تاثیر کپسول اکسیژن در قلل 8000 متری چقدر است؟

مساله این است: با اکسیژن با بدون اکسیژن! نقدهای زیادی به استفاده از اکسیژن کمکی یا همان کپسول اکسیژن به کوهنوردان وارد شده است و حتی