لایه بندی در پوشاک کوهنوردی چیست و چه اهمیتی دارد؟

وقتی صحبت از کاوش در فضای باز می شود، یکی از مهم ترین اجزای زرادخانه تجهیزات ما، لباس هایی است که می پوشیم. لباس با ایجاد یک لایه عایق نازک هوا درست در کنار پوست ما را راحت نگه می دارد. با انتخاب بهترین لباس می توانیم از این لایه هوا محافظت کنیم.

به همین دلیل مهم است که یک سیستم لایه بندی ایجاد کنیم که از ما در برابر عناصر محیطی محافظت کند و در عین حال دمای بدن را نیز تنظیم نماید. پوشیدن چند لایه باعث می شود تا سازگاری با شرایط متغیر در پرواز بسیار آسان تر شود.

لایه بندی راز آشکار راحتی نهایی در کوهنوردی، کوهپیمایی، اسکی و سایر ورزشهای کوهستانی است.

گرما، سرما، بارندگی و باد عواملی هستند که بر راحتی ما در مسیر تاثیر می‌گذارند.

نکته اصلی که باید به آن توجه کرد خشک ماندن است. در صورت خیس شدن هم باید بتوانیم به شکل سریع و کارآمد خشک شویم. هم بارش بیرون و هم عرق از داخل به یک اندازه می توانند آسایش (و ایمنی) را از بین ببرند.

اصول سیستم لایه بندی

لایه بیس

لایه بیس اولین لایه ای است که می پوشیم. این لایه باید پوست ما را لمس کند.

هدف از یک لایه بیس تنظیم گرمای بدن با اجازه دادن به عرق برای تبخیر شدن است و در نتیجه ما را خشک نگه می دارد. عرق توسط لایه بیس از پوست ما خارج می شود و سپس به سرعت خشک می شود. لباس هایی با این قابلیت به عنوان رطوبت گیر نیز شناخته می شوند.

دیواره پل‌خواب: بهشت سنگنوردان در دل جاده چالوس

صعود به قله دست‌نخورده کارجیانگ؛ روایت شجاعانه دو کوهنورد چینی

داشتن یک مجموعه خوب از لباس بیس کوهنوردی بسیار مهم است. آنها را به عنوان پایه و اساس سیستم لایه بندی ما در نظر بگیرید. پشم مرینو و پلی استر هر دو گزینه های محبوبی برای مواد لایه بیس هستند که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند.

در بیشتر موارد، پشم مرینو انتخاب بهتری محسوب می شود. محصولات پشم مرینو از پشم گوسفند مرینو درست می شوند. این الیاف طبیعی به دلیل راحتی و گرما، اما بیشتر به دلیل خاصیت ضد بو که در پشم وجود دارد، مشهور هستند. کنترل بو به خصوص در برنامه های چند روزه اهمیت پیدا می کند.

از سوی دیگر، پلی استر نسبتا راحت، بادوام و معمولا ارزان‌تر است. به طور کلی، پلی استر انتخاب بدی نیست. البته پس از هر بار استفاده باید آنرا بشویید وگرنه در معرض بو گرفتن خواهید بود.

لایه میانی

لایه های میانی دفاع اصلی ما در برابر سرما هستند.

عملکرد لایه میانی این است که هوای گرم را در نزدیکی بدن ما به دام می اندازد، از دست دادن گرما را کاهش می دهد، در حالی که اجازه می دهد هر گونه تعریقی از طریق تبخیر دفع شود. برای شرایط سردتر، لایه ضخیم تری از هوای عایق ما را گرمتر نگه می دارد.

داشتن دو لایه میانی یک روش معمول برای شرایط سردتر است. یک لایه میانی سبک و یک لایه میانی با وزن متوسط امکان تنظیم بیشتر را فراهم می کند.

لایه میانی ما می تواند یک ژاکت “پف کرده” عایق شده باشد که با مواد مصنوعی یا پر، پر شده است.

همچنین می تواند یک لایه پلی استر سبک یا پشم مصنوعی باشد. لایه های میانی اغلب به تنهایی در برابر آب و هوا مقاوم نیستند. با این حال، داشتن درجه کمی از مقاومت در برابر آب و هوا می تواند سطح راحتی ما را به میزان قابل توجهی افزایش دهد. این چیزیست که ما به آن کاپشن پلار هم می گوییم.

تمایز بین کاپشن پف دار با الیاف مصنوعی و یا پر طبیعی بسیار مشخص است. برای شرایطی که انتظار داریم کمی ترکیب برف و باران داشته باشیم، انتخاب الیاف مصنوعی بهتر خواهد بود.

الیاف مصنوعی خاصیت عایق خود را حتی در صورت خیس بودن حفظ می کنند. از طرف دیگر، پر پس از قرار گرفتن در معرض بارش، بیشتر خواص عایق خود را از دست می دهد.

اما در شرایطی که احتمال خیس شدن کمتر باشد(مانند سرمای خشک) نسبت گرما به وزن پر به طور شگفت انگیزی نسبت به الیاف مصنوعی بالاتر می باشد.

لایه پوسته یا کاپشن کوهنوردی

یک لایه پوسته دفاع اصلی ما در برابر عناصر محیطی خواهد بود. از آنجایی که لایه های دیگر ما کاملاً ضد آب نیستند، یک پوسته از لایه های میانی ما در برابر باد و بارش محافظت می کند.

