ادم ریوی در ارتفاعات و کوهنوردی: علائم، علل و درمان

ادم ریوی در ارتفاعات بالا یا ادم ریوی در کوهنوردی با علامت اختصاری (HAPE) یک شکل تهدیدکننده زندگی از ادم ریوی غیره قلبی است که در افراد سالم در ارتفاعات بالای 2500 متر رخ می دهد. با این حال مواردی از این بیماری در افراد آسیب پذیرتر در ارتفاع 1500 تا 2500 متری نیز گزاش شده است.

به طور کلاسیک، ادم ریوی ارتفاعات بالا در افرادی که معمولاً در ارتفاع پایین زندگی می‌کنند و به ارتفاع بالای 2500 متر (8200 فوت) سفر می‌کنند، رخ می‌دهد. مواردی هم گزارش شده که فرد پس از بازگشت از ارتفاعات دچار ادم ریوی شده است.

عوامل زیادی می تواند فرد را مستعد دچار شدن به ادم ریوی کند که از بین آنها می توان به ژنتیک اشاره کرد. با این وجود تحقیقات در این حوزه همچنان در حال انجام شدن است. ادم ریوی به عنوان یکی از دلایل اصلی مرگ و میر مرتبط با حضور در ارتفاعات برشمرده شده است که با عدم دسترسی به درمان اورژانسی رخ می دهد.

علت ادم ریوی چیست؟

ریه ها حاوی بسیاری از کیسه های هوایی کوچک و کشسان به نام آلوئول هستند. با هر نفس، این کیسه های هوا اکسیژن می گیرند و دی اکسید کربن آزاد می کنند. به طور معمول، این تبادل گازها بدون مشکل انجام می شود.

اما گاهی اوقات، آلوئول ها به جای هوا با مایع پر می شوند. این باعث می شود جریان خون اکسیژن دریافت نکند.

علائم ادم ریوی در ارتفاعات چیست؟

برخی علائم ارتفاع زدگی را شبیه به خماری ناشی از الکل توصیف می کنند. اما یک نشانه کلیدی ادم ریوی در ارتفاعات تنگی نفس است.

در ابتدا، ممکن است در حین انجام تمرینات و کوهنوردی، مشکلات تنفسی را متوجه شوید. با بدتر شدن علائم، این امکان هست که حتی زمانی در حالت استراحت هستید احساس تنگی نفس کنید.

قله کرماکوه؛ آسانترین 4000 متری منطقه علم‌کوه و تخت‌سلیمان

ددلیفت با Trap Bar؛ افزایش جادویی قدرت پا بدون کمردرد

احتمال دارد علائم ادم رویوی در عرض چند روز پس از صعود ظاهر شوند. برخی از این عوامل به نقل از منابع گوناگون به شرح زیر هستند:

• ضعف عمومی
• سرفه مداوم
• سرفه کردن خلط سفید یا صورتی (مایع کف آلود)
• تنگی قفسه سینه
• حالت رنگ آبی کم رنگ در لب یا پوست شما
• تروق یا خس خس سینه (هنگام تنفس) حداقل در یک میدان ریه
• تاکی پنه (تنفس سریع)
• تاکی کاردی (ضربان قلب سریع)

بیماری کوهستانی حاد و ادم مغزی در ارتفاع بالا نیز ممکن است همراه با HAPE وجود داشته باشد، اما این علائم ممکن است نامحسوس باشند یا اصلا وجود نداشته باشند. قابل اطمینان ترین نشانه ادم ریوی خستگی شدید یا عدم تحمل ورزش است، به ویژه در کوهنوردی که قبلاً این علامت را نشان نمی داد.

درمان و داروی ادم ریوی در ارتفاعات چیست؟

اگر به ادم ریوی مشکوک هستید، باید فوراً فرود بیایید. در حالت ایده آل، بهتر است این کار را با کمک دیگران، مانند کادر پزشکی انجام دهید. افزایش فعالیت می تواند علائم شما را بدتر کند.

یکی دیگر از گزینه های درمانی، اکسیژن مکمل است، به ویژه اگر به یک مرکز پزشکی در ارتفاع بالا در نزدیکی دسترسی دارید. اگر نتوانید فوراً فرود بیایید، ممکن است اکسیژن قابل حمل نیز لازم باشد.

