یرزی کوکوچکا : اسطوره بی تکرار کوهنوردی

یرزی کوکوچکا(جرزی یا یژی کوکوچکا نیز خوانده می شود) مشهور به یورک، متولد 1948 در شهر کاتوویچ لهستان، آلپینیست و کوهنورد لهستانی که همواره از سوی کارشناسان کوهنوردی به عنوان یکی از بزرگترین و بهترین کوهنوردان تاریخ شناخته میشود. در 18 سپتامبر 1987، او تبدیل به دومین انسانی شد که توانست 14 قله هشت هزار متری جهان را صعود کند. اما این تنها دلیلی نیست که او را به عنوان یکی از اسطوره های کوهنوردی جهان می شناسند، بلکه روشیست که کوکوچکا برای صعود انتخاب کرده بود.

رزومه وی گیج کننده است. یرزی کوکوچکا تنها در مدت هشت سال به تمام 14 قله 8000 متری جهان صعود کرد، از جمله صعود چهار قله در زمستان انجام شد. او از پیشگامان سبک آلپی بود و همه این مجموعه قلل را (به جز یک مورد) بدون اکسیژن کمکی صعود کرد و البته 10 صعود را از مسیر جدید به انجام رسانید.

کوکوچکا همه این کارها را با وجود فشار مالی زیاد، لوازم دسته دوم و با پولی که از طریق کار سخت و شلوغی های بازار سیاه در زادگاهش لهستان به دست آورده بود، انجام داد.

تولد یک اسطوره

کوکوچکا در سال 1948 در کاتوویچ، یک شهر صنعتی که در میان معادن زغال سنگ جنوب لهستان واقع شده است، به دنیا آمد. بخش اعظم شهر در طول جنگ جهانی دوم ویران شده بود، ساختمان‌های تاریخی آن با بلوک‌های آپارتمانی و کارخانه‌های بتنی تحت تأثیر شوروی سابق، که نازی‌ها را بیرون راندند و خود آنجا را ترک نکردند، جایگزین شد. در سالهای 1960 و 1970 و در دوره نوجوانی کوکوچکا، انجام تقریباً هر کاری در لهستان مستلزم پشتکار و خلاقیت بود.

اولین تجربه های سنگنوردی یرزی به سال 1965 بازمی گشت. در آن سال یکی از دوستانش وی را به پولاسیس برد که یکی از مناطق سنگنوردی با دیواره های آهکی به ارتفاع 25 متر برد. کوکوچکا در همان اولین روز احساس کرد که کوهنوردی بخش مهمی از زندگیش را تشکیل خواهد داد.

وی در سال 1966 به باشگاه کوهنوردی در کاتویچ پیوست و در همان سال نیز دوره کوهنوردی را در کوه های تاترا گذراند. صعودهای درخشان وی در لهستان باعث شد مورد تحسین کوهنوردان زبده قرار گیرد و توانست به دولومیت ها در ایتالیا برود. در آن زمان خروج از لهستان کمونیستی آسان نبود.

در تابستان 1973 به همراه ویتک کورتیکا و مارک لوکاسزنوسکی به کوهستان مون بلان رفت و مسیری جدید روی پتی درو باز کردند. کوکوچکا در سال 1974 عازم دنالی در آلاسکا شد و از این کوه بالا رفت.

دیواره پل‌خواب: بهشت سنگنوردان در دل جاده چالوس

صعود به قله دست‌نخورده کارجیانگ؛ روایت شجاعانه دو کوهنورد چینی

یک سال بعد با سیسیلیا کوکوچکا ازدواج کرد و ماه عسل خود را هم با گشایش مسیری جدید در گراندژوراسس گذراند.

در آن دوره، مسیر کوهنوردی در لهستان به این ترتیب بود: کوه های تاترا، دولومیت های ایتالیا، آلپ یا قفقاز، هندوکش، هیمالیا یا قراقوروم. قطار کوهنوردی کوکوچکا نیز روی همین ریل قرار گرفت. وی در سال 1976 عازم هندوکش شد و توانست کوه آوال و کوه تز را به صورت انفرادی صعود کند.

در سال 1981 به همراه کریستوف ویلیچکی و ریشارد پاولوفسکی به نیوزلند رفت.

