولین دوره این مسابقه شد. او مسیر مسابقه را در مدت 94 ساعت و 33 دقیقه طی کرد.
پس از موفقیت اولین دوره، تور دو فرانس به تدریج توسعه یافت و در دهه‌های بعدی به یکی از مهم‌ترین رویدادهای ورزشی جهان تبدیل شد. طی سال‌ها، ساختار و قوانین این مسابقه تغییرات زیادی داشته است. مسابقه در ابتدا فقط در جاده‌های مسطح و در شهرهای بزرگ برگزار می‌شد، اما به‌مرور زمان، مراحل کوهستانی به مسابقه اضافه شدند و چالش بیشتری برای شرکت‌کنندگان ایجاد کردند.
جواب درست بده تخفیف بگیر!
برای صعود زمستانی دماوند کدام مورد لازم است؟
در طی دو جنگ جهانی، تور دو فرانس به طور موقت متوقف شد؛ اما پس از پایان جنگ، این مسابقه دوباره احیا شد و به‌تدریج جایگاه خود را به عنوان معتبرترین مسابقه دوچرخه‌سواری جهان به دست آورد.
2. ساختار مسابقه
تور دو فرانس به طور کلی از 21 مرحله تشکیل شده است که هر کدام از این مراحل در مسیرهای مختلفی برگزار می‌شود. این مسابقه معمولاً در اوایل ژوئیه آغاز می‌شود و حدود سه هفته به طول می‌انجامد. شرکت‌کنندگان باید طی این مدت مسافتی حدود 3500 کیلومتر را طی کنند.
مراحل این مسابقه به سه دسته کلی تقسیم می‌شوند:
- مراحل مسطح (Flat Stages): این مراحل عمدتاً در مناطق مسطح و بدون تغییرات قابل توجه در ارتفاع برگزار می‌شوند. در این مراحل، سرعت و تاکتیک‌های تیمی نقش بسیار مهمی ایفا می‌کنند و معمولاً مسابقات اسپرینت در این مراحل برگزار می‌شود.
- مراحل کوهستانی (Mountain Stages): این مراحل یکی از چالش‌برانگیزترین بخش‌های تور دو فرانس هستند. در این مراحل، دوچرخه‌سواران باید از ارتفاعات بلند و مسیرهای پرشیب عبور کنند. صعود به ارتفاعات معروفی همچون Col du Tourmalet و Alpe d’Huez از جمله چالش‌های این مراحل است.
- تایم‌تریال (Time Trial): در این نوع مرحله، هر دوچرخه‌سوار به تنهایی در یک مسیر مشخص با سرعت مشخصی رکاب می‌زند و هدف او کسب بهترین زمان ممکن است.
3. رده‌بندی‌ها و پیراهن‌ها
یکی از جذابیت‌های تور دو فرانس، وجود چندین رده‌بندی مختلف برای قهرمانان است. هر یک از این رده‌بندی‌ها دارای پیراهن‌های مخصوصی هستند که برنده هر رده‌بندی در طول مسابقه آن را می‌پوشد.
الف) پیراهن زرد (Maillot Jaune):
پیراهن زرد مهم‌ترین و معروف‌ترین پیراهن تور دو فرانس است. این پیراهن به دوچرخه‌سواری که در مجموع مراحل کمترین زمان را ثبت کرده است تعلق می‌گیرد. دارنده پیراهن زرد به عنوان قهرمان کلی مسابقه شناخته می‌شود و در پایان مسابقه، فردی که این پیراهن را حفظ کند، برنده نهایی تور دو فرانس خواهد بود.
ب) پیراهن سبز (Maillot Vert):
پیراهن سبز به بهترین دوچرخه‌سوار سرعتی (اسپرینتر) تعلق می‌گیرد. این دوچرخه‌سوار با کسب امتیازهای بیشتر در مراحل اسپرینت، این پیراهن را به دست می‌آورد.
ج) پیراهن خالخالی (Maillot à Pois):
این پیراهن به بهترین دوچرخه‌سوار کوهستان تعلق می‌گیرد. دوچرخه‌سواری که در صعود به ارتفاعات بیشترین امتیازات را کسب کند، صاحب این پیراهن می‌شود. این پیراهن خالخالی به دلیل طراحی خاص خود با نقطه‌های قرمز بر روی زمینه سفید معروف است.
د) پیراهن سفید (Maillot Blanc):
پیراهن سفید به بهترین دوچرخه‌سوار جوان (زیر 25 سال) که کمترین زمان کل را در مجموع مراحل کسب کرده باشد، تعلق می‌گیرد. این پیراهن برای تشویق استعدادهای جوان طراحی شده است.
