منطقه تخت سلیمان را به درستی باید قلب کوهستان های ایران دانست که با ده ها قله ی 4000 متری سترگ و فنی بر تارک رشته کوه البرز خودنمایی می کند. بلندترین قله این کوهستان در هم تنیده علم کوه است با این حال هیچ گاه نباید حضور ملکه این قلل یعنی تخت سلیمان را کم رنگ انگاشت.

منطقه تخت سلیمان از شمال به شهرهای چالوس ، سلمان شهر ، تنکابن و مناطق جنگلی ، از جناح شرقی محاط بر دره رودخانه چالوس و از جناح غربی محدودبه دره بزرگ سه هزار و بالاخره از جنوب و جنوب غربی به دره های طالقان و الموت منتهی می گردد . 

در خصوص ریشه نام این منطقه روایات مختلفی ذکر شده است که غالب آن منسوب به دوران زندگی سلیمان می‌باشد.این افسانه‌ها بیشتر به علت وجود الوارهایی که در بالای قله وجود دارند بوجود آمده‌اند.

قله تخت سلیمان با ارتفاع 4659 متر بعد از قلل علم کوه و شاخک از نظر ارتفاعی در این منطقه می باشد. این قله در حقیقت بخشی از خط الراس موسوم به کلجاران است که نهایتا در منطقه شانه کوه و از طریق گرده آلمانها به علم کوه متصل می شود. قله تخت سلیمان و دیواره های آن سد طبیعی بین یخچال غربی و یخچالهای علمچال و سرچال ایجاد کرده اند. کوهنوردان معمولا برای صعود به علم کوه از سمت شمال آن از زیر دامنه های تخت سلیمان گذشته و با حرکت به سمت چپ و دور زدن میان سه چال از طریق دروازه جهنم، وارد علم چال می شوند.

این قله از شمال به قلل دندان‌اژدها و سیاه‌گوگ و از جنوب به قله شانه‌کوه و گرده آلمان‌ها و در نهایت به خرسان‌ها و علم‌کوه ختم می‌شود. از سوی غرب به یخچال‌های بزرگ اسپیلت و هفت‌خوان و از سمت شرق به میان سه‌چال و کمی نزدیک‌تر به برف‌چال‌ها و یخچال‌های پاتخت می‌رسد.

ساختار منطقه سنگی و یخچالی است. سنگ‌های منطقه بیسار ریزشی بوده و بیشتر مسیر پیمایش سنگلاخی است.

مسیرهای صعود به تخت سلیمان

دسترسی به منطقه تخت سلیمان و علم‌کوه معمولاً از طریق شهرستان کلاردشت و روستای رودبارک انجام می‌شود. پس از رسیدن به رودبارک، با استفاده از وسیله‌های نقلیه محلی مانند وانت نیسان، می‌توان به پناهگاه ونداربن رسید. مسیرهای متعددی برای صعود به قله تخت سلیمان وجود دارد که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌شود.

قله ناظر بزرگ: معرفی و راهنمای صعود

قوانین نانوشته کوهنوردی: آداب و رسوم در کوهستان

1. مسیر جنوبی (رایج‌ترین مسیر صعود) این مسیر پرکاربردترین و متداول‌ترین مسیر برای صعود به قله تخت سلیمان است و بسیاری از کوهنوردان این راه را برای صعود انتخاب می‌کنند. مسیر از رودبارک به ونداربن آغاز می‌شود و سپس به سمت پناهگاه سرچال ادامه پیدا می‌کند. این پناهگاه در ارتفاع حدود 3700 متری واقع شده و اغلب کوهنوردان در این محل استراحت کرده و روز بعد به سمت قله تخت سلیمان حرکت می‌کنند. از پناهگاه سرچال، صعود به سمت گردنه شانه‌کوه آغاز می‌شود و پس از عبور از یال جنوبی قله تخت سلیمان، کوهنوردان به قله می‌رسند.