پزشک همچنین ممکن است نیفدیپین، یک داروی ضد فشار خون را تجویز کند. نیفدیپین می تواند با کاهش سفتی قفسه سینه و افزایش توانایی شما برای تنفس بهتر، ادم ریوی را درمان کند.

پزشک ممکن است این داروی خوراکی را در دوزهای 30 میلی گرمی هر 12 ساعت (با رهش طولانی) یا 20 میلی گرم هر 8 ساعت تجویز کند.

فرد بیمار پس از فرود حتما باید تحت درمان بیمارستانی قرار گیرد.

چگونه می توانم از ادم ریوی در ارتفاعات جلوگیری کنم؟

کلید پیشگیری از HAPE هم هوایی است. بهتر است به بدن خود فرصت دهید تا به ارتفاعات جدید عادت کند.

ممکن است وسوسه شوید که سریع به مقصد برسید. اما صعودهای تدریجی مطمئن ترین راه برای پیشگیری از بیماری های ارتفاعی مانند ادم ریوی محسوب می شود. تحقیقات نشان داده است که اگر تنها 1 یا 2 روز طول بکشد تا به ارتفاع 4500 متری صعود کنید، 30 برابر بیشتر از زمانی که 4 روز طول بکشد همین ارتفاع را طی کنید، در معرض ادم ریوی قرار خواهید گرفت.

مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) نکات زیر را برای صعود آرام و ایمن پیشنهاد می کند:

• از رفتن به ارتفاع بیش از 2750 متر در 1 روز خودداری کنید. ارتفاع خواب شما در روز اول باید کمتر از این سطح باشد.
• هنگامی که به ارتفاع بیش از 2750 متر رفتید در هر روز بیش از 500 متر صعود نکنید.
• برای کوهنوردی طولانی تر، هر 3 تا 4 روز یک روز استراحت در نظر بگیرید.
• کارشناسان همچنین توصیه می کنند که سی روز پیش از صعود اصلی خود به منظور هم هوایی در ارتفاعات حضور داشته باشید.
• همچنین باید در 2 روز اول سفر از مصرف الکل یا فعالیت های شدید مانند حمل کوله پشتی سنگین اجتناب کنید.

برخی از داروهای پیشگیری و درمان به شرح زیر هستند که البته باید با نظر پزشک استفاده شوند:

• نیفدیپین
• مهارکننده های PDE، مانند سیلدنافیل (ویاگرا) یا تادالافیل (سیالیس)
• سالمترول، گشادکننده برونش

به خاطر داشته باشید که این داروها ممکن است باعث عوارض جانبی خفیف مانند فشار خون پایین، سرگیجه و سردرد شوند.

چگونه ادم ریوی در ارتفاعات بالا تشخیص داده می شود؟

هر یک از علائم زیر را باید HAPE احتمالی در نظر گرفت. اگر توضیح دیگری وجود نداشته باشد، پزشک دو یا چند مورد از این علائم را برای ادم ریوی قطعی در نظر می گیرد:

• سفتی یا درد قفسه سینه
• سرفه کردن
• تنگی نفس در هنگام استراحت
• کاهش تحمل ورزش

برای تأیید تشخیص احتمالی HAPE، یک پزشک به دنبال دو یا چند تا از موارد زیر است:

• پوست یا لب مایل به آبی یا خاکستری
• تروق یا خس خس سینه در ریه های شما
• ضربان قلب سریع
• تنفس سریع و پی در پی

برخی از علائم ممکن است شبیه علائم سایر مشکلات ریوی مانند ذات الریه یا آمبولی ریه باشد. به همین دلیل احتمال نیاز به آزمایش در صورت امکان وجود دارد.

رادیوگرافی قفسه سینه، در صورت وجود، ممکن است به تایید HAPE کمک کند. همچنین ممکن است پزشک برای بررسی ادم ریوی سونوگرافی و نوار قلب و اکوکاردیوگرام برای بررسی سایر علل بالقوه ادم ریوی به غیر از HAPE تجویز کند.

البته توجه داشته باشید که در کوهنوردی امکان آزمایش به طور معمول وجود نخواهد داشت و اغلب تشخیص بالینی صورت می پذیرد.

اگر تحمل ورزش کاهش یافته و مشکل تنفسی دارید، باید فوراً پایین بیایید.

سوالات رایج

منابع: healthline / wikipedia