عوارض سلامتی کمبود وزن همانقدر مخرب است که اضافه وزن خطراتی برای سلامتی ایجاد می کند. اما علت لاغری بیش از حد چیست؟ و موجب چه خطراتی می شود؟ فردی بیش از حد کمبود وزن داشته باشد، ممکن است بدن او مواد مغذی مورد نیاز برای ساختن استخوان‌ها، پوست و موهای سالم را دریافت نکند. در حالی که برخی افراد ممکن است زمینه ژنتیکی یا بیماری پزشکی داشته باشند که مانع از افزایش وزن آن‌ها می‌ شود، اما مداخلاتی وجود دارد که پزشکان می‌ توانند برای کمک به افزایش وزن فرد توصیه کنند.

چه زمانی یک فرد کمبود وزن دارد؟

اگر شاخص توده بدنی (BMI) فردی کمتر از ۱۸.۵ باشد، ممکن است دچار کمبود وزن باشد. اگرچه با شاخص توده بدنی نمی‌ توان در جستجوی علت لاغری بیش از حد بود، اما کارشناسان به افراد توصیه می‌ کنند که از شاخص توده بدنی برای محاسبه لاغری، وزن مناسب یا اضافه وزن استفاده کنند. استفاده از شاخص BMI معیار خوبی برای وزن افراد در نظر گرفته می‌ شود، زیرا وزن آن‌ها را با قد مقایسه می‌ کند. به عنوان مثال، فردی با وزن حدوداً ۸۰-۷۵ کیلوگرم ممکن است اگر قد بلند باشد اضافه وزن نداشته باشد، اما اگر خیلی قد کوتاه باشد احتمالاً مشکل اضافه وزن دارد. محدوده‌های شاخص BMI عبارتند از:

•  کمبود وزن: شاخص BMI کمتر از ۱۸.۵
• وزن نرمال و سالم: شاخص BMI بین ۱۸.۵ تا ۲۴.۹
• اضافه وزن: شاخص BMI از ۲۵ تا ۲۹.۹
• چاق: شاخص BMI برابر ۳۰ یا بالاتر

البته توجه داشته باشید که این محاسبات ممکن است برای افراد ورزشکار کمی نادرست باشد، زیرا بدن آن‌ها مقدار قابل توجهی عضله دارد. به همین خاطر است که عضله وزن بیشتری از چربی دارد.

خطرات ناشی از کمبود وزن

کم وزنی هم می تواند مانند اضافه وزن باعث مشکلات سلامتی شود. همه افرادی که کمبود وزن دارند عوارض جانبی نامطلوب یا علائم کمبود وزن را تجربه نمی کنند. با این حال، برخی از افراد علائم زیر را در رابطه با کمبود وزن تجربه می کنند:

• پوکی استخوان: طبق یک مطالعه در سال 2016، کمبود وزن خطر ابتلا به پوکی استخوان را در زنان افزایش می دهد، جایی که استخوان ها شکننده و مستعد شکستن هستند.
• مشکلات پوست، مو یا دندان: اگر فردی مواد مغذی کافی را در رژیم غذایی روزانه خود دریافت نکند، ممکن است علائم فیزیکی مانند نازک شدن پوست، ریزش مو، پوست خشک یا سلامت ضعیف دندان ها را نشان دهد.
• مریض شدن مکرر: اگر فردی انرژی کافی از رژیم غذایی خود برای حفظ وزن سالم دریافت نکند، ممکن است مواد مغذی کافی برای مبارزه با عفونت ها را نیز دریافت نکند. در نتیجه، فرد ممکن است بیشتر مریض شود و بیماری‌های رایج مانند سرماخوردگی، بیشتر از حد معمول طول بکشد.
• احساس خستگی مداوم: کالری اندازه گیری انرژی است که یک غذای خاص می تواند به فرد بدهد. دریافت نکردن کالری کافی برای حفظ وزن سالم باعث می شود فرد احساس خستگی کند.
• کم خونی: افرادی که وزن کم دارند بیشتر احتمال دارد که شمارش خون پایینی داشته باشند که به عنوان کم خونی شناخته می شود که باعث سرگیجه، سردرد و خستگی می شود.
• پریودهای نامنظم: زنانی که کمبود وزن دارند ممکن است عادت ماهانه منظمی نداشته باشند، ممکن است عادت ماهانه آنها متوقف شود، یا اولین قاعدگی نوجوان ممکن است به تاخیر بیفتد یا غایب باشد. قاعدگی نامنظم یا غایب می تواند باعث ناباروری شود.
• زایمان های نارس: بر اساس مطالعه ای که در مجله بین المللی Obstetrics & Gynaecology Trusted Source منتشر شده است، زنان باردار و کم وزن در معرض خطر بیشتری برای زایمان زودرس قرار دارند که به معنای بچه دار شدن قبل از هفته 37 است.
• رشد آهسته یا مختل: جوانان برای رشد و توسعه استخوان های سالم به مواد مغذی نیاز دارند. کمبود وزن و دریافت نکردن کالری کافی می تواند به این معنی باشد که فرد ممکن است آنطور که انتظار می رود رشد نکند. پزشکان این را “شکست در رشد” می نامند.

