صعود از لندن به قله اورست تنها در 5 روز؛ انقلاب زنون در ارتفاع بالا؟

در دنیای صعودهای بلندپروازانه، هر سال کوه اورست میزبان کوهنوردانی‌ست که با تجهیزات مدرن و روش‌های متفاوت، سعی می‌کنند مرزهای ممکن را جابه‌جا کنند. اما صعود اخیر چهار کوهنورد بریتانیایی به قله اورست، آن هم تنها پنج روز پس از ترک خانه‌شان در بریتانیا، توجه جامعه کوهنوردی جهان را به شدت جلب کرده است. این تیم نه‌تنها زمان صعود را به طرز شگفت‌انگیزی کاهش داد، بلکه استفاده از گاز زنون (Xenon) به‌عنوان ابزار کمکی برای تطابق ارتفاع، بحث‌های تازه‌ای را در مورد آینده کوهنوردی در ارتفاعات بالا به راه انداخته است. این ما را به یاد 100 سال پیش می اندازد که تکنولوژی استفاده از اکسیژن کمکی به صعود قله اورست انجامید و حالا در عصری دیگر، تحول دیگری در راه است.

صعودی در عرض یک هفته: شروع یک عصر جدید؟

چهار کوهنورد بریتانیایی به نام‌های گارت میلر، آلاستر کارنز، آنتونی استازیکر و کوین گادلینگتون، که با تیم Furtenbach Adventures همکاری می‌کردند، در ساعت ۷:۱۵ صبح ۲۱ مه ۲۰۲۵ به وقت نپال، بر بلندای اورست ایستادند. همراه آن‌ها عکاس بریتانیایی ساندرو گرومن-هایز و تیمی قدرتمند از شرپاها حضور داشتند. طبق گزارش‌ها، شرایط آب‌وهوایی در آن روز «بادخیز اما قابل صعود» توصیف شده و تنها پنج نفر از اعضای شرپا تا قله همراهی کرده‌اند.

اما نکته مهم اینجاست: آن‌ها تنها پنج روز پس از ترک لندن موفق به فتح اورست شدند و حالا تنها ۴۸ ساعت وقت دارند تا از کمپ اصلی بازگردند و با کمک هلیکوپتر و هواپیما، سفر هفت‌روزه خود را به پایان برسانند — پروژه‌ای که اگر موفق شود، بازتعریفی‌ست از مفهوم سفر به اورست.

گاز زنون: ابزار شتاب‌دهنده یا ترفند تبلیغاتی؟

آنچه این صعود را خاص‌تر می‌کند، استفاده انحصاری این کوهنوردان از درمان با گاز زنون پیش از سفرشان است. زنون، گازی بی‌اثر و گران‌قیمت است که در پزشکی برای بیهوشی کاربرد دارد، اما در سال‌های اخیر بررسی‌هایی در مورد توانایی آن برای افزایش سطح اریتروپویتین (EPO) و تطابق با ارتفاع بالا انجام شده است.

لوکاس فورتنباخ، رهبر این تیم، تأیید کرد که تنها چهار کوهنورد بریتانیایی تحت درمان زنون قرار گرفته‌اند و نه شرپاها و نه عکاس همراه، که پیشتر به شیوه سنتی و با اقامت شش‌هفته‌ای در ارتفاع، تطابق یافته بودند.

این موفقیت، اگرچه ترکیبی از عوامل مختلف نظیر استفاده از اکسیژن کمکی، آمادگی بدنی و برنامه‌ریزی دقیق است، اما دوباره این سؤال را مطرح می‌کند که: آیا زون‌درمانی می‌تواند جایگزین تطابق سنتی با ارتفاع شود؟

چشم‌وهم‌چشمی با سرعت نور: Elite Exped وارد می‌شود

اما داستان اینجا تمام نمی‌شود. شرکت Elite Exped به رهبری نیرمال پورجا، قهرمان معروف هیمالیانوردی، نیز وارد میدان شده و در بیانیه‌ای اعلام کرده که کوهنورد آمریکایی، اندرو اوشاکوف، موفق شده از نیویورک تا قله اورست را در کمتر از چهار روز طی کند — دقیقاً در ۳ روز، ۲۳ ساعت و ۷ دقیقه.

کانچا شرپا؛ آخرین عضو نخستین صعود اورست در 92 سالگی درگذشت

ضربان قلب یا حس تلاش؟ آیا ساعت ها دروغ می گویند؟

برخلاف تیم فورتنباخ، این صعود هیچ اطلاع‌رسانی زنده‌ای نداشت، اطلاعات موقعیت‌یابی در دسترس نبود و صفحه اینستاگرام اوشاکوف نیز سه سال است به‌روزرسانی نشده است. طبق ادعای Elite Exped، او تنها از اکسیژن کمکی استفاده کرده و خبری از زنون یا داروی دگزامتازون نبوده است.

این ادعا نیز توجه‌ها را جلب کرده اما هنوز تأیید مستقلی از سوی رسانه‌ها یا نهادهای بین‌المللی دریافت نشده و پرسش‌هایی در مورد اعتبار و مستندات این صعود وجود دارد.

آینده صعودهای سریع: انقلاب یا خطر پنهان؟

این دو صعود جنجالی، آغاز دوره‌ای جدید در کوهنوردی محسوب می‌شوند. صعودهایی که دیگر به هفته‌ها اقامت در کمپ‌های ارتفاع بالا وابسته نیستند و با کمک روش‌های نوین، سرعت و بازدهی را جایگزین سنت دیرینه تطابق طبیعی کرده‌اند.

اما باید احتیاط کرد. کارشناسان هشدار می‌دهند که زنون، در عین پتانسیل بالا، هنوز در مراحل اولیه بررسی علمی قرار دارد. تأثیرات بلندمدت، ایمنی مصرف، و اثرگذاری واقعی آن در مقایسه با تطابق طبیعی، نیازمند تحقیقات بیشتری است.

در حالی‌که فورتنباخ وعده داده که پروتکل زنون را به‌صورت انحصاری حفظ کند، ممکن است سایر شرکت‌ها نیز وسوسه شوند تا از این روش برای جذب مشتریان متمول استفاده کنند — مشتریانی که می‌خواهند یک صعود سریع، لوکس و با حداقل ریسک تجربه کنند.

نتیجه‌گیری

آیا آینده اورست، صعودهای یک‌هفته‌ای خواهد بود؟ آیا کوهنوردی به یک فعالیت «آخر هفته‌ای» برای نخبگان تبدیل می‌شود؟ یا اینکه گاز زنون، همانند بسیاری از مدهای گذرا، به‌زودی جای خود را به تجربه سنتی و طبیعت‌محور خواهد داد؟

زمان پاسخ خواهد داد. اما آنچه مسلم است، کوهنوردی وارد فاز تازه‌ای شده: رقابت برای سرعت، تکنولوژی و تجمل — با چاشنی بحث‌های اخلاقی، علمی و انسانی.