قلب موتور محرک انسان و البته ورزشکاران است. توجه به عملکرد این عضو مهم می تواند در کسب عملکرد ورزشی بهتر و همچنین سلامتی مهم باشد. در ادامه این مقاله موج کوه به بررسی ضربان قلب در ورزشکاران، عوامل موثر بر ضربان قلب و همچنین موارد احتیاطی پرداخته ایم.

تاثیر تمرین بر قلب

انواع ورزشها به خصوص ورزش های استقامتی باعث افزایش قدرت عضلات قلب می شوند. توانایی پمپاژ خون کارآمدتر است و نیاز به ضربان قلب کمتری برای خون رسانی به کل بدن دارد.

با توجه به تمرینات استقامتی، سازگاری های خاصی وجود دارد که افزایش ظرفیت قلب برای پمپاژ بیشتر خون را تسهیل می کند. این سازگاری شامل افزایش اندازه بطن چپ و همچنین افزایش قدرت عضلانی برای پمپاژ خون موثرتر می باشد.

تمرینات استقامتی با کاهش ضربان قلب و استرس و بهبود کارایی در جریان خون باعث افزایش تناسب اندام می شود. طبیعی است که ضربان قلب استراحت ورزشکار در این حالت نیست به فردعادی کمتر باشد. این عدد معمولا در ورزشکاران حرفه ای بین 30 تا 60 می باشد. ضربان قلب بهترین ورزشکاران استقامتی کمتر از 40 در دقیقه است.

ضربان قلب در حالت استراحت (RHR) یک شاخص مهم برای امید به زندگی، بیماری های قلبی عروقی و سطح تناسب اندام است. RHR میانگین ضربان قلب در حالت استراحت کامل است و اول صبح پس از بیدار شدن از خواب اندازه گیری می شود. ضربان قلب استراحت طبیعی برای یک فرد سالم متوسط 60 تا 100 ضربه در دقیقه (ضربان در دقیقه) است.

برادی کاردی چیست

از سوی دیگر، کاهش متوسط ضربان قلب زیر 60 ضربان در دقیقه (معروف به برادی کاردی) نیز ممکن است باعث مشکلاتی مانند خستگی، عدم تحمل ورزش، تنگی نفس، سرگیجه و غش شود. این نوع برادی کاردی می تواند از یک زمینه پاتولوژیک ناشی شود. برادی کاردی پاتولوژیک ممکن است به دلیل کاهش برون ده قلبی یا خون پمپاژ شده از قلب، درد قفسه سینه، سرگیجه و خستگی ایجاد کند.

در مورد ورزشکاران، برادی کاردی نتیجه سازگاری فیزیولوژیکی مثبت از تمرین و ورزش است. ورزشکاران ممکن است ضربان استراحت کمتر از 30 تا 40 ضربه در دقیقه داشته باشند. با این حال، زمانی که برادی کاردی با علائمی مانند خستگی، سرگیجه، درد قفسه سینه و ضعف همراه باشد، ممکن است این علامت فوری برای مراجعه شما به پزشک باشد.

عوامل موثر بر ضربان قلب استراحت چیست؟

احساسات: احساسات بر استرس‌های فیزیولوژیکی بدن تأثیر می‌گذارند و می‌توانند بر ضربان قلب تأثیر بگذارند.

دمای بدن: استرس‌های حرارتی مانند گرما و/یا سرما می‌توانند پاسخ‌های اتساع را تحریک کنند تا جریان خون را برای گرم کردن یا خنک کردن بدن، با توجه به شرایط، تغییر دهند. برای محافظت از بدن، شریان ها گشاد می شوند و ضربان قلب افزایش می یابد تا گردش خون افزایش یابد.

تمرین: عوامل استرس زا تمرین ضربان قلب را به شدت افزایش می دهد. پس از بهبودی کامل، ماهیچه‌های قلب با قوی‌تر شدن سازگار می‌شوند و می‌توانند به طور تدریجی منجر به کاهش کلی پاسخ ضربان قلب (هم در طول تمرین و هم با RHR) شوند.

کم آبی: خون در هنگام کم آبی غلیظ تر می شود. این منجر به افزایش ضربان قلب برای کمک به جریان خون و افزایش RHR می شود.

دریافت ناکافی مواد مغذی: به خاطر داشته باشید که هر چه میزان دریافت مواد مغذی کمتر باشد، به دلیل ریکاوری ناکافی، عوامل استرس زا بر بدن بیشتر می شود. به صورت حاد و مزمن، این می تواند منجر به افزایش ضربان قلب استراحت شود.

کاهش ریکاوری و خواب: ضربان استراحت یکی از بهترین شاخص های خستگی است. خستگی بیشتر منجر به بهبودی کمتر و ضربان استراحت بیشتر می شود.

بیماری: RHR بالاتر می تواند معیاری برای بیماری یا پیش بینی کننده بیماری باشد.