علت های کمبود وزن

دلایل مختلفی وجود دارد که چرا یک فرد ممکن است کمبود وزن داشته باشد. گاهی اوقات، می تواند چندین علت زمینه ای داشته باشد. دلایل کمبود وزن عبارتند از:

• سابقه خانوادگی: برخی از افراد به دلیل ویژگی های فیزیکی که در خانواده آنها وجود دارد، به طور طبیعی BMI پایینی دارند.
• متابولیسم بالا: اگر فردی متابولیسم بالایی داشته باشد، ممکن است حتی با خوردن غذاهای پرانرژی وزن زیادی اضافه نکند.
• فعالیت بدنی مکرر: ورزشکاران یا افرادی که فعالیت بدنی بالایی دارند، مانند دوندگان، ممکن است مقادیر قابل توجهی کالری بسوزانند که منجر به کاهش وزن بدن می شود.
• بیماری جسمی یا بیماری مزمن: برخی از انواع بیماری ها می توانند باعث تهوع، استفراغ و اسهال منظم شوند و افزایش وزن را دشوار کنند. سایر شرایط ممکن است اشتهای فرد را کاهش دهد، بنابراین آنها تمایلی به خوردن ندارند. به عنوان مثال می توان به سرطان، دیابت، اختلالات تیروئید و بیماری های گوارشی مانند بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو اشاره کرد.
• بیماری روانی: سلامت روان ضعیف می‌تواند بر توانایی فرد برای خوردن تأثیر بگذارد، از جمله افسردگی، اضطراب، اختلال وسواس فکری-اجباری (OCD) و اختلالات خوردن، مانند بی‌اشتهایی و پرخوری. هر یک از این شرایط می تواند بر روی تصویر بدن و اشتهای فرد تأثیر بگذارد.

روش های درمان لاغری

• اضافه کردن تنقلات: میان وعده های پر پروتئین و کربوهیدرات سبوس دار می توانند به افزایش وزن فرد کمک کنند. به عنوان مثال می توان به تست کره بادام زمینی، حمص، آجیل و … اشاره کرد.
• خوردن چندین وعده غذایی کوچک در روز: گاهی اوقات ممکن است فرد دچار کمبود وزن باشد، زیرا نمی تواند خوردن وعده های غذایی بزرگ را تحمل کند. در عوض، فرد می تواند چندین وعده غذایی کوچک در طول روز بخورد.
• ترکیب مواد غذایی اضافی: یک فرد می تواند منابع غذایی پر کالری را به رژیم غذایی فعلی خود اضافه کند، مانند قرار دادن بادام خرد شده روی غلات یا ماست، تخمه آفتابگردان یا چیا روی سالاد یا سوپ، یا کره آجیل روی نان تست غلات کامل.
• پرهیز از کالری خالی: خوردن غذاهای پرکالری ممکن است باعث افزایش وزن فرد شود، اما چربی های اضافی نیز دارند که می تواند بر قلب و عروق خونی فرد تأثیر بگذارد. فرد باید از غذاهایی که قند و نمک بالایی دارند اجتناب کند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر برای افزایش وزن تلاش کرده اید اما هنوز نتوانستید وزن اضافه کنید به پزشک مراجعه کنید. هرکسی که به دلیل ناتوانی در افزایش وزن، عوارضی مانند عدم قاعدگی یا ناباروری را تجربه می کند، باید به پزشک نیز مراجعه کند. اگر فردی با بیماری روانی یا اختلال خوردن دست و پنجه نرم می کند، ضروری است که به دنبال کمک حرفه ای باشد.

سوالات متداول

منابع: sandiegouniontribune