یک فوتبالیست چقدر باید بدود؟ نگاهی علمی به میزان دویدن در فوتبال حرفه‌ای

در زمین بازی فوتبال، چیزی فراتر از گل‌زنی و مهارت‌های تکنیکی در جریان است: دویدن. دویدن، بخش پنهانی از تلاش طاقت‌فرسای بازیکنان است که گاه از دید مخاطبان مخفی می‌ماند، اما تأثیر آن در نتیجه بازی انکارناپذیر است. اما واقعاً یک فوتبالیست حرفه‌ای چقدر در طول بازی می‌دود؟ آیا همه بازیکنان یک مقدار می‌دوند؟ آیا نوع پُست در میزان دویدن تأثیر دارد؟ و اصلاً این مقدار دویدن چه اثری بر فیزیولوژی و آمادگی بدنی دارد؟ در ادامه با استناد به پژوهش‌های علمی، پاسخ این سؤالات را خواهیم داد. این موضوعیست که هم برای علاقمندان دویدن و هم عاشقان فوتبال جالب خواهد بود.

میانگین مسافت دویدن در یک مسابقه فوتبال

طبق داده‌های منتشر شده در مجله Journal of Sports Sciences و نیز آنالیزهای FIFA، میانگین مسافت دوندگی بازیکنان حرفه‌ای فوتبال بین 9 تا 13 کیلومتر در هر بازی متغیر است. این تفاوت‌ها به عوامل متعددی از جمله پست بازیکن، سبک تیمی، لیگ محل بازی، شرایط بدنی و استراتژی مربی وابسته است.

جدول میانگین دوندگی بر اساس پُست:

این اعداد ممکن است در برخی بازی‌ها بیشتر یا کمتر شوند. برای مثال، در بازی‌های پرفشار یا تورنمنت‌های سطح بالا مثل جام جهانی، میزان دوندگی افزایش می‌یابد.

دویدن، فقط مسافت نیست!

در فوتبال، دویدن تنها به معنای پیمایش مسافت نیست. آنچه اهمیت دارد نوع و شدت دویدن است. فوتبال ورزشی با الگوی حرکتی “تناوبی با شدت متغیر” است. یعنی بازیکنان مدام بین راه رفتن، دویدن آرام، دویدن با سرعت متوسط، دویدن با سرعت بالا، و اسپرینت (دویدن انفجاری) در حال جابه‌جایی هستند.

مطالعه‌ای در سال 2020 در European Journal of Applied Physiology نشان داد که:

• یک بازیکن حرفه‌ای ممکن است بیش از 150 بار تغییر سرعت در طول بازی داشته باشد.
• حدود ۱۰۰۰ تا ۱۴۰۰ حرکت مجزا در یک مسابقه انجام می‌دهد.
• بازیکنان سطح بالا معمولاً ۳۰۰ تا ۷۰۰ متر اسپرینت انجام می‌دهند.

بنابراین تمرکز تنها روی کیلومتر طی‌شده اشتباه است؛ کیفیت دوندگی اهمیت بالاتری دارد.

نقش پست در دویدن بازیکنان

هافبک‌های مرکزی بیشترین دوندگی را دارند. دلیل آن هم واضح است: آن‌ها باید هم در حمله شرکت کنند و هم در دفاع. این بازیکنان اغلب رابط خط حمله و دفاع هستند و باید مدام در سراسر زمین جابه‌جا شوند.

۱۴ نکته علمی برای افزایش سرعت در دوچرخه‌ سواری

راهنمای ساعت‌های COROS؛ کدام مدل برای شما مناسب است؟

مدافعان مرکزی معمولاً کمتر می‌دوند، زیرا جای‌گیری‌شان در زمین ثابت‌تر است. در مقابل، مدافعان کناری و وینگرها نیز دوندگی زیادی دارند، چون در کنار خط بازی می‌کنند و در حمله و دفاع حضور فعال دارند.

مهاجمان بسته به سبک تیم، ممکن است دوندگی زیادی نداشته باشند، اما زمانی که توپ در اختیار است یا در فاز پرس هستند، انفجاری و پرفشار می‌دوند.

دوندگی فوتبالیست‌ها در لیگ‌های مختلف

آمارهای ثبت‌شده در لیگ‌های اروپایی تفاوت‌هایی را نشان می‌دهند:

این اختلاف‌ها به سبک بازی در هر لیگ مربوط است. مثلاً تیم‌های آلمانی تمایل به بازی با پرس شدید و ضدحمله دارند، در حالی که در اسپانیا کنترل توپ و پاس‌کاری بیشتر است.