صعود 8000 متری ها

کارنامه یرزی کوکوچکا نشان می دهد که چرا وی از نظر بسیاری به عنوان بهترین کوهنورد تاریخ شناخته می شود:

1979 – لوتسه (مسیر نرمال)

در آن سال یرزی کوکوچکا، هنریخ، آندره چوک و اسکورک از مسیر نرمال به قله لوتسه صعود کردند. آنها این صعود را پس از فصل بارشهای موسمی و در 4 اکتبر 1979 انجام دادند. وی بدون اکسیژن کمکی به قله رسید.

1980 – اورست (مسیر جدید)

در 17 فوریه 1980 لزک سیچی و ویلیچی اولین صعود زمستانی قله اورست را به انجام رساندند. این اکسپدیشن کمپ یک و دو را در مسیر باقی گذاشت که شرایط ایده آلی برای یک تیم در بهار بعدی محسوب می شد. آندره چوک و کوکوچکا در 19 می 1980 توانستند مسیری جدید روی ستون جنوبی اورست باز کنند. این تنها باری بود که کوکوچکا از اکسیژن کمکی استفاده کرد.

1981 – ماکالو (مسیر جدید – انفرادی)

کوکوچکا در آن سال پس از یک تلاش چند هفته ای به همراه دیگران بر آن شد تا شانس خود را برای صعود انفرادی در ماکالو امتحان کند. وی به سادگی و به تنهایی به راه افتاد و مسیری جدید در ماکالولا (گردنه بزرگ بین قله اصلی و ماکالو2) به صورت انفرادی باز کرد.

1982 – برودپیک (مسیر نرمال، صعود آلپی)

در آن سال یرزی به همراه کورتیکا از مسیر نرمال و به سبک آلپی از قله برودپیک بالا رفتند.

1983 – گاشربروم یک و دو (مسیر جدید، سبک آلپی)

کورتیکا و کوکوچکا مسیرهای جدیدی در گاشربروم یک و دو به سبک سبکبار گشودند.

1984 – برودپیک (مسیر جدید، سبک آلپی)

این یکی از جالبترین صعودهای کوکوچکا و کورتیکا محسوب می شود. آنها مسیری جدید در برودپیک با تراورس سه قله اصلی این کوه به سبک آلپی باز کردند.

1985 – دائولاگیری (اولین صعود زمستانی)

اولین صعود زمستانی دائولاگیری یک حماسه تمام معناست. او باز هم به همراه آندره چوک صعود می کرد. آنها در 21 ژانویه به قله رسیدند و در هنگام بازگشت مسیر خود را گم کردند. نفرات مجبور شدند بدون چادر در زمستان یک شب بیواک کنند.

1985 – چوآیو (دومین صعود زمستانی، مسیر جدید)

قبل از اینکه زمستان 1985 به پایان برسد یرزی خودش را به بیس کمپ چوآیو رساند. او به همراه سه کوهنورد دیگر شامل ماسیج بربکا، آندره هنریش و پاولیکوسکی توانستند این قله را در زمستان صعود کننند. این اولین باری بود که یک قله 8000 متری در زمستان از یک مسیر جدید صعود شد بود و تا امروز نیز تنها دفعه بوده است. کوکوچکا در مدت 25 روز دو صعود زمستانی روی دو قله 8000 متری انجام داده بود!

1985 – نانگاپاربات (مسیر جدید)

در آن سال یورک به همراه آندره هنریخ و کریستوف لوبودزینسکی و کالوس کارسولیو، جوان مکزیکی همطناب شد. آنها یک مسیر جدید دیگر در ستون جنوب شرقی نانگاپاربات باز کردند.

1986 – کانگچنجونگا (اولین صعود زمستانی)

در تاریخ 11 ژانویه 1986 کوکوچکا و ویلیچکی برای اولین بار قله همیشه سرسخت کانگچنجونگا را در فصل زمستان صعود کردند. با توجه به اطلاعات موجود این تنها صعود زمستانی کانگچنجونگا به شمار می رود.

