قله چُت (یواشه) اراک: کوه خاص برای کوهنوردان و سنگ‌نوردان

استان مرکزی، به‌ویژه شهر اراک، دارای جاذبه‌های طبیعی و کوهستانی متعددی است که یکی از شاخص‌ترین آن‌ها قله چُت یا “چُتِ یواشه” در رشته‌کوه لجور است. این قله با ارتفاعی تقریباً برابر با قله لجور (2645 متر)، در کنار آن واقع شده و از ویژگی‌های منحصربه‌فردی برخوردار است که باعث شده تا کوهنوردان و سنگ‌نوردان بسیاری به این منطقه سفر کنند.

در این مقاله قصد داریم نگاهی جامع به قله چُت اراک بیندازیم و اطلاعاتی درباره موقعیت جغرافیایی، مسیرهای صعود، ویژگی‌های تاریخی و طبیعی آن ارائه دهیم. اگر شما هم به ماجراجویی و کوهنوردی علاقه‌مند هستید، مطالعه این مطلب می‌تواند به شما در برنامه‌ریزی یک سفر مهیج کمک کند.

قله چُت: موقعیت جغرافیایی و ویژگی‌های کلی

قله چُت یکی از قلل واقع در رشته‌کوه لجور در غرب استان مرکزی است. رشته‌کوه لجور حدود 11 کیلومتر طول و 2.5 کیلومتر عرض دارد و از شمال غربی به جنوب شرقی امتداد یافته است. لجور از جنس سنگ آهک بوده و دارای ساختاری صخره‌ای است که آن را به مقصدی مناسب برای سنگ‌نوردان تبدیل کرده است.

قله چُت در زبان محلی “چُتِ یواشه” نامیده می‌شود که به معنای “نشسته‌ی آرام” است. این نام به دلیل شکل خاص قله و حالت نشسته آن نسبت به دیگر قلل منطقه به این کوه داده شده است. با توجه به موقعیت استراتژیک قله چُت، در گذشته از آن به‌عنوان نقطه‌ای برای دیده‌بانی استفاده می‌شده است. این قله از سمت شمال به ملایر، همدان و بروجرد و از سمت جنوب به شهرهای اراک، خنداب و شازند دید دارد.

ویژگی‌های منحصربه‌فرد قله چُت

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های قله چُت، پلکان‌های دست‌تراشی است که در پشت آن قرار دارد. این پلکان‌ها شامل 120 پله بوده و گفته می‌شود که قدمت آن‌ها به دوران اسماعیلیان و حسن صباح بازمی‌گردد. این پلکان‌ها در گذشته به‌عنوان مسیری برای صعود به قله و احتمالاً برای مقاصد دیده‌بانی و دفاعی مورد استفاده قرار می‌گرفتند.

علاوه بر این، در قسمت بالای قله، یک حوض سنگی دست‌ساز با ابعاد تقریبی 4.5 در 2.5 متر قرار دارد. این حوض که با دست ساخته شده، در گذشته برای ذخیره آب باران و تأمین آب موردنیاز کوهنوردان و افراد حاضر در قله کاربرد داشته است. چنین ویژگی‌هایی نشان‌دهنده استفاده تاریخی از قله چُت برای مقاصد مختلف است.

مسیرهای صعود به قله چُت اراک

قله چُت دارای سه مسیر اصلی برای سنگ‌نوردی و صعود است که هرکدام ویژگی‌های خاص خود را دارند:

نوشیدن ادرار در شرایط بقا جانتان را نجات می‌دهد؟ علم چه می گوید

راهنمای خرید چاقوی کوهنوردی؛ نکاتی که قبل از انتخاب باید بدانید

1. مسیر تیغه‌ای و خط‌الرأسی: این مسیر دارای 4 کارگاه ثابت و میانی است و نسبت به سایر مسیرها دارای پیچیدگی‌های خاصی است. صعود از این مسیر نیاز به مهارت‌های پیشرفته سنگ‌نوردی دارد.
2. مسیر فلق: این مسیر سه طول دارد و بخشی از آن تنوره‌ای و رکاب‌خور است. درجه سختی آن بسته به شرایط و فصل متفاوت است، اما معمولاً برای سنگ‌نوردان با تجربه مناسب است.
3. مسیر شهدا: این مسیر دارای چهار طول بوده و به‌صورت طبیعی صعود می‌شود.

مسیر پلکان‌های دست‌تراش نیز برای صعود قابل استفاده است، اما به دلیل تخریب بخش‌هایی از آن، نیاز به احتیاط دارد.

نحوه دسترسی به قله چُت

برای رسیدن به قله چُت، ابتدا باید به شهر اراک سفر کنید. از آنجا جاده ملایر را در پیش بگیرید و پس از عبور از پل دوآب و روستای مهدی‌آباد، به یک دو راهی می‌رسید. در سمت راست این دوراهی، تابلویی مسیر روستای فر و بصری را مشخص کرده است. این مسیر را انتخاب کنید و پس از طی یک کیلومتر، دوراهی دیگری خواهید دید که تابلوی مسیر دهیاری الرج در ابتدای آن قرار دارد. در این نقطه نیز مسیر سمت راست را انتخاب کنید و پس از طی حدود 4 کیلومتر، به سراب اسکان و ابتدای مسیر صعود خواهید رسید.