اثر دویدن بر فیزیولوژی بازیکن

برای حفظ چنین سطحی از دوندگی، فوتبالیست‌ها باید:

• VO2max بالا داشته باشند (در حدود 60-70 میلی‌لیتر/کیلوگرم/دقیقه)
• توان بی‌هوازی بالا برای اسپرینت‌های مکرر داشته باشند
• توانایی ریکاوری سریع بین حرکات متوالی را داشته باشند
• توانایی تحمل لاکتات و تأخیر در خستگی را تقویت کنند

تحقیق منتشرشده در British Journal of Sports Medicine در سال 2019 نشان داد که فوتبالیست‌هایی با VO2max بالاتر، توانایی بیشتری در انجام حرکات با شدت بالا در انتهای نیمه دوم دارند.

چگونه بازیکنان برای این حجم از دویدن آماده می‌شوند؟

تمرینات تخصصی فوتبالیست‌ها به‌گونه‌ای طراحی می‌شوند که بتوانند ترکیب کاملی از دویدن هوازی، بی‌هوازی، تمرینات انفجاری، تمرینات ریکاوری فعال و تمرینات سرعتی را داشته باشند.

در تمرینات پیش‌فصل و میان‌فصل، برنامه‌هایی شامل:

• تمرینات HIIT (تمرین تناوبی با شدت بالا)
• تمرینات سرعتی ۱۰ تا ۴۰ متر
• تمرینات فارتلک(دویدن با سرعت‌های متغیر)
• تمرینات مبتنی بر موقعیت برای شبیه‌سازی فشار بازی

استفاده می‌شود تا بازیکن بتواند در جریان بازی واقعی عملکرد بالایی ارائه دهد.

فناوری در خدمت دویدن: GPS و آنالیزهای عملکردی

امروزه بیشتر تیم‌ها از تکنولوژی GPS Vest استفاده می‌کنند تا دقت بالایی در اندازه‌گیری فعالیت بازیکنان داشته باشند. این دستگاه‌ها:

• مسافت طی‌شده را اندازه‌گیری می‌کنند
• تعداد اسپرینت‌ها را محاسبه می‌کنند
• مناطق سرعتی را تفکیک می‌کنند (پیاده‌روی، دویدن سبک، دویدن سریع، اسپرینت)
• بار تمرینی (Training Load) را گزارش می‌کنند

با این اطلاعات، مربیان قادر به تنظیم تمرینات و پیشگیری از آسیب ناشی از تمرین بیش از حد هستند.

مثال‌های واقعی از دوندگی بازیکنان مشهور

در جام جهانی ۲۰۱۸:

• ایوان راکیتیچ (کرواسی) بیش از ۱۵ کیلومتر در یک مسابقه دوید (در بازی با انگلستان).
• ن‌گولو کانته، هافبک فرانسه، در بازی‌های مختلف بین ۱۱ تا ۱۳ کیلومتر دوندگی داشت.
• در لیگ برتر، جیمز میلنر از بازیکنانی بود که در هر بازی بالاترین آمار دوندگی را ثبت می‌کرد.

آیا دوندگی بیشتر = عملکرد بهتر؟

نه الزاماً. دویدن باید هوشمندانه و مؤثر باشد. بازیکنی که زیاد می‌دود اما در موقعیت‌های کلیدی حاضر نیست، تأثیر کمتری دارد نسبت به بازیکنی با مسافت کمتر اما با حرکات مؤثر و انفجاری.

مطالعاتی در Journal of Sports Analytics نشان می‌دهد بازیکنانی که نسبت “دوندگی مؤثر به کل دوندگی” بالایی دارند، عملکرد بهتری در شاخص‌های فردی مثل پاس کلیدی، شوت در چارچوب و تکل موفق دارند.

نتیجه‌گیری

یک فوتبالیست حرفه‌ای بسته به پست، سبک تیم و آمادگی بدنی باید بین 9 تا 13 کیلومتر در هر مسابقه بدود. اما آنچه مهم‌تر است، نوع دویدن، شدت و هوشمندی حرکات در زمین است. فوتبال، ورزشی پویاست و آمادگی برای چنین دوندگی‌ای نیازمند تمرینات علمی، نظارت دقیق و بازتوانی منظم است.

جدول جامع میزان دوندگی فوتبالیست‌ها بر اساس پست، شدت و نوع دویدن

منابع:

1. Mohr, M., Krustrup, P., & Bangsbo, J. (2003). Match performance of high-standard soccer players with special reference to development of fatigue. Journal of Sports Sciences.
2. Di Salvo, V. et al. (2007). Performance characteristics according to playing position in elite soccer. Int J Sports Med.
3. Bradley, P.S. et al. (2013). The influence of playing formation on physical demands and technical characteristics in English football. J Sports Sci.
4. FIFA Technical Report 2022.
5. British Journal of Sports Medicine (2019), Volume 53.