1986 – کی2 (مسیر جدید، سبک آلپی)

قله بعدی احتمالا چیزی جز کی2 نمی توانست باشد. در آن سال کوکوچکا و تادژ پیوتروسکی در آنجا کاری کردند که یک درس درباره کوهنوردی سطح بالا بود. مسیری که این دو نفر در آن سال باز کردند همچنان در انتظار تکرار شدن است. مسیری با درجه صعود معادل 5.10 در ارتفاع بیش از 8000 متری و صعود مصنوعی در نزدیکی قله. این دو نفر در 7 ژوئیه به قله رسیدند اما پایان کار غم انگیز بود. پیوتروسکی در هنگام فرود به دلیل سقوط درگذشت. “رخ جنوبی کی۲ : داستان سخت ترین صعود کوکوچکا” را در موج کوه بخوانید.

1986 – ماناسلو (مسیر جدید، آلپی)

یرزی در همان سال و در تاریخ 10 نوامبر به همراه آرتور هایزر اولین صعود جبهه شمال شرقی ماناسلو را انجام دادند.

1987 – آناپورنا (اولین صعود زمستانی)

پس از صعود در اوایل نوامبر به ماناسول، یورک به همراه آرتور هایزر در 3 فوریه به آناپورنا آنهم در فصل زمستان صعود کردند. این صعود تنها صعود زمستانی آناپورنا تا امروز محسوب می شود.

1987 – شیشاپانگما (مسیر جدید، آلپی)

او دومین کوهنوردی بود که جدول بلندترین کوه‌های جهان را صعود کرد و همچنین سریع‌ترین تا آن زمان به شمار می رفت. او این چالش را تنها در 8 سال در مقایسه با 16 سال مسنر تکمیل کرده بود. مهمتر از آن، او این کار را با سبکی عالی به انجام رسانید.

داستان دودکش ها

برنادت مک‌دونالد ماجرای دودکش را در کوهنوردان آزادی (شرح دوران طلایی کوهنوردی لهستان) توضیح داده است. در سالهای 1980 سیستم کمونیستی به دلیل ورشکستگی اقتصادی روبه اضمحلال بود به طوری که حتی اقلام روزمره هم به سختی در دسترس قرار می گرفت. در چنین شرایطی جمع کردن پول برای صعود در هیمالیا شبیه به عبور از مرکز زمین بود و نیاز به اراده ای شدید داشت، تا اینکه ماجرای رنگ کردن دودکش ها پیش آمد.

کارخانه های لهستان نیز به دلیل فرسودگی نیاز به رنگ آمیزی دودکش های عظیم خود داشتند و از طرف دیگر در رژیم کمونیستی، کارخانه‌ها به‌طور قانونی نمی‌توانستند به افراد برای انجام کار پول بدهند، بنابراین کوهنوردان پول را از طریق باشگاه‌های کوهنوردی خود می‌فرستادند. این پیوند مناسب سرمایه داری و سوسیالیسم بود.

کوکوچکا می‌دانست که شرکت‌های رنگ‌آمیزی دودکش‌ مورد تایید دولت گران هستند و به‌طور نامحدود کند کار می کنند و همچنین کارخانه‌ها برای رنگ‌آمیزی سریع دودکش‌ها تحت فشار هستند. سپس او به دفتر رییس کارخانه رفت و اعلام کرد که به همراه دوستان کوهنوردش می توانند این کار را در یک هفته انجام دهند. کارگران به ساده لوحی یرزی خندیدند، چرا که فقط نصب داربست ها بیش از یک هفته طول می کشید.

اما آنها از طناب به جای داربست استفاده می کردند. کوکوچکا درخواست یک میلیون زلوتی کرد(این 200 برابر میانگین دستمزد ماهیانه بود) و دقیقا همان چیزی بود که اکسپدیشن وی برای رفتن به لوتسه، چهارمین کوه بلند جهان لازم داشت. وی در این برنامه به لوتسه از مسیر عادی بدون اکسیژن کمکی صعود کرد. این کوه تا آن زمان تنها دوبار صعود شده بود.

رزومه یرزی کوکوچکا

در طول دوران تحصیل به مدت طولانی در رشته وزنه برداری کار کرد. کوکوچکا در سال 1966 به عضویت باشگاه کوهنوردی کاتوویچ درآمد و دوره کوهنوردی تاترا را به پایان رسانید.