4. استراتژی‌های تیمی
تور دو فرانس یک مسابقه تیمی است، هرچند که پیروزی نهایی به نام یک نفر ثبت می‌شود. تیم‌های دوچرخه‌سواری معمولاً از 7 تا 8 نفر تشکیل می‌شوند و نقش‌های مختلفی در تیم ایفا می‌کنند. رهبر تیم (Team Leader) معمولاً کسی است که تیم برای کمک به او تلاش می‌کند تا برنده مسابقه شود.
پیشنهاد ویژه موج کوه برای امروز!
دوچرخه‌سوارانی که نقش حمایتی دارند، به کمک رهبر تیم می‌آیند تا او را از باد، رقبای دیگر و خستگی محافظت کنند. استراتژی‌هایی مانند Drafting (حرکت پشت سر هم برای کاهش مقاومت باد) یکی از تکنیک‌های مهم در این زمینه است.
در مراحل کوهستانی، نقش دوچرخه‌سواران کمکی (Domestiques) بسیار پررنگ است؛ آن‌ها رهبر تیم را در صعودها حمایت می‌کنند و به کاهش انرژی مصرفی او کمک می‌کنند. در نهایت، رهبر تیم تلاش می‌کند تا در مراحل پایانی یا تایم‌تریال بهترین عملکرد خود را به نمایش بگذارد.
5. مسیرهای مشهور تور دو فرانس
تور دو فرانس شامل مسیرهای زیبا و چالش‌برانگیزی است که بسیاری از آن‌ها شهرت جهانی دارند. برخی از این مسیرها به دلیل سختی و ارتفاع بالا به نماد تور دو فرانس تبدیل شده‌اند. مهم‌ترین مسیرها عبارت‌اند از:
الف) Alpe d’Huez:
یکی از مشهورترین مسیرهای کوهستانی در تور دو فرانس است که دارای 21 پیچ تند و صعودی شدید است. این مسیر با طول حدود 13 کیلومتر و شیب متوسط 8.1 درصد یکی از چالش‌های بزرگ برای دوچرخه‌سواران است.
ب) Col du Tourmalet:
این مسیر در رشته کوه‌های پیرنه قرار دارد و از معروف‌ترین صعودهای تور دو فرانس است. صعود به این کوه از دو طرف امکان‌پذیر است و ارتفاع آن بیش از 2,115 متر است. صعود به این قله نیاز به توان فیزیکی بالایی دارد و اغلب در مراحل پایانی تور قرار می‌گیرد.
سبک بدو، سریعتر بدو
ج) Mont Ventoux:
یکی دیگر از مسیرهای کوهستانی معروف، مون ونتو است که به دلیل بادهای شدید و مسیر پرشیب آن، یکی از دشوارترین صعودهای تور دو فرانس به شمار می‌رود.
د) شانزلیزه (Champs-Élysées):
آخرین مرحله تور دو فرانس در شانزلیزه پاریس به پایان می‌رسد. این مرحله بیشتر جنبه نمادین دارد و دوچرخه‌سوارانی که تا این مرحله رسیده‌اند، معمولاً برای حفظ جایگاه خود و جشن قهرمانی رکاب می‌زنند.
6. قهرمانان افسانه‌ای تور دو فرانس
در طول تاریخ تور دو فرانس، دوچرخه‌سواران بزرگی توانسته‌اند نام خود را در این مسابقه ثبت کنند. برخی از مشهورترین قهرمانان عبارت‌اند از:
الف) ژاک آنکتیل (Jacques Anquetil):
اولین دوچرخه‌سواری که توانست 5 بار تور دو فرانس را برنده شود. او به دلیل توانایی بی‌نظیرش در تایم‌تریال و تسلط در مراحل مختلف شناخته می‌شود.
ب) ادی مرکس (Eddy Merckx):
یکی از بزرگ‌ترین قهرمانان تاریخ تور دو فرانس که 5 بار این مسابقه را برد. مرکس به دلیل قدرت بی‌نظیرش در همه مراحل (مسطح، کوهستان و تایم‌تریال) به عنوان یکی از کامل‌ترین دوچرخه‌سواران تاریخ شناخته می‌شود.
ج) برنار اینو (Bernard Hinault):
یکی دیگر از دوچرخه‌سواران برجسته که 5 بار قهرمان تور دو فرانس شده است. او آخرین دوچرخه‌سوار فرانسوی بود که توانست این مسابقه را ببرد.
