موقعی که درگذشت روزنامه های فرانسه اینگونه تیتر زدند: “آخرین کوهنورد فرانسه مرد” این برای یک کشور با تاریخ بزرگ کوهنوردی و هزاران کوهنورد فعال معنای خاصی دارد. ژان کریستف لافایل با استعدادترین کوهنورد نسل خود به شمار می رفت. کوچک، قوی و بی باک، او بدون اکسیژن یا پشتیبان از بلندترین قله های جهان صعود کرد. ژان اغلب به تنهایی صعود می کرد، شاید به این دلیل که کس دیگری نمی توانست پابه پایش حرکت کند.
لافائل در سال 1965 در گپ، در دامنه کوه های آلپ فرانسه به دنیا آمد. او کوهنوردی را در سنین جوانی با الهام از کتاب های جمع آوری شده توسط پدرش که یک کوهنورد آماتور مشتاق بود، آغاز کرد. او به سرعت ثابت کرد که یک استعداد خارق‌العاده است و مسیرهای جدید و دیدنی را روی صخره‌های نزدیک خانه‌اش ایجاد کرد. این مسیرها با استفاده از بولت باز شده بود و خطرناک نبودند اما اغلب صعود از آنها نیاز به توانایی بالایی داشت که لافایل با 160 سانت قد و 55 کیلوگرم وزن با جثه کوچکش از عهده آنها بر می آمد.
به زودی، او در کوه های بلند آلپ فارغ التحصیل شد، جایی که به سرعت خود را ثابت کرد. لافایل در محیط رقابتی شدید کوهنوردی فرانسه زمانی مورد توجه قرار گرفت که این کوهنورد جوان تازه کار شروع به “تکرار” برخی از سخت ترین مسیرها در توده مون بلان نمود. چنین مسیرهایی گاهی روزها طول می‌کشید، اگرچه لافایل با سرعت و مهارت فنی خارق‌العاده‌ای که قرار بود به برند او تبدیل شود آنها را با سرعت هر چه تمام در می نوردید. لافایل ابتدا از سخت ترین مسیرهای موجود صعود کرد و سپس موج جدیدی را رهبری کرد. صعودها او را به دنیایی عمودی بردند، جایی که او تحت تهدید دائمی ریزش سنگ یا بهمن، با تبر و کرامپون از یخ های آویزان بالا رفت و دیواره های سنگی را یک به یک صعود کرد. بسیاری از صعودها را به تنهایی انجام می داد و برای محافظت از خود تکنیکهای صعود انفرادی یا حتی فری سولو بهره می برد.
داستان آناپورنا
در سال 1992، یکی از کوهنوردان برتر فرانسه، پیر بگین، از لافایل پرسید که آیا مایل است به هیمالیا برود تا یک مسیر جدید پیچیده و بسیار چالش برانگیز را در آناپورنا، را صعود کند. او 27 سال داشت و قطعا یک 27 ساله عاشق کوهنوردی این پیشنهاد را قبول خواهد کرد.
برنامه صعود به طرز وحشتناکی اشتباه پیش رفت. پس از چند روز کوهنوردی طوفان آنها را در بر گرفت و دو کوهنورد تصمیم گرفتند پایین بروند. در همین زمان به دلیل درآمدن کارگاه بگین به عمق یخهای آناپورنا سقوط کرد و بسیاری از وسایل را با خود برد.
لافایل تنها ماند. بدون آب و غذا و تقریبا بدون تجهیزات. و البته با یک بازوی شکسته که به دلیل سقوط سنگ برایش مانده بود. نهایتا کریستوف پس از 5 روز به کمپ اصلی رسید.
لافایل بعداً توضیح داد که هنگام پایین آمدن از دیوار به بیرون نگاه می کرد و چراغ های اقامتگاه های کوهنوردی را در دره پایین می دید، دنیایی از امنیت و آسایش و گرمای انسانی که بسیار دور به نظر می رسید. تصاویر گرفته شده از وی پس از بازگشت تقریبا مثال یک از گوربرخاسته است. حماسه آناپورنا را در این رابطه مطالعه کنید.
پس از آناپورنا
بعد از آن حادثه لافایل تصمیم گرفت دیگر صعود نکند اما پس از یک دوره نقاحت و ریکاوری باز هم به کوهستان بازگشت. مثلی هست که می گوید بهترین کوهنوردان فراموش کارترین ها هستند و این درباره ژان هم حقیقت داشت.
این اعجوبه دنیای کوهنوردی در کشوری که پر از کوهنورد است زبانزد خاص و عام بود به طوری که در آن زمان نیمی از مغازه های شامونی عکس لافایل را روی دیوار داشتند. وی در 15 روز توانست 9 مسیر در کوههای آلپ از جمله 6 رخ عظیم شمالی این کوهها را صعود کند و از یکی به دیگری هم اسکی کرد.
او یک سال پس از آناپورنا چوآیو را صعود کرد و سپس در سال 1994 مسیر جدیدی در جبهه شمالی آناپورنا آنهم به تنهایی گشود. وی گاشربروم یک و دو را در چهار روز به صورت پشت سر هم و به تنهایی در سال 1996 صعود کرد و در سال 2001 هم باز به تنهایی از ماناسلو بالا رفت.