برخی از صعودهای وی غیر از هشت هزار متری ها

• 1973 گشایش مسیر جدید در درو به همراه ویتک کورتیکا
• 1974 دیواره جنوبی دنالی در آلاسکا ، در این برنامه قدری سرمازده شد.
• 1975 مسیر جدید در دیواره شمالی گراندژوراسس.
• 1976 گشایش مسیر در کوه آوال در هندکش -5800 متر – انفرادی.
• 1976 صعود رخ جنوب شرقی کوه تز در هندوکش – 7015 متر.
• 1978 گشایش مسیر در تریچمیر – 7692 متر- به همراه پیوتروفسکی.
• 1978 اولین صعود بیندو غول زوم – 6340 متر.
• 1984 ماشربروم لا – 5364 متر – صعود انفرادی.
• 1987 یبوکالگان ری – 7365 متر – اولین صعود به قله – سبک آلپی.

یرزی کوکوچکا در طول دوران کوهنوردی خود ، ده مسیر جدید در هشت هزار متری ها باز کرد. هفت بار به سبک آلپی به قله رسید، چهار بار به طور زمستانی ( سه بار به طور کامل در زمستان) یک قله به طور انفرادی. هیچ انسانی تا به امروز موفق به چنین کیفیتی در صعود به هشت هزار متری ها نشده است. یرزی در دو سال به شش هشت هزار متری صعود کرد که سه مورد آن در زمستان بود و در سه تای دیگری هم از مسیرهای بسیار دشواری در کی2 و نانگاپاربات بالا رفت.

یرزی کوکوچکا به آرامی هم هوا میشد، اما شهرت وی برای استقامت ذهنی و بدنی خاصش بود. از همنوردان وی باید به کریستوف ویلیچکی ، آرتور هایزر ، ویتک کورتیکا و ریزاد پاولوسکی اشاره کرد.

رقابت و کوهنوردی از نگاه کوکوچکا

کوکوچکا به طور گسترده ای در جامعه جهانی کوهنوردی به عنوان یکی از بهترین کوهنوردان ارتفاعات بالا شناخته می شود. برخلاف بسیاری از صعود کنندگان در قله های بلند، وی اغلب مسیرهایی را انتخاب می کرد که دست نخورده بودند. در طول دوره فعالیتش توانست ده مسیر در هشت هزار متریها گشایش کند. او به خوبی به عنوان یکی از مبارزان یخ در جهان شناخته می شود.

وی در سال 1988 به همراه مسنر مدال نقره المپیک را دریافت کرد. مسنر از گرفتن مدال به دلیل نگاهش به عدم رقابت در کوهنوردی امتناع کرد. اما کوکوچکا مدال را پذیرفت. او اعتقاد به شکلی از ارزش های رقابتی داشت. وی عقیده داشت که “شاید اگر این شکل از رقابت در آن نبود، من هیچ گاه کوهنوردی نمی کردم.” وی همچنین می گوید” فقط در کوه بودن کافی نیست. من فکر می کنم هدف صعود به کوه است.”

هشت هزار متری ها

در یک دوره از تاریخ لهستان که غذاهای اساسی در لهستان کمیاب بود. یرزی کوکوچکا این توانایی را داشت که تیم خود را تجهیز نماید تا به کوههای بلند سرک بکشد. آنها دودکش رنگ می کردند و به هر دری می زدند تا پول جمع کنند.

پایان یرزی کوکوچکا

کوکوچکا در حال تلاش بر روی جبهه صعود نشده جنوبی لوتسه در 24 اکتبر 1989 درگذشت. او در حال صعود سرطناب در ارتفاع 8200 متری با طناب 6 میلی متری دسته دوم بود که در بازاری در کاتماندو خریده بود. در نهایت پاندول شدن وی به پاره شدن این طناب و سقوطش در رخ دو هزار متری دیواره ختم گردید. جسد وی هیچ گاه یافت نشد.

لوح یادبودی در دره پایینی کوه به یاد او برافراشته شد، هرچند به نظر نمی رسد ضروری باشد. میراث کوکوچکا به صورت پاک نشدنی بر جبهه های بزرگ هیمالیا، در مسیرهای پررنگ و تخیلی که او بر روی کوه‌هایی که دوست داشت باز کرد، نقش بسته است.

فیلمهایی که با محوریت یرزی کوکوچکا ساخته شد.

• Jurek, documentary, Poland
• Kukuczka , documentary, Poland
• Himalayas: Broken rope 

لینک های مرتبط

• جملات مشهور کوکوچکا
• دانلود دنیای عمودی من