ورزش های طولانی مدت دویدن، دوچرخه سواری، سه گانه و غیره با افزایش اندازه و قدرت قلب، ضربان قلب کمتری دارند. توانایی پمپاژ خون کارآمدتر است و نیاز به ضربان قلب کمتری برای خون رسانی به کل بدن دارد. این امر عمدتاً زمانی مشاهده می‌شود که ورزشکاران در مناطق مختلف ضربان قلب و شدت تمرین برای ایجاد ظرفیت بیشتر تمرین می‌کنند. بنابراین، مناطق با شدت کمتر به ضربان قلب کمتری نیاز دارند تا نیازهای تمرین را برآورده کنند. در نتیجه، این امر ظرفیت استقامت فرد را افزایش می دهد.

برای اطلاعات بیشتر در این رابطه مقاله تمرین بر پایه ضربان قلب را در موج کوه بخوانید.

قلب ورزشکار

به دلیل تمرینات مداوم، به ویژه تمرینات استقامتی، قلب ورزشکار دستخوش تغییرات مثبت خاصی می شود. عضله قلب، به ویژه بطن چپ، ضخیم می شود. این امر خروج خون اکسیژن دار را از قلب در اطراف بدن افزایش می دهد و در نتیجه ضربان قلب را کاهش می دهد. اینها برخی تغییرات انطباقی طبیعی در ساختار و عملکرد هستند که به ورزشکار کمک می کند تا با توجه به تقاضای منحصر به فرد ایجاد شده توسط ورزش، عملکرد بهتری داشته باشد.

با این حال، کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک (HCM)، که یک وضعیت بالینی است، خطرناک بوده و می تواند باعث ایست قلبی ناگهانی شود. کاردیومیوپاتی متسع زمانی است که حفره های قلب برای ذخیره و پمپاژ خون بیشتر بزرگ می شوند در حالی که HCM شامل افزایش ضخامت دیواره و کاهش اندازه محفظه می شود. با توجه به تمرینات استقامتی، سازگاری های خاصی وجود دارد که افزایش ظرفیت قلب برای پمپاژ بیشتر خون را تسهیل می کند. این سازگاری شامل افزایش اندازه بطن چپ و همچنین افزایش قدرت عضلانی برای پمپاژ خون موثرتر است.

چقدر پایین خیلی کم است؟

ضربان قلب ورزشکار در حالت استراحت معمولاً فقط زمانی بسیار پایین در نظر گرفته می شود که علائم دیگری داشته باشد. اینها ممکن است شامل خستگی، سرگیجه یا ضعف باشد.

علائمی مانند این ممکن است نشان دهنده وجود مشکل دیگری باشد. اگر این علائم را در کنار ضربان قلب آهسته تجربه کردید به پزشک مراجعه کنید.

سندرم قلب ورزشی

سندرم قلب ورزشی یک بیماری قلبی است که معمولاً بی ضرر می باشد و معمولاً در افرادی که بیش از یک ساعت در روز ورزش می کنند دیده می شود. ورزشکارانی که ضربان قلب آنها در حالت استراحت بین 35 تا 50 ضربه در دقیقه است، ممکن است دچار آریتمی یا ریتم نامنظم قلب شوند.

این ممکن است در نوار قلب (ECG یا EKG) غیر طبیعی نشان داده شود. معمولاً نیازی به تشخیص سندرم قلب ورزشی نیست زیرا هیچ مشکلی برای سلامتی ایجاد نمی کند. اما اگر با علائم زیر هم روبرو هستید با پزشک صحبت کنید:

• درد قفسه سینه را تجربه کنید
• به هم ریختن ضربان قلب در حین اندازه گیری
• غش کردن در حین ورزش
• گاهی اوقات ورزشکاران به دلیل مشکل قلبی دچار فروپاشی می شوند. اما این معمولاً به دلیل یک بیماری زمینه ای مانند بیماری قلبی مادرزادی است، نه سندرم قلب ورزشی.

تحقیقات جدید نشان می دهد که ورزشکارانی که ضربان قلب آنها در حالت استراحت پایین است، ممکن است در مراحل بعدی زندگی، الگوهای نامنظم قلب را تجربه کنند. یک مطالعه نشان داد که ورزشکاران استقامتی مادام العمر، احتمال بیشتری برای نیاز به ضربان ساز الکترونیکی دارند.

چگونه ضربان قلب ایده آل خود را در حالت استراحت تعیین کنیم؟

ورزشکارانی که خوب تمرین کرده اند ممکن است ضربان قلب در حالت استراحت بین 30 تا 40 ضربه در دقیقه داشته باشند. اما ضربان قلب هر کسی متفاوت است. هیچ ضربان قلب «ایده‌آلی» در حالت استراحت وجود ندارد، حتی اگر ضربان قلب کمتر در حالت استراحت به معنای تناسب اندام بیشتر باشد.

می توانید ضربان قلب خود را در حالت استراحت در خانه اندازه گیری کنید. با چک کردن نبض اول صبح، ضربان قلب خود را در حالت استراحت اندازه بگیرید.