• ویژگی‌ها: این مسیر به دلیل وجود پناهگاه‌های مناسب و مسیر پاکوب، از نظر امکانات و ایمنی بهترین گزینه برای کوهنوردان آماتور و حرفه‌ای است.
• طول مسیر: حدود 27.5 کیلومتر (رفت و برگشت)
• مدت زمان پیمایش: حدود 7 تا 8 ساعت از پناهگاه سرچال تا قله

2. مسیر غربی (دره سه هزار) این مسیر از دره سه هزار آغاز می‌شود و پس از عبور از گردنه شانه‌کوه به یال جنوبی تخت سلیمان می‌رسد. این مسیر در مقایسه با مسیر جنوبی چالش‌برانگیزتر است و کوهنوردان حرفه‌ای معمولاً این مسیر را برای صعود انتخاب می‌کنند. عبور از دره سه هزار و گردنه شانه‌کوه نیاز به تجهیزات مناسب و آمادگی فیزیکی دارد.

3. مسیر شمالی (دندان اژدها) مسیر شمالی که به نام دندان اژدها شناخته می‌شود، یکی از فنی‌ترین و خطرناک‌ترین مسیرهای صعود به قله تخت سلیمان است. این مسیر از طریق رستم‌نیشت و سیاه‌گوگ جنوبی عبور کرده و پس از پیمایش دندان اژدها به قله تخت سلیمان می‌رسد. این مسیر نیاز به تجهیزات کامل سنگنوردی و آمادگی جسمانی بالا دارد و تنها به کوهنوردان حرفه‌ای و با تجربه توصیه می‌شود.

• ویژگی‌ها: مسیر فنی با خطرات فراوان شامل سنگ‌های ریزشی و تیغه‌های تیز. پیمایش این مسیر به تجربه کوهنوردی فنی نیاز دارد.

به طور کلی می توان گفت که مسیر جنوبی راه استاندارد صعود به قله تخت سلیمان در نظر گرفته می شود.

راهنمای صعود به تخت سلیمان از مسیر جنوبی

برای صعود به تخت سلیمان از طریق مسیر جنوبی باید ابتدا خودتان را به وندرابن برسانید.

برای دستیابی به ونداربن باید راهی جاده چالوس شده و در مرزن آباد به سمت کلاردشت تغییر مسیر دهید. پس از رسیدن به کلاردشت و حسن کیف به سمت رودبارک و به جهت جنوب ادامه مسیر دهید.

با گذر از رودبارک پس از مسافت کوتاهی جاده خاکی آغاز می شود که با طی چند کیلومتر شما را با قرارگاه فدارسیون کوهنوردی در ونداربن خواهد رسانید.

قرارگاه فدراسیون کوهنوردی در رودبارک دارای امکاناتی همچون پارکینگ، اتاقهای خوابگاهی، بوفه، سالن غذاخوری، سرویس بهداشتی، حمام و موزه می باشد.

شروع حرکت

مبدا حرکت شما از طریق ونداربن به ارتفاع 2200 متر است. مسیر از کنار رودخانه در سمت راست آغاز شده و با عبور از یک پل چوبی در گوسفندسرای بریر به سمت چپ رودخانه خواهید رفت. سپس در منطقه دوراهی کلجاران با عبور مجدد از رودخانه در سمت راست قرار می گیرید. ادامه مسیر با اندکی شیب به سمت کشتی سنگ ادامه پیدا می کند.

با عبور از کنار کشتی سنگ به قسمت کنگلک ها می رسید و با صعود شیب لیزونک به منطقه سرچال دست خواهید یافت. در اینجا با طی مسافتی به پناهگاه سرچال خواهید رسید. پناهگاه سرچال در ارتفاع 3800 متری واقع شده است.

این پناهگاه یکی از دوست داشتنی ترین پناهگاه های کوهنوردی ایران با چند اتاق خوابگاهی دارای تخت های فلزی دو طبقه می باشد. پناهگاه سرچال فاقد امکاناتی مانند سرویس بهداشتی یا برق است و تنها در جلوی سکوی این پناهگاه امکان استفاده از تلفن همراه وجود دارد.

از سرچال به سمت قله تخت سلیمان

برای صعود به قله تخت سلیمان باید از این پناهگاه به سمت جنوب در مسیر پاکوب ادامه دهید. با رسیدن به نزدیکی دامنه جنوبی میان سه چال می توانید از دو مسیر راهی قله تخت سلیمان شوید.

• مسیر سمت راست از طریق صعود منطقه یخچال پاتخت که میتواند گزینه مناسبی برای صعود در بهار یا زمستان باشد. این راه برای صعود تابستانی به دلیل سنگلاخی بودن زیاد مناسب نیست.
• مسیر سمت چپ از طریق دروازه جهنم که مسیر معمول تری به شمار می رود.