د) کریس فروم (Chris Froome):
یکی از دوچرخه‌سواران مدرن که 4 بار تور دو فرانس را برده است. فروم به دلیل توانایی‌هایش در صعودهای کوهستانی و مراحل تایم‌تریال به یکی از نمادهای دهه اخیر این مسابقه تبدیل شده است.
ه) لنس آرمسترانگ (Lance Armstrong):
داستان آرمسترانگ به عنوان یکی از بزرگ‌ترین رسوایی‌های تاریخ ورزش شناخته می‌شود. او توانست 7 بار تور دو فرانس را برنده شود، اما بعد از افشای دوپینگ گسترده، تمام عناوین او پس گرفته شد.
7. جوایز تور دو فرانس
تور دو فرانس یکی از مسابقات دوچرخه‌سواری با بالاترین جوایز نقدی در جهان است. جوایز به صورت مرحله‌ای، برای قهرمان نهایی، و برای رده‌بندی‌های مختلف مانند بهترین کوهستانی یا بهترین اسپرینتر تقسیم می‌شود. در ادامه نگاهی به ساختار جوایز می‌اندازیم:
الف) جایزه قهرمان نهایی (پیراهن زرد)
قهرمان نهایی مسابقه که موفق به کسب پیراهن زرد می‌شود، جایزه قابل توجهی دریافت می‌کند. در سال‌های اخیر، جایزه قهرمان نهایی 500,000 یورو بوده است. البته این جایزه تنها برای خود دوچرخه‌سوار نیست، بلکه او معمولاً بخشی از این جایزه را با اعضای تیم خود تقسیم می‌کند.
ب) جوایز رده‌بندی‌های مختلف
علاوه بر قهرمان نهایی، دوچرخه‌سوارانی که در رده‌بندی‌های مختلف برتر می‌شوند نیز جوایز نقدی دریافت می‌کنند. برخی از این رده‌بندی‌ها عبارت‌اند از:
- پیراهن سبز (اسپرینتر برتر): حدود 25,000 یورو برای دوچرخه‌سواری که بیشترین امتیازات در اسپرینت‌ها را کسب کرده باشد.
- پیراهن خالخالی (بهترین کوهستانی): حدود 25,000 یورو به بهترین دوچرخه‌سوار کوهستان تعلق می‌گیرد.
- پیراهن سفید (بهترین جوان): دوچرخه‌سواری که در رده سنی زیر 25 سال بهترین عملکرد را داشته باشد، حدود 20,000 یورو دریافت می‌کند.
ج) جوایز مرحله‌ای
در هر یک از مراحل 21گانه تور، دوچرخه‌سوارانی که رتبه‌های برتر را کسب می‌کنند، جوایز نقدی دریافت می‌کنند. این جوایز به شرح زیر هستند:
- برنده هر مرحله: حدود 11,000 یورو به دوچرخه‌سواری که هر مرحله را به‌عنوان نفر اول به پایان برساند، تعلق می‌گیرد.
- رتبه دوم هر مرحله: حدود 5,500 یورو
- رتبه سوم هر مرحله: حدود 2,800 یورو
د) جوایز تیمی
جایزه‌ای نیز به تیمی که بهترین عملکرد کلی را داشته باشد، تعلق می‌گیرد. تیم برتر مسابقه که کمترین زمان مجموع را در بین تیم‌ها به دست آورد، جایزه‌ای حدود 50,000 یورو دریافت می‌کند.
ه) جایزه‌های ویژه
علاوه بر جوایز ذکر شده، جایزه‌های ویژه دیگری نیز در طول مسابقه توزیع می‌شوند:
- روحیه رقابتی (Combativity Award): جایزه‌ای برای دوچرخه‌سواری که در هر مرحله بیشترین تلاش و ابتکار را داشته باشد (مانند فرارهای انفرادی). این جایزه حدود 2,000 یورو برای هر مرحله و 20,000 یورو برای دوچرخه‌سوار رقابتی‌ترین مسابقه است.
- جوایز صعود به کوهستان‌ها: در مسیرهای کوهستانی، به دوچرخه‌سوارانی که اولین نفر به قله‌ها برسند، جوایزی اهدا می‌شود.