از ابتدای مسیر تا گردنه زین اسبی که خط‌الرأس لجور به چُت را به هم متصل می‌کند، حدود یک ساعت کوهپیمایی در پیش دارید. این مسیر دارای شیب نسبتاً تندی است و نیاز به آمادگی جسمانی دارد. از گردنه، مسیر تا پای دیواره چُت کاملاً تیغه‌ای بوده و نیازمند مهارت دست‌به‌سنگ و ابزارگذاری است. سنگ‌نوردانی که از مسیرهای فنی قصد صعود دارند، معمولاً این بخش را با طناب حمایت صعود می‌کنند.

پس از طی سه طول صعود از مسیر تیغه‌ای، کوهنوردان بر فراز قله چُت قرار می‌گیرند. مسیر برگشت معمولاً از پشت قله و از طریق پلکان‌های دست‌تراش انجام می‌شود. در این مسیر، یک کارگاه فرود با یک میخ، دو رول و بکسل تعبیه شده که امکان فرود 25 متری به پایین پله‌ها را فراهم می‌کند. از اینجا، مسیر فرود به گردنه زین اسبی و سپس به مسیر اصلی منتهی می‌شود. (توصیه می کنیم برای اولین صعود حتما با افراد محلی دارای تجربه قبلی راهی شوید)

تجربه صعود به قله چُت

کوهنوردان و سنگ‌نوردانی که قله چُت را صعود کرده‌اند، معمولاً گزارش‌های متعددی از سختی مسیر و زیبایی‌های آن ارائه داده‌اند. بسیاری از این کوهنوردان اشاره کرده‌اند که وزش باد شدید در این منطقه به‌ویژه در فصل زمستان، صعود را دشوارتر می‌کند. همچنین، وجود دست‌اندازی‌های طبیعی و مسیرهای صخره‌ای نیازمند استفاده از ابزارهای فنی و مهارت بالا در سنگ‌نوردی است.

یک تیم کوهنوردی که در سال 1396 این قله را صعود کرده است، گزارش داده که مسیر تیغه‌ای را در قالب گروه‌های دو و سه‌نفره صعود کرده و پس از رسیدن به قله، مسیر برگشت خود را از طریق فرود 25 متری به پلکان‌های دست‌تراش انتخاب کرده‌اند. این فرود نیازمند دقت و تجهیزات فنی مناسب است.

تخریب‌های انسانی در قله چُت

متأسفانه، مانند بسیاری از مناطق تاریخی ایران، قله چُت نیز از تخریب‌های انسانی در امان نمانده است. برخی از افراد به امید یافتن گنج و آثار باستانی، اقدام به حفاری‌های غیرمجاز کرده و حتی قسمت‌هایی از قله را با انفجار تخریب کرده‌اند. علاوه بر این، دیواره‌های سنگی و نقش‌های دست‌تراش موجود بر روی قله نیز در معرض آسیب قرار گرفته‌اند.

نکات مهم برای صعود به قله چُت

1. استفاده از تجهیزات مناسب: مسیرهای سنگ‌نوردی قله چُت نیاز به تجهیزات فنی مناسب مانند طناب، هارنس و کارابین دارد. صعود این قله نیازمند مهارت در سنگنوردی هست و به هیچ عنوان در دسته کوهپیمایی قرار نمی گیرد.
2. آب و هوا را بررسی کنید: وزش باد شدید در این منطقه به‌ویژه در زمستان، صعود را دشوار می‌کند.
3. در گروه صعود کنید: اگر تجربه کافی در سنگ‌نوردی ندارید، بهتر است با تیم‌های حرفه‌ای همراه شوید.
4. به محیط‌زیست احترام بگذارید: از ریختن زباله و ایجاد تخریب در محیط طبیعی خودداری کنید.

درجه سختی قله چُت

قله چُت به دلیل مسیرهای فنی و صخره‌ای خود، از جمله قله‌های با درجه سختی متوسط تا بالا محسوب می‌شود. مسیرهای سنگ‌نوردی این قله، به‌ویژه مسیر تیغه‌ای و مسیر فلق، نیاز به مهارت‌های پیشرفته صعود و استفاده از ابزارهای حمایتی دارد. وجود قسمت‌های تنوره‌ای و رکاب‌خور در برخی از مسیرها نیز چالش‌های فنی بیشتری ایجاد می‌کند. علاوه بر این، شرایط آب‌وهوایی منطقه، به‌ویژه وزش بادهای شدید در ارتفاعات، می‌تواند صعود را دشوارتر کند. برای افرادی که تجربه کافی در سنگ‌نوردی ندارند، پیشنهاد می‌شود که حتماً همراه با تیم‌های حرفه‌ای و مجهز اقدام به صعود کنند. همچنین، مسیر پلکان‌های دست‌تراش که به‌عنوان مسیر برگشت استفاده می‌شود، در برخی نقاط فرسایش پیدا کرده و نیاز به احتیاط بیشتر دارد.

جمع‌بندی

قله چُت یکی از زیباترین و منحصربه‌فردترین قلل استان مرکزی و رشته‌کوه لجور است. ویژگی‌های تاریخی مانند پلکان‌های دست‌تراش و حوض سنگی، مسیرهای جذاب سنگ‌نوردی، و موقعیت جغرافیایی ویژه آن، قله چُت را به یکی از بهترین مقاصد برای کوهنوردان و سنگ‌نوردان تبدیل کرده است. اگر علاقه‌مند به ماجراجویی در دل طبیعت و کشف زیبایی‌های ناشناخته هستید، صعود به قله چُت می‌تواند تجربه‌ای فراموش‌نشدنی برای شما باشد.

جدول اطلاعات قله چُت اراک

این جدول اطلاعات مهم قله چُت را به‌صورت خلاصه نشان می‌دهد.