با ادامه مسیر از طریق مسیر سمت چپ و صعود شیب منطقه درواره جهنم وارد ناحیه علم چال خواهید شد. با ورود به علم چال بایست به سمت راست این فلات یخچالی ادامه مسیر داده و با گذر از پناهگاه خرابه خودتان را به سکوی موسوم به سکوی آرش برسانید.

در سمت راست سکوی آرش یک پاکوب نه چندان مشخص وجود دارد که شما را به بالای گردنه بین شانه کوه و قله میان سه چال و قله تخت سلیمان خواهد رسانید. این گردنه مانند یک سه راهی می باشد.

با صعود به گردنه بایست به سمت جنوب و به سمت قله تخت سلیمان ادامه مسیر دهید. توجه داشته باشید که تا حد امکان نزدیک به یال حرکت کنید. این قسمت از مسیر به شدت ریزشی است و نیاز به دقت بالا و تمرکز خواهد داشت.

در نهایت با صعود این یال و گذر از دست به سنگ های نسبتا آسان زیر قله به تخت سلیمان دست می یابید.

نکات کلی مسیر صعود تخت سلیمان

• آنتن دهی موبایل تا پناهگاه سرچال و سپس روی گردنه وجود دارد.
• در مسیر صعود به قله پس از سرچال پناهگاه یا جانپناهی وجود ندارد.
• مسیر رفت و برگشت شما حدودا 28 کیلومتر خواهد بود.
• بخش هایی از مسیر به خصوص در نزدیکی قله ریزشی بوده و نیاز به دقت بالا دارد.

بهترین فصل صعود به قله تخت سلیمان

بهترین زمان صعود به قله تخت سلیمان انتهای تیر تا پایان مرداد می باشد.

صعود زمستانی این قله یک برنامه جدی و چند روزه بوده و مناسب کوهنوردان با تجربه خواهد بود. بر اساس الگوهای سالهای گذشته بهترین زمان صعود زمستانی قله تخت سلیمان نیمه اول دی یا نیمه دوم بهمن خواهد بود.

قبل از عزیمت حتما شرایط آب و هوایی منطقه را ارزیابی کنید.

میزان و درجه سختی قله تخت سلیمان چقدر است؟

مسیر صعود تخت سلیمان طولانی بوده و در بخش های زیر قله نیاز به دقت و تجربه دارد. این مسیر صعود را می توان از نظر سختی با مسیر شمالی دماوند مقایسه کرد.

تجهیزات مورد نیاز برای صعود تخت سلیمان

لوازم کوهنوردی مورد نیاز برای صعود به قله تخت سلیمان در فصل گرم سال شامل پوشاک مناسب برای دمای صفر درجه، کفش کوهنوردی و لوازم شبمانی شامل کیسه خواب و زیرانداز و اجاق … می باشد. احتمال پیدا کردن تخت خالی در پناهگاه سرچال زیاد است اما با این حال باید قبل از حرکت از طریق مسئولین پناهگاه ونداربن اطلاعات بیشتری کسب کنید و در صورت نیاز چادر کوهنوردی با خود ببرید.

ویژگی‌های توپوگرافی و جغرافیایی

قله تخت سلیمان بخشی از یک رشته‌کوه بزرگ است که به نام خود قله نامگذاری شده است. این منطقه دارای یخچال‌های طبیعی و برفچال‌های فراوان است که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به یخچال اسپیلت و هفت‌خوان اشاره کرد. این یخچال‌ها در طول سال جریان دارند و باعث شده‌اند که منطقه تخت سلیمان همواره از منابع آبی طبیعی برخوردار باشد.

قله تخت سلیمان از شمال به قلل دندان‌اژدها و سیاه‌گوگ و از جنوب به قلل شانه‌کوه و علم‌کوه متصل است. در غرب آن یخچال‌های اسپیلت و هفت‌خوان قرار دارند و از سمت شرق به منطقه میان سه‌چال و یخچال‌های پاتخت متصل می‌شود. این قله از نظر جغرافیایی در میان قلل بلند دیگری قرار دارد که همه آن‌ها جزو مقاصد معروف کوهنوردی ایران محسوب می‌شوند.