تور دو فرانس با توزیع مجموع جوایزی به ارزش حدود 2.3 میلیون یورو در سال‌های اخیر، از پرجایزه‌ترین مسابقات دوچرخه‌سواری جهان به‌شمار می‌رود. قهرمان نهایی بخش عمده این جوایز را دریافت می‌کند، اما سایر دوچرخه‌سواران در مراحل مختلف و در رده‌بندی‌های متفاوت نیز جوایز نقدی قابل توجهی کسب می‌کنند. علاوه بر جوایز نقدی، اعتبار و افتخار برنده شدن در تور دو فرانس یکی از بالاترین دستاوردهای ورزشی در دنیای دوچرخه‌سواری است.
8. میزان کالری سوزی در طول تور دو فرانس
در طول سه هفته مسابقه تور دو فرانس، دوچرخه‌سواران با عبور از مراحل مختلف، بسته به سختی هر مرحله و مسیر، مقدار قابل توجهی کالری می‌سوزانند. میانگین روزانه کالری‌سوزی بین 4000 تا 6000 کالری است و در مراحل دشوار این عدد به 7000 کالری هم می‌رسد.
با یک محاسبه ساده، می‌توان نتیجه گرفت که دوچرخه‌سواران طی سه هفته مسابقه بین 80,000 تا 120,000 کالری یا حتی بیشتر مصرف می‌کنند. برای مقایسه، یک فرد عادی در طول سه هفته با فعالیت متوسط ممکن است حدود 40,000 تا 50,000 کالری مصرف کند، که نشان از فشار فوق‌العاده‌ای است که دوچرخه‌سواران در طول تور دو فرانس تحمل می‌کنند.
9. دوپینگ و رسوایی‌ها
تور دو فرانس به دلیل شهرت و رقابت‌های تنگاتنگ، همواره با مسئله دوپینگ مواجه بوده است. از دهه 1990 میلادی، بسیاری از دوچرخه‌سواران به دلیل استفاده از مواد ممنوعه مانند EPO و استروئیدها از مسابقات محروم شدند. مهم‌ترین رسوایی تاریخ این مسابقه، مربوط به لنس آرمسترانگ بود که پس از سال‌ها افشاگری و تحقیقات، مشخص شد که از دوپینگ استفاده کرده و تمامی 7 عنوان قهرمانی‌اش از او پس گرفته شد.
امروزه، تور دو فرانس از پیشرفته‌ترین روش‌های کنترل دوپینگ استفاده می‌کند و تلاش زیادی برای پاک‌سازی مسابقه از این مسئله انجام داده است.
10. تأثیر اقتصادی و اجتماعی تور دو فرانس
تور دو فرانس به عنوان یکی از بزرگ‌ترین رویدادهای ورزشی جهان، تأثیر زیادی بر اقتصاد فرانسه و شهرهای میزبان دارد. هر ساله میلیون‌ها نفر از سراسر جهان برای دیدن مراحل مختلف تور دو فرانس به فرانسه سفر می‌کنند و همین مسئله باعث رونق گردشگری و افزایش درآمد شهرها و مناطق مختلف فرانسه می‌شود.
از نظر اجتماعی، تور دو فرانس باعث افزایش علاقه عمومی به دوچرخه‌سواری شده و به گسترش این ورزش در سراسر جهان کمک کرده است. تور دو فرانس به عنوان یک نماد از استقامت، توانایی و همکاری تیمی، همواره الهام‌بخش نسل‌های مختلف دوچرخه‌سواران بوده است.
11. تور دو فرانس و محیط زیست
با توجه به افزایش نگرانی‌های زیست‌محیطی، تور دو فرانس نیز به سمت کاهش اثرات زیست‌محیطی خود حرکت کرده است. استفاده از خودروهای الکتریکی برای همراهی تیم‌ها و تلاش برای کاهش استفاده از پلاستیک در طول مسابقه از جمله اقدامات انجام شده در این زمینه است. همچنین، تور دو فرانس برنامه‌هایی برای افزایش آگاهی عمومی در مورد مسائل زیست‌محیطی ارائه کرده است.
12. آینده تور دو فرانس
با وجود چالش‌هایی همچون دوپینگ و تغییرات آب‌وهوایی، آینده تور دو فرانس همچنان روشن به نظر می‌رسد. تلاش‌های گسترده برای مقابله با دوپینگ و ترویج ورزش دوچرخه‌سواری در بین جوانان، باعث شده که این مسابقه همچنان جذاب و معتبر باقی بماند. همچنین، فناوری‌های جدید و استفاده از داده‌های پیشرفته برای بهبود استراتژی‌های تیمی، آینده هیجان‌انگیزی برای این مسابقه ایجاد کرده است.
