نوئل اودل: شاهدی که خود به افسانه تبدیل شد!

در دنیای کوهنوردی، برخی نام‌ها در سایه لحظات خاصی جاودانه شده‌اند. نوئل اودل نیز از این قاعده مستثنی نیست. بسیاری او را به عنوان آخرین فردی که جورج مالوری و اندرو اروین را در سال ۱۹۲۴ زنده بر روی کوه اورست دیده، می‌شناسند. اما زندگی اودل فراتر از این لحظه تاریخی بود. او یک کاوشگر، زمین‌شناس و کوهنورد بی‌وقفه بود که تا سن ۹۳ سالگی نیز به صعود ادامه داد. در این مقاله به زندگی پرفراز و نشیب این مرد فروتن اما تأثیرگذار می‌پردازیم.

آغاز راه: زمین‌شناسی و اولین صعودها

نوئل اودل در ۲۵ دسامبر ۱۸۹۰ در جزیره وایت، واقع در جنوب بریتانیا به دنیا آمد. از همان نوجوانی به زمین‌شناسی علاقه پیدا کرد و پس از تحصیل در کالج برایتون، در مدرسه سلطنتی معادن به تحصیل ادامه داد. همزمان با مطالعات علمی، اودل شروع به توسعه مهارت‌های کوهنوردی خود در ولز شمالی کرد. در سال ۱۹۱۶، در سن ۲۵ سالگی، به عضویت باشگاه آلپاین درآمد و به کوه‌های آلپ سفر کرد تا مهارت‌های خود را در ارتفاعات بیشتر بیازماید.

یکی از نخستین صعودهای مشهور او در سال ۱۹۱۹ بود. او برای نخستین بار مسیر «تنیس شو» (Tennis Shoe) را در منطقه «ایدوال اسلبز» در ولز طی کرد. این مسیر ۱۴۱ متری امروزه یکی از کلاسیک‌ترین مسیرهای سنگ‌نوردی جهان به شمار می‌رود. اودل این مسیر را با تجهیزات حداقلی و به‌صورت سولو صعود کرد. به دلیل ویژگی‌های صخره‌ای خاص این مسیر، کفش‌های آن زمان که شباهت زیادی به کفش‌های تنیس داشتند، نقش مهمی در موفقیت این صعود ایفا کردند. بعدها، همین ویژگی باعث نام‌گذاری مسیر به «تنیس شو» شد.

اسپیتسبرگن: تجربه‌ای ارزشمند در قطب شمال

در تابستان ۱۹۲۱، اودل به تیم کاوشگری دانشگاه آکسفورد در اسپیتسبرگن (جزایر سوالبارد) پیوست. این تیم به سرپرستی پرنده‌شناس مشهور، فرانسیس ژوردین، مأموریت داشت تنوع زیستی و زمین‌شناسی این منطقه را بررسی کند. در این سفر، اودل علاوه بر جمع‌آوری نمونه‌های زمین‌شناسی، یکی از اعضای کلیدی تیم سوار بر سورتمه‌های قطبی بود و نقش مهمی در پیشروی گروه داشت. او توانایی‌های خود در شرایط سخت قطبی را اثبات کرد و بر استقامت و تجربه‌اش افزوده شد.

آشنایی با اندرو اروین

اودل و اروین برای نخستین بار در سال ۱۹۱۹ در قله «فول گراخ» در ولز با یکدیگر روبه‌رو شدند. در آن روز، اودل و همسرش مونا در حال صعود بودند که نوجوانی جسور را دیدند که با موتورسیکلت به قله رسیده بود. این نوجوان کسی نبود جز اندرو اروین. جسارت و روحیه نترس او، اودل را تحت تأثیر قرار داد. چند سال بعد، آن‌ها در سال ۱۹۲۳ در یک سفر دیگر به اسپیتسبرگن همراه شدند. این آشنایی، در نهایت به توصیه اودل برای حضور اروین در تیم اورست ۱۹۲۴ انجامید.

اورست ۱۹۲۴: مهم‌ترین لحظه در تاریخ کوهنوردی

اودل به عنوان افسر اکسیژن در تیم بریتانیایی اورست ۱۹۲۴ خدمت کرد. در روز ۸ ژوئن، در حالی که اروین و مالوری در تلاش برای صعود نهایی بودند، اودل در ارتفاع ۷۹۲۵ متری از کمپ ششم بالا می‌رفت. ناگهان، دو نقطه سیاه را در امتداد خط‌الرأس مشاهده کرد که در حال حرکت به سمت بالا بودند. این آخرین باری بود که مالوری و اروین زنده دیده شدند.