یک کاپشن کوهنوردی ساخته شده با پارچه ضد آب، باد را دفع می کند، به بخار آب از ناشی از عرق اجازه خروج می دهد و به لطف یک دافع آب بادوام (DWR) جلوی نفوذ رطوبت از بیرون را خواهد گرفت.

اما ضخامت و نوع لایه پوسته نیز به نوع برنامه و عوامل دیگری بستگی خواهد داشت.

لایه های ضد باد بسیار سبک، فشرده و با قابلیت تنفس بالا می باشند. این مدل در برابر بارشهای خفیف و شرایط محیطی نسبتا آرام مناسب هست. این چیزیست که حتی در صورت احساس عدم نیاز به کاپش نیز بایست در طبیعت همراه شما باشد.

در سطح دوم می توان به کاپشن های سبک اشاره کرد که سافت شل نیز خوانده می شوند. این لایه های پوسته بیرونی در برابر برف و باد با شدت متوسط مناسب هستند.

پوسته های سخت یا هاردشل در سطح سوم بیشترین محافظت را ارایه می دهند. قابلیت تنفس اینها معمولا کمتر بوده اما مقاومتشان در برابر باد و بارش بیشتر است. این مدل ها اغلب دارای زیپ ها تهویه به طور مثال تهویه زیر بغل هستند.

کاپشن های دوپوش ترکیب دیگری هستند که در حقیقت لایه دوم و سوم را با هم دارند.

لباس و کاپشن پر

کاپشن پر عموما برای هوای سردتر، کمپینگ و یا صعود به ارتفاعات بالا به کار برده می شود. اینها دوست خوب صعودهای زمستانی و سفر به قلل هیمالیا به حساب می آیند. این لایه را می توان روی سایر لایه های سه گانه پوشید یا اینکه به جای لایه پوسته یا کاپشن کوهنوردی به کار گرفت.

چگونه از سیستم لایه بندی پوشاک در کوهنوردی استفاده کنیم؟

اگر تا به اینجای کار را درست مطالعه کرده باشید، متوجه می شوید که سیستم لایه بندی پوشاک در عمل می تواند قدری پیچیده باشد. اما چطور باید از این سیستم برای بیشترین راحتی و گرما استفاده کرد. در ادامه راهکارهایی ارایه می کنیم که برایتان مفید خواهید بود.

لایه بیس همیشه هست.

جدا از میزان سرما، نوع بارش و سایر ویژگی های محیطی شما همیشه لباس بیس را بر تن دارید. این در مورد بالاتنه به خصوص صدق می کند. البته در مورد شلوار در صعودهای تابستانی به دلیل گرمای بیش از حد بدن پوشیدن بیس زیر یک شلوار ترکینگ سخت خواهد بود.

در بالاتنه اما شما به بیس نیاز خواهید داشت. این لایه از پوست شما در برابر اشعه آفتاب هم محافظت کرده و در گرمای هوا عرق بدن را به سمت بیرون هدایت می کند.

سیستم لایه بندی در همه قسمت ها وجود دارد.

شما می توانید در صورت لزوم از سیستم لایه بندی در دستکش کوهنوردی یا کلاه نیز بهره ببرید. در مورد دستکش یکی از گزینه ها استفاده از دستکش بیس در زیر و دستکش پر یا پنج انگشتی در روی آن است که گرمای بیشتری برای دست فراهم خواهد کرد. به علاوه در هنگام لزوم کار کردن با دستها به این شکل دست شما در معرض سرمای مستقیم قرار نخواهد گرفت.

همچنین در مورد کلاه هم همین روش وجود دارد. پوشیدن یک کلاه در زیر کلاه کاپشن باعث شکل گیری سیستم لایه بندی می شود. لایه داخلی وظیفه گرما را بر عهده دارد در حالی که کلاه بیرونی نقش پوسته را ایفا خواهد کرد.

آمادگی برای شرایط هوای بدتر در صعود

در زمانی که به سمت ارتفاعات صعود می کنید باید تخمینی از شرایط هوا داشته باشید. به طور کلی در ارتفاعات دما پایین تر و باد بیشتر خواهد بود. پس آمادگی کافی برای هوای بدتر لازم است. یک اشکال سیستم لایه بندی این است که در شرایط حساس شما نمی توانید به لایه میانی که وظیفه گرمایی را بر عهده دارد اضافه کنید. چرا که برای این کار نیاز به درآوردن کاپشن می باشد. پس بهتر است در صورتی که هوا در ارتفاعات سردتر است با نگاه آینده نگرانه صعود کنید. این امکان هست که به دلیل خرابی هوا اضافه کردن لباس در زیر حتی غیرممکن شود.

به همراه داشتن لایه اضافه

یک قانون کلی این است که حتما باید همیشه یک لایه اضافه به همراه داشته باشید. این در مورد پایین تنه شاید عملی نباشد اما در مورد بالاتنه به راحتی می توان به آن عمل کرد. در زمانی که صعود شما با یک لایه بیس، یک لایه میانی و کاپشن کوهنوردی صورت می گیرد به همراه داشتن یک کت پر سبک در شرایط حساس می تواند راهگشا شود. این مورد را در بحث حساس دستکش کوهنوردی نیز مدنظر داشته باشید.

لایه بندی پیشنهادی

در ادامه بر اساس تجربه به یک سیستم پیشنهادی لایه بندی برای بالاتنه اشاره کردیم که می تواند به شما خط مشی دهد. البته بدن افراد با هم متفاوت است. توجه داشته باشید که این پیشنهادات فقط حالت کلی داشته و شرایط در کوهستان ممکن است به شدت تغییر کند.