اما این آناپورنا بود که گویی وی را به اسارت گرفته بود و بعدا زندگی نامه خود را زندانی آناپورنا نامید. اولین بار او یک تلاش انفرادی در خط بریتانیا در جبهه جنوبی انجام داد که به دلیل شرایط بد برف شکست خورد. در سال 1998 او با یک تیم بزرگتر به همان مسیر بازگشت، اما با کشته شدن یکی از اعضای تیم در بهمن، اکسپدیشن رها شد.او سرانجام در سال 2002 به همراه آلبرتو اینوراتگی از طریق خط الراس طولانی و شرقی به قله رسید.
در سال 2003 بود که تصمیم گرفت 14 قله هشت هزار متری را صعود کند اما برخلاف اکثر کوهنوردان به دنبال صعود استاندارد از این کوهها نبود. ژان در یک دوره 2 ماهه در سال 2003، نانگاپاربات(انفرادی)، دائولاگیری و برودپیک را صعود کرد.
در دسامبر 2004 نیز به تنهایی به قله شیشاپانگما رسید. این صعود به نوعی اولین صعود زمستانی کوه بود اما به دلیل تاریخ آن (11 دسامبر قبل از انقلاب زمستانیست) در دسته صعودهای زمستانی طبقه بندی نشد. در این مرحله وی 11 قله 8000 متری را صعود کرده بود و برای تکمیل هدف خود به صعود اورست، کانگچنجونگا و ماکالو نیاز داشت.
لافایل به جای کوهنوردی در تیم های بزرگ و طناب ثابت، صعود در تیم های کوچک یا اغلب به تنهایی را برگزیده بود. با این حال همه روزنامه نگارانی که با وی مصاحبه کرده بودند او را فردی متواضع، بی ادعا، صمیمی و ملایم توصیف می کردند. این با تصویر یک ورزشکار حرفه ای و اغلب شلوغ کار متفاوت می نمود.
همسر یا مدیر رسانه ای
شاید به نظر می رسید که او باید یک شکل کلاسیک کوهنورد باشد که برای کوهنوردی همسر و خانواده را رها می کند تا به رویای خود دست یابد. اما منتقدان داستان دیگری داشتند: این همسر لافایل کتیا بود که او را از دیگران جدا کرده و تبدیل به یک ستاره رسانه ای کرد. در حقیقت همسر لافایل مسئول رسانه ای او بود.
یان گایزندانر، مشاور آب و هوا در شامونی که بسیاری از کوهنوردان از جمله لافایل هم با وی مشورت می کردند عقیده داشت: اگر کتیا نبود، ژان هرگز نمی توانست کارهایی که می خواست انجام دهد. این به لطف پولی بود که کتیا می توانست تامین کند. “کتیا رسانه ها، جنبه تجاری و تدارکات را مدیریت می کرد، من آب و هوا را بررسی کردم و ژان کریستف تمرین کرد و صعود کرد.”
چرا صعود می کرد؟ و چرا تنها صعود می کرد؟
گایزندانر عقیده داشت، لافایل در ارتفاعات احساس خودمختاری و استقلال می کرد. او با غرایز بقای خود زندگی می کرد و این برایش لذت بخش بود. این چیزی بود که باعث می شد بیشتر و بیشتر همسر و فرزندانش را دوست داشته باشد. ژان به دنبال ثابت کردن چیزی نبود.
گایزندانر ادامه می دهد تنها صعود می کرد، چون هیچ کس اندازه او قوی و سریع نبود. هر کس دیگری که با وی صعود می کرد در پشت سر جا می ماند.
اما کتیا نظر دیگری در این رابطه دارد. او می گوید ژان پس از اتفاق آناپورنا دوست نداشت مرگ کوهنوردی دیگر را بیند و همین باعث شد به دنبال صعودهای انفرادی بیشتری روانه شود.
پایان در ماکالو
آخرین صعود لافائل یکی از جسورانه ترین صعودهای او بود. در دسامبر 2005 او تلاش انفرادی برای صعود به ماکالو (8462 متر) را آغاز کرد، تنها قله 8000 متری در نپال که صعود زمستانی را ندیده بود.
او برای چهار هفته در ماه دسامبر و ژانویه کاملا به تنهایی بارهای خود را به بیس کمپ پیشرفته در بالای کوه برد اما به دلیل باد شدید مجبور به عقب نشینی از گردنه ماکالو لا شد. با این حال هوا پس از دو هفته روبه بهتر شدن گذاشت و در 24 ژانویه برای تلاشی دیگر به راه افتاد. تنها وسیله ارتباطی او تلفن ماهواره ای بود که روزی چند بار با همسرش صحبت می کرد.
در صبح روز 27 او روی یک طاقچه کوچک در حدود 1000 متر زیر قله اردو زد و به همسرش گفت که در آن روز تلاش خواهد کرد تا به قله برسد. دیگر از او خبری نشد. بدون هیچ کوهنوردی در کوه، تنها در کوه به آن بزرگی ، امکان تلاشی برای امداد وجود نداشت. تیم کمپ اصلی او پس از یک هفته ناپدید شدن امید به بازگشت زنده وی را از دست دادند و بعدا پرواز هلی کوپتر در کوه هم نتوانست هیچ اثری پیدا کند. از وی همسر و سه فرزند (دو فرزند از ازدواج اول و یک فرزند از ازدواج دوم ) برجای ماند.
اینگونه بود که آخرین کوهنورد فرانسه به پایان راه خود رسید.
منابع: theguardian / wikipedia
