جایی دوردست تر از هر رویایی و در میان یخ های عظیم قطب رشته کوه ترنس آنتراکتیک یا کوه های سراسری جنوبگان در میان یخ های ابدی آرمیده اند. این رشته کوه عظیم، جنوبگان را به دو بخش غربی و شرقی تقسیم می کنند. کوه های سراسری جنوبگان در سراسر این قاره از کیپ آداره شروع شده و به اطراف کوتس لند ختم می شوند.
این کوه ها برای نخستین بار توسط جیمز کلارک راس در صفحه یخی قطب جنوب در سال 1841 کشف شد و برای اولین بار نیز یک اکسپدیشن از بریتانیا در سالهای 1901 و 1904 به سرپرستی کاپیتان اسکات از آن عبور کرد. در ادامه این نوشته به شرح بیشتری از این کوه های رویایی می پردازیم.
شاید بالا رفتن از این کوه ها برای هر کوهنوردی آرزوی محال به نظر برسد، اما یادتان باشد هر حرکت بزرگی نهایتا از یک آرزو نشات گرفته است.
اطلاعات کلی درباره کوه های سراسری جنوبگان
- عرض: 100 تا 300 کیلومتر
- طول: 3550 کیلومتر
- بلندترین نقطه: قله کرک پارتریک در رشته کوه کویین آلکساندرا به ارتفاع 4528 متر
کوه‌های ماوراء الطبیعه از قدیمی‌ترین کوه‌های قطب جنوب هستند. آنها تقریباً 65 میلیون سال پیش در دوره سنوزوئیک تشکیل شدند، زمانی که شکاف قطب جنوب غربی باز شد و پوسته قاره مجبور به بالا آمدن شد.
این محدوده شامل بسیاری از لایه های رسوبی است که در بالای یک زیرزمین یا هسته سنگ های گرانیت و گنیس قرار دارند.
زیرشاخه‌های کوه‌های ماوراء قطب جنوب یا همان ترنس آنتراکتیک از طریق یخچالهای خروجی متعدد عمود بر هم تعریف می‌شوند که به یخ‌های صفحه یخی قطب جنوب شرقی اجازه می‌دهند تا از میان کوه‌ها جریان یافته و به دریای راس، پوسته یخی راس و صفحه یخی غرب قطب جنوب متصل گردد.
توپوگرافی
رشته کوه های ترانس آنتراکتیک در سراسر جنوبگان گسترده شده است و آن را به دو نیمه تقسیم می کند: جنوبگان غربی و جنوبگان شرقی. طول این رشته کوه ها بالغ بر 3500 کیلومتر است که آنرا به یکی از طولانی ترین رشته کوه های جهان تبدیل می نماید.
ضلع شرقی رشته کوه های سراسری جنوبگان به ورقه یخی قطب جنوب شرقی محدود می شود، در حالی که ضلع غربی با صفحه یخی در غرب جنوبگان، پوسته یخی راس و دریای راس در سرزمین ویکتوریا همسایه است.
آب و هوا
قطعا نیاز به گفتن نیست که این کوه ها بسیار سرد هستند، چرا که کلا منطقه قطب جنوب سردترین نقطه کره زمین می باشد. میانگین دمای روزانه این کوهستان در زمستان 30- تا 37- درجه سانتیگراد و در تابستان 17- تا 21- درجه سانتیگراد می باشد و البته توجه داشته باشید که این میانگین دمایی است و برخی نقاط آن دمای بسیار سردتری را نیز تجربه کرده اند.
با این حال رشته کوه ترنس آنتراکتیک غربی دارای آب و هوای گرم تری است و میانگین دمای آن در تابستان حتی به صفر درجه نیز می رسد.
بهترین زمان برای کوهنوردی در کوه های سراسری جنوبگان (البته اگر بلیط برای رفتن داشته باشید!) از دسامبر تا فوریه (آذر تا بهمن) است زیرا اینها گرم ترین ماه های سال در قطب جنوب هستند. (فصل تابستان در قطب جنوب برعکس نیمکره شمالی می باشد) خبر خوب اینکه در این فصل برای صعود به کوه های ترنس آنتراکتیک نیازی به هدلایت یا چراغ پیشانی هم ندارید، پس خرجتان هم کمتر خواهد شد (: . این زمان تابستان خورشید به صورت 24 ساعته در قطب جنوب می درخشد.
حیات وحش و گیاهان
خب به دلیل آب و هوای نامطلوب و سرد قطبی، پوشش گیاهی این منطقه بسیار کم است و گونه های اندکی در آن زندگی می کنند. پوشش گیاهی کوه های سراسری جنوبگان از گلسنگ ها، قارچ ها، جلبک ها و برخی باکتری های سخت جان تشکیل می شود.
گونه های جانوری متعددی را می توان در اطراف خط ساحلی دریای راس در سرزمین ویکتوریا در سمت غرب کوه های ترانس آنتراکتیک یافت. این موارد شامل گونه های مختلف پنگوئن، فوک ها و پرنده های دریایی است.
مناطق مختلف کوه های ماورا قطب جنوب
این کوه های قطب جنوب ترجمه های مختلفی دارند، به هر حال…در ادامه به معرفی برخی از مناطق رشته کوه های ترنس آنتراکتیک می پردازیم.
سرزمین ویکتوریا
ویکتوریا لند منطقه‌ای در قطب جنوب است که شامل برخی از رشته‌کوه‌های تشکیل‌دهنده کوه‌های ماورای جنوبگان شرقی است. این رشته‌ها شامل کوه‌های کنکورد، کوه‌های آدمیلاریتی، کوه‌های ویکتوری و کوه‌های پرنس آلبرت می‌شوند.
کوه های ترنس آنتراکتیک مرکزی
کوه های ترانس آنتراکتیک مرکزی، منطقه ای از کوهستان سراسری جنوبگان است که از رشته کوه ملکه آلکساندرا و همچنین چندین یخچال عظیم از جمله یخچال طبیعی مولاک، یخچال برد، یخچال نمرود و یخچال بیردمور تشکیل شده است.
رشته کوه السکاندرا یکی از رشته کوه های اصلی است که کوه های ماورا جنوب شرقی را تشکیل می دهد و در منطقه راس در جنوبگان واقع شده است.
این محدوده تقریبا 160 کیلومتر طول دارد و شامل بلندترین قله در کوه های ماورای جنوبگان به نام کرک پاتریک به ارتفاع 4528 متر هست.
کوه های کویین مود
کوه های کویین مود منطقه ای بزرگ در ترنس آنتراکتیک است و از رشته ها، کوه ها و ویژگی های مختلف طبیعی مانند یخچال ها و غیره تشکیل می شود. این منطقه بین یخچال های طبیعی بردمور و یخچال ردی قرار دارد و همچنین شامل منطقه ای از بالای پوسته یخی راس تا فلات قطب جنوب نیز هست.
این رشته کوه به نام مود ولز، ملکه نروژ نامگذاری شده اند، اما بر خلاف نامش در سرزمین ملکه مود در جنوبگان قرار ندارد.
برخی از رشته‌ها و کوه‌های اصلی واقع در کوه‌های کوئین مود عبارتند از: کوه‌های بارتون، بوش، گوتیک، گروسونور، هایس، لاگورس، شاهزاده اولاو، راوسون و تاپلی، و همچنین رشته‌کوه‌های کامان ولث، دومینیون، هربرت، هیوز، کوارلز…
کوه های ترنس آنتراکتیک جنوبی
کوه های ترنس آنتراکتیک جنوبی منطقه ای از کوه های سراسری جنوبگان است که از یخچال ردی تا کوه ها ترون در نزدیکی کوتس لند، جایی که این رشته کوه عظیم به پایان می رسد ادامه دارد.
این منطقه از چندین رشته و گروه کوه اصلی شامل کوه های هورلیک، کوه های تیل، کوه های پنساکولا، رشته کوه های شکلتون و کوه های ترون تشکیل شده است.
کوه‌های پنساکولا یکی از گروه‌های بزرگ‌تر رشته‌کوه در رشته‌کوه‌های ماوراء قطب جنوب است که شامل رشته‌کوه‌های نپتون، رشته کوه فارستال، رشته کوه پاتوکسنت، رشته کوه آرژانتین، اسکارپمنت پکورا و توده دوفک می‌شود.
مشهورترین قله ها و کوه های ترنس آنتراکتیک
کوه های سراسری جنوبگان به دلیل وسعت و عظمت خود شامل بسیاری از کوه های قابل توجه و چشم گیر است که در ادامه به برخی از مهم ترین آنها می پردازیم:
کوه کرک پاتریک
کوه کرک پاتریک مرتفع‌ترین کوه در رشته کوه‌های ماورای جنوب شرقی است و در رشته کوه ملکه الکساندرا به همراه چهار قله بلند بعدی در این رشته قرار دارد. ارتفاع آن 4528 متر است و عموماً بدون یخ است.
نام این کوه از نام یک تاجر بریتانیای اهل گلاسکو گرفته شد که از حامیان اصلی اکسپدیشن بریتانیایی قطب جنوب (1907-1909) بود.
یکی از مهم ترین مکان های فسیلی قطب جنوب، سازند هانسون در کوه کرک پاتریک واقع شده است. فسیل‌های دایناسورهای مختلفی از جمله کرایولوفوزاروس و گلاسیالیساروس از این سایت پیدا و حفاری شده‌اند.
کوه الیزابت
کوه الیزابت با ارتفاع 4480 متر از سطح دریا دومین کوه مرتفع در رشته کوه های ترنس آنتراکتیک است. این کوه نیز در محدوده ملکه الکساندرا واقع شده است.
اکسپدیشن بریتانیایی قطب جنوب کوه الیزابت را کشف کرد و نام این کوه بزرگ و بدون یخ را به نام الیزابت داوسون لمبتون که از حامیان این اکسپدیشن بود، گذاشت.
کوه مارکهام
کوه مارکهام یک توده بزرگ است که در انتهای شمالی فلات مارکهام قرار دارد و دارای دو قله است، یک قله اصلی و یک قله فرعی کم ارتفاع تر. قله برجسته تر دارای ارتفاع 4350 متر است در حالی که قله کوچکتر به ارتفاع 4280 متر از سطح دریا می رسد.
کوه مارکم نیز توسط اکسپدیشن بریتانیایی قطب جنوب کشف شد و به نام رئیس انجمن جغرافیایی سلطنتی، سر کلمنتز مارکهام، که این سفر را برنامه ریزی کرد و رابرت فالکون اسکات را به عنوان رهبر آن منصوب کرد، نامگذاری شد.
کوه بل
کوه بل 4305 متر ارتفاع دارد و بخشی از فلات گریندلی در رشته کوه های ماورای جنوب شرقی رشته کوئین الکساندرا را تشکیل می دهد. این کوه به افتخار ویلیام بل، یکی از حامیان اکسپدیشن بریتانیایی قطب جنوب، نامگذاری شده است. یک کوه بل هم در ایران داریم که امیدواریم آنها را با هم اشتباه نگیرید!
کوه کاپلان
کوه کاپلان یک کوه بزرگ در رشته کوه هیوز از کوه های ملکه مود در کوه های سراسری جنوبگان است. ارتفاع آن از سطح دریا 4230 متر است و تنها در 5 کیلومتری کوه وکسلر، کوهی برجسته با ارتفاع 4025 متر و بدون یخ قرار دارد.
کوه کاپلان در سال 1929 توسط دریاسالار برد در پرواز بیس لایینگ کشف شد. از سال 1957 تا 1958 توسط کراری بررسی شد که آن را به نام رئیس کمیته ملی ایالات متحده برای سال بین المللی ژئوفیزیک، جوزف کاپلان نامگذاری کرد.
کوهنوردی در کوه های ترنس آنتراکتیک
خب به بخش جالب داستان می رسیم و آنهم کوهنوردی در رشته کوه های سراسری جنوبگان است. کوه های این منطقه چالش های دلهره آور و دور افتاده ای برای کوهنوردان ایجاد می کند، چرا که این کوه ها از یخچال ها، مسیرهای بکر و همچنین بخش های دیواره ای تشکیل شده اند و همه اینها در جایی آنسوی دنیاست. حتی دسترسی به این کوه ها نیز خود، یک ماجراجویی تمام عیار و البته منابع زیادی را می طلبد.
به طور کلی کوهنوردی در قطب جنوب نیاز به برنامه ریزی زیادی دارد زیرا این قاره منزوی با آب و هوای بسیار سرد و خشن است. بسیاری از کوه های این رشته کوه به دلیل هزینه های زیاد سفرهای کوهنوردی در قطب جنوب هنوز صعود نشده اند. از طرف دیگر امکاناتی مانند پزشکی نیز در این قلل دست نیافتنی نایاب است.
بیشتر سفرهای کوهنوردی در این کوهستان برای تحقیقات علمی انجام می شود، بنابراین کوهنوردی ورزشی نیاز به سازماندهی و برنامه ریزی لجستیکی زیادی دارد. با این حال قطعا چنین تجربه ای برای هر کسی که امکان آن را داشته باشد، فراموش نشدنی خواهد بود. یک لحظه فکر کنید: کوهنوردی در جنوبگان، جایی آن سوی دریاها… چقدر هیجان انگیز است.
صعود به کوه مارکهام
کوه مارکهام سومین قله بلند رشته کوه های سراسری جنوبگان است که در رشته کوه های ترنس آنتراکتیک شرقی با ارتفاع 4350 متر قرار دارد. به قله این کوه هم از طریق هلی کوپتر و هم از طریق پیمایش مسیرهای آن می توان دست یافت. سه ظلع این کوه با یالهای ستبر محافظت می شود، بنابراین نزدیک شدن به قله از سمت جنوب بهترین مسیر برای کوهنوردی به شمار می رود.
صعود به کوه هرشل
کوه هرشل قله ای با شکوه در کوه های آدمیرالیتی در منطقه ویکتوریا لند است که ارتفاع قله آن 3335 متر می باشد. برای صعود هرشل از طریق خط الراس شمالی آن نیاز به مهارت فنی و کار با طناب دارید. این کوه برای اولین بار توسط سر ادموند هیلاری (اولین فاتح اورست) در سال 1967 صعود شد.