اودل، به مدت ۱۱ شب در ارتفاع بالای ۷۰۰۰ متری بدون اکسیژن مصنوعی ماند و دو بار تا ارتفاع ۸۲۰۰ متری صعود کرد تا اثری از آن‌ها بیابد. هرچند جستجوی او بی‌نتیجه ماند، اما کشف مهمی انجام داد: او فسیل‌هایی را در ارتفاع ۷۷۷۰ متری یافت که ثابت می‌کرد منطقه بالایی اورست زمانی کف یک اقیانوس بوده است.

افسانه حسامی‌فرد؛ اولین زن ایرانی بر فراز ۱۴ قله‌ ۸۰۰۰ متری جهان

اسکی از اورست؛ جزییات فرود تاریخی بارگیل بدون اکسیژن

نخستین صعودها و کاوش‌ها در کانادا و گرینلند

پس از سفر اورست، اودل مدتی در دانشگاه هاروارد تدریس کرد و در همین دوران در سال ۱۹۳۰ مسیر گُلی یخی «هانتینگتون» را در کوه واشنگتن صعود کرد که بعدها «شکاف اودل» نام گرفت. در همان سال، او به کانادا رفت و مسیر فنی و دشوار جنوب غربی کوه رابسون را برای اولین بار صعود کرد.

در سال ۱۹۳۱، اودل در یک سفر علمی به لابرادور شرکت کرد و موفق شد اولین صعودهای چندین قله، از جمله کوه «تتراگونا» و «ریزر بک» را انجام دهد. دو سال بعد، او به گرینلند سفر کرد و در کنار والتر وود، ۱۰ قله را برای نخستین بار فتح کرد.

ناندا دوی: شکوه در هیمالیا

یکی از مهم‌ترین صعودهای اودل در سال ۱۹۳۶ رخ داد، زمانی که در تیم بریتانیایی-آمریکایی چارلز هیوستون به سمت قله ۷۸۱۶ متری ناندا دوی رفت. در آن زمان، ناندا دوی بلندترین قله‌ای بود که تا آن زمان صعود نشده بود. در ۲۹ اوت، او و بیل تیلمان موفق شدند از مسیر جنوب غربی به قله برسند. این موفقیت، یکی از مهم‌ترین دستاوردهای کوهنوردی در آن دوران محسوب می‌شد و تا صعود آناپورنا در سال ۱۹۵۰، ناندا دوی بلندترین قله صعود شده جهان بود.

ادامه صعودها در آمریکای شمالی

در دهه‌های ۱۹۴۰ و ۱۹۵۰، اودل همچنان به کاوش و صعود ادامه داد. در سال ۱۹۴۷، او در کوه‌های راکی کانادا صعودهایی انجام داد. دو سال بعد، در سن ۵۸ سالگی، او همراه با سه کوهنورد دیگر، نخستین صعود قله ۴۸۱۰ متری «مونت ونکوور» را به ثبت رساند که در آن زمان بلندترین قله صعود نشده آمریکای شمالی بود.

شخصیت فروتن و تأثیرگذار

اودل عضو فعال چندین باشگاه کوهنوردی از جمله باشگاه آلپاین بریتانیا، باشگاه هیمالیا، و باشگاه کوهنوردی آمریکا بود. او حتی در سال‌های پایانی عمر، همچنان به سفرهای کوهستانی ادامه می‌داد. آخرین صعود او در ۹۳ سالگی، به مناسبت ۱۲۵امین سالگرد تأسیس باشگاه آلپاین سوئیس انجام شد.

او در طول زندگی خود هیچ‌گاه به دنبال شهرت نبود و بیشتر علاقه داشت به دیگران کمک کند. چارلز هیوستون درباره او نوشته بود: «او یک جنتلمن واقعی بود. سخاوتمند، آرام، و همیشه با لبخند. هیچ‌گاه خسته‌کننده نبود و هرگز با دیگران بدرفتاری نمی‌کرد. همراهی با او لذت‌بخش بود.»

نوئل اودل در ۲۱ فوریه ۱۹۸۷ در ۹۶ سالگی درگذشت. اما تأثیر او در دنیای کوهنوردی و زمین‌شناسی همچنان زنده است. او تنها یک شاهد عینی نبود، بلکه مردی بود که تاریخ کوهنوردی را با تلاش‌های خود رقم زد.

جدول زندگی و دستاوردهای نوئل اودل

این جدول خلاصه‌ای از مهم‌ترین جنبه‌های زندگی و فعالیت‌های نوئل اودل را نشان می‌دهد.