وضعیت جوی و شرایط آب و هوایی

آب و هوای منطقه تخت سلیمان به دلیل ارتفاع بالا و وجود یخچال‌های طبیعی معمولاً سرد است. در بیشتر مواقع، مه سنگینی این منطقه را فرا می‌گیرد که پیدا کردن مسیر صعود را دشوار می‌کند. بنابراین، به کوهنوردان توصیه می‌شود که همواره از تجهیزات کامل و نقشه‌های دقیق منطقه استفاده کنند و از قبل از وضعیت جوی مطلع شوند.

در طول تابستان، هوای این منطقه معمولاً صاف و آفتابی است، اما در ارتفاعات بالاتر به خصوص در حوالی قله، دمای هوا کاهش چشمگیری دارد و احتمال بارش برف وجود دارد. در زمستان، صعود به قله تخت سلیمان تنها برای کوهنوردان حرفه‌ای و مجهز توصیه می‌شود، زیرا یخ و برف مسیرها را بسیار دشوار و خطرناک می‌کند.

وضعیت منابع آبی و امکانات

منطقه تخت سلیمان از نظر منابع آبی غنی است و در طول مسیر صعود، کوهنوردان می‌توانند از چشمه‌های آب طبیعی استفاده کنند. برخی از این چشمه‌ها شامل:

• چشمه کنار کشتی‌سنگ: در مسیر سرچال
• چشمه کنار کنگلک بالا: در منطقه کنگلک
• آب چشمه در پناهگاه سرچال: آب از طریق لوله به کنار پناهگاه منتقل می‌شود.

این چشمه‌ها به کوهنوردان کمک می‌کنند تا بدون نیاز به حمل مقدار زیادی آب، مسیر را طی کنند. در عین حال، به دلیل وجود یخچال‌ها و برف‌های دائمی، منابع آب در منطقه علم‌چال و یخچال‌های اطراف تخت سلیمان نیز وجود دارد.

نکات مهم برای کوهنوردان

1. آمادگی جسمانی: صعود به قله تخت سلیمان به دلیل ارتفاع زیاد و شرایط جوی خاص، نیازمند آمادگی جسمانی بالا است. تمرینات پیش از صعود و هم‌هوایی در ارتفاعات می‌تواند به کاهش مشکلات ناشی از ارتفاع کمک کند.
2. تجهیزات فنی: برخی از مسیرهای صعود به تخت سلیمان نیازمند تجهیزات فنی مانند طناب، کلنگ، کرامپون و سایر ابزارهای سنگنوردی است. به خصوص در مسیرهایی مانند دندان اژدها یا در شرایط زمستانی، استفاده از این تجهیزات الزامی است.
3. شرایط جوی: قبل از صعود، باید از وضعیت هوا اطمینان حاصل کنید. در زمستان و حتی در تابستان، مه و بادهای شدید ممکن است باعث تغییرات ناگهانی در شرایط جوی شود. بهتر است قبل از صعود، با کوهنوردان محلی یا راهنمایان تماس بگیرید تا اطلاعات دقیقی درباره وضعیت منطقه به دست آورید.
4. پناهگاه‌ها: استفاده از پناهگاه‌های ونداربن و سرچال به عنوان محل استراحت و اقامت شبانه برای صعود توصیه می‌شود. این پناهگاه‌ها دارای امکانات اولیه هستند و به کوهنوردان کمک می‌کنند تا برای صعود نهایی آماده شوند.

نتیجه‌گیری

قله تخت سلیمان یکی از زیباترین و چالش‌برانگیزترین قله‌های ایران است که همواره توجه کوهنوردان حرفه‌ای و آماتور را به خود جلب کرده است. با ارتفاعی نزدیک به 4659 متر، این قله تجربه‌ای فوق‌العاده از طبیعت بکر و صعودی چالش‌برانگیز را به کوهنوردان ارائه می‌دهد. مسیرهای متنوع، یخچال‌ها و برفچال‌های طبیعی، و شرایط جوی متغیر، این قله را به یکی از محبوب‌ترین مقاصد کوهنوردی در ایران تبدیل کرده‌اند.

برای صعود به این قله، آمادگی جسمانی، تجهیزات فنی، و اطلاعات دقیق درباره شرایط جوی و منطقه از اهمیت زیادی برخوردار است. همچنین، استفاده از پناهگاه‌های موجود در مسیر می‌تواند به کوهنوردان در استراحت و آماده‌سازی برای صعود نهایی کمک کند. با برنامه‌ریزی دقیق و رعایت نکات ایمنی، صعود به قله تخت سلیمان تجربه‌ای به‌یادماندنی برای هر کوهنورد خواهد بود.