قله خشچال؛ معرفی، راهنمای صعود و جاذبه‌های طبیعی

قله خشچال که به خشته چال نیز معروف است، یکی از قلل مرتفع رشته‌کوه البرز غربی محسوب شده و در منطقه الموت استان قزوین واقع است. این کوه در خط‌الرأس اصلی البرز شمال شرقی بخش رودبار الموت شرقی قرار دارد و با ارتفاع ۳۹۳۰ متر(در برخی منابع تا 4180 متر نیز اشاره شده است اما 3930 متر به نظر دقیق تر می رسد) از سطح دریا، به عنوان یکی از جاذبه‌های کوهنوردی ایران شناخته می‌شود. موقعیت استراتژیک خشچال در مرز دو استان قزوین و مازندران باعث شده تا این کوه از جهات مختلف قابل صعود باشد و چشم‌اندازهای زیبایی از قله‌های مجاور و طبیعت بکر منطقه را ارائه دهد.

موقعیت جغرافیایی و ویژگی‌های کلی

قله خشچال از جهت جنوب غربی به وسیله گردنه سیالان به قله سیالان و از جهت شمال غربی به دو قسمت شمالی و غربی تقسیم می‌شود. یال شمالی این کوه از طریق قله بزاکوه به قله سماموس متصل می‌شود و یال غربی آن به وسیله گردنه گرم‌کوه، به قله پارچ‌کوه راه دارد. در دامنه‌های جنوبی این کوه، دریاچه اوان، یکی از زیباترین دریاچه‌های طبیعی ایران، قرار گرفته است که خود یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری منطقه محسوب می‌شود.

رودخانه‌های منتهی به خشچال

از ارتفاعات جنوبی قله خشچال، رودخانه‌های ازگین، سفیدآب و اوان سرچشمه می‌گیرند که همگی از شاخه‌های اصلی شاهرود (سفیدرود) محسوب می‌شوند. همچنین، از ارتفاعات شمالی این قله، رودخانه چالک‌رود سرچشمه گرفته و پس از گذشتن از دهستان جنت‌رودبار و کلیجان، در بندر شیرود به دریای مازندران می‌ریزد.

مسیرهای صعود به قله خشچال

صعود به قله خشچال از چند مسیر اصلی انجام می‌شود:

1. جبهه غربی: این مسیر از قزوین آغاز شده و از طریق معلم‌کلایه، شمس‌کلایه و روستای وربن در الموت ادامه می‌یابد. پس از عبور از مسیرهای پاکوب و باغ‌های منطقه، کوهنوردان به پناهگاه خشچال و سپس قله می‌رسند.
2. جبهه شمالی: این مسیر از تنکابن (شهسوار) و شیررود شروع شده و از دره رودخانه چالک‌رود به سمت سرچشمه این رودخانه در ارتفاعات خشچال می‌رود. مسیر شمالی دارای طبیعتی سرسبز و مناظری زیباست.
3. مسیر گردنه سیالان و گردنه گرم‌کوه: در این مسیر کوهنوردان ابتدا به گردنه سیالان و سپس از طریق گردنه گرم‌کوه به قله خشچال می‌رسند. این مسیر نسبت به دو مسیر قبلی دشوارتر است و نیاز به آمادگی فیزیکی بیشتری دارد.
4. مسیر جاده معدن: جاده‌ای به طول 16 کیلومتر که برای دسترسی به معدن باریت احداث شده، کوهنوردان را تا نزدیکی پناهگاه خشچال در ارتفاع ۳۳۰۰ متری می‌رساند و با خودروی شاسی‌بلند قابل طی کردن است.

پناهگاه کوهنوردی خشچال

پناهگاه خشچال در گذشته به عنوان محل استقرار کارگران معدن ساخته شده بود، اما بعدها در اختیار هیأت کوهنوردی قزوین قرار گرفت و بازسازی شد. این پناهگاه شامل دو اتاق و یک آشپزخانه است و در هر اتاق یک نیم‌طبقه ۶ متری برای استراحت ایجاد شده است. کف اتاق‌ها از پلاستیک فشرده پوشیده شده و تعدادی پتو برای کوهنوردان در آن موجود است. در نزدیکی پناهگاه یک چشمه آب وجود دارد که منبع تأمین آب برای کوهنوردان محسوب می‌شود. برای اقامت در پناهگاه باید با مسئول آن، آقای خلیل ناصری، هماهنگ کرد.

راهنمای صعود به قله خشچال از مسیر روستای وربن (جبهه غربی)

مسیر صعود از روستای وربن یکی از رایج‌ترین و مناسب‌ترین مسیرها برای فتح این قله محسوب می‌شود. در این راهنما، اطلاعاتی درباره مسیر صعود، تجهیزات مورد نیاز و نکات ایمنی ارائه شده است.

موقعیت و دسترسی به روستای وربن

برای دسترسی به روستای وربن، باید ابتدا به قزوین رفته و از آنجا مسیر جاده الموت را به سمت معلم‌کلایه و سپس روستای وربن طی کنید. فاصله قزوین تا روستای وربن حدود ۱۳۰ کیلومتر است که با خودروی سواری در حدود ۳.۵ ساعت قابل پیمایش است.

تراورس در کوهنوردی؛ حرکت در لبه‌ها، تقاطع ترس و تعادل

نُه ساعت تا ابرها: داستان سقوط و بازگشت تایلر اندروز

مشخصات مسیر صعود

• ارتفاع مبدأ: ۱۸۴۰ متر (روستای وربن)
• ارتفاع قله: ۳۹۳۰ متر
• مجموع مسافت: حدود ۱۱ کیلومتر تا قله (۲۱.۷ کیلومتر رفت و برگشت)
• مدت زمان صعود: ۹.۵ ساعت (با توقف‌های معمول)
• مدت زمان کل برنامه: ۱۴.۵ ساعت
• درجه سختی: نیمه‌سنگین

مسیر صعود

1. شروع از روستای وربن
   • مسیر کوهنوردی از پشت مسجد امام حسین(ع) روستا آغاز می‌شود.
   • مسیر ابتدایی از باغات و تاکستان‌های زیبای منطقه عبور می‌کند.
   • پس از حدود ۱۵ دقیقه پیاده‌روی به اولین چشمه در مسیر خواهید رسید که آخرین منبع تأمین آب قبل از پناهگاه است.
2. ادامه مسیر تا پناهگاه خشچال
   • پس از عبور از باغات و پاکوب مشخص، به مسیر شیب‌دار صعود به سمت ارتفاعات خواهید رسید.
   • مسیر به سمت بالای دره ادامه دارد و پس از حدود ۴.۵ ساعت به پناهگاه خشچال در ارتفاع ۳۳۰۰ متری می‌رسید.
   • در این نقطه می‌توانید استراحت کرده و برای ادامه مسیر آماده شوید.
3. صعود از پناهگاه به قله
   • مسیر پناهگاه تا قله ۲.۱ کیلومتر است که معمولاً حدود ۲.۵ ساعت زمان نیاز دارد.
   • مسیر صعود مشخص است و در برخی قسمت‌ها دارای سنگ‌چین‌هایی برای راهنمایی کوهنوردان است.
   • قله خشچال در شرایط مساعد جوی چشم‌اندازی فوق‌العاده از منطقه الموت و قله‌های اطراف از جمله سیالان و علم‌کوه ارائه می‌دهد.

تجهیزات مورد نیاز

• کفش کوهنوردی مناسب
• لباس مناسب فصل (بادگیر، دستکش، کلاه، عینک آفتابی)
• آب کافی (چشمه فقط در ابتدای مسیر موجود است)
• مواد غذایی انرژی‌زا
• جی‌پی‌اس یا نقشه مسیر
• باتوم کوهنوردی
• کیسه خواب (در صورت شب‌مانی در پناهگاه)

درجه سختی و چالش‌های مسیر صعود

صعود به قله خشچال دارای چالش‌هایی است که کوهنوردان باید برای مواجهه با آن‌ها آماده باشند:

• شیب زیاد ابتدای مسیر: مسیر صعود از روستای وربن دارای شیب نسبتاً زیادی است که ممکن است برای افراد مبتدی دشوار باشد.
• شرایط جوی متغیر: در فصول سرد سال، مسیرهای صعود پوشیده از برف بوده و بادهای شدید ممکن است کوهنوردان را با چالش مواجه کند.
• لکه‌های برفی: حتی در تابستان نیز در برخی نقاط مسیر، لکه‌های برفی مشاهده می‌شود که کوهنوردان باید تجهیزات مناسب همراه داشته باشند.

جاذبه‌های طبیعی اطراف خشچال

قله خشچال علاوه بر موقعیت منحصربه‌فرد خود، دارای جاذبه‌های طبیعی بسیاری است که بازدید از آن‌ها تجربه‌ای فراموش‌نشدنی را برای طبیعت‌گردان و کوهنوردان رقم می‌زند:

1. دریاچه اوان: این دریاچه در دامنه‌های جنوبی قله خشچال قرار دارد و یکی از زیباترین دریاچه‌های طبیعی ایران محسوب می‌شود. دریاچه اوان در فصول سرد سال یخ می‌زند و برای اسکی روی یخ نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
2. آبشار میج: در سمت شمال کوه خشچال، آبشار زیبای میج قرار دارد که یکی از دیدنی‌ترین جاذبه‌های طبیعی این منطقه است.
3. قلل اطراف: از فراز قله خشچال، کوه‌های زیورچال، سماموس، بلورکوه، گی‌جکین، سیالان، علم‌کوه و شاه‌البرز قابل مشاهده هستند.

بهترین زمان برای صعود

بهترین زمان برای صعود به قله خشچال، اواخر اردیبهشت تا اواخر خرداد است که در این دوره، منطقه الموت در اوج سرسبزی خود قرار دارد و شرایط آب‌وهوایی مساعدتر است. البته ماه‌های شهریور و آذر نیز برای صعود مناسب هستند، اما کوهنوردان باید برای تغییرات جوی آماده باشند.

تقدیم به زنده یاد منصور غلامی

مرحوم غلامی از پیشکسوتان کوهنوردی قزوین، بنیان گذاران تکواندو این استان و از عاشقان منطقه سیالان و خشچال بود. جایش سبز و یادش گرامی.

نتیجه‌گیری

قله خشچال یکی از قلل مرتفع و دیدنی رشته‌کوه البرز است که در منطقه الموت استان قزوین قرار گرفته است. مسیرهای متعددی برای صعود به این قله وجود دارد که از جمله مهم‌ترین آن‌ها مسیر روستای وربن، مسیر جبهه شمالی و مسیر گردنه سیالان هستند. پناهگاه خشچال در ارتفاع ۳۳۰۰ متری به عنوان یک اقامتگاه برای کوهنوردان در دسترس است. با توجه به چالش‌های موجود در مسیر، کوهنوردان باید آمادگی جسمانی کافی داشته باشند و تجهیزات مناسب همراه خود ببرند. در نهایت، چشم‌اندازهای بی‌نظیر این قله، دریاچه اوان و سایر جاذبه‌های طبیعی منطقه، خشچال را به یکی از مقاصد محبوب کوهنوردی در ایران تبدیل کرده است.

جدول اطلاعات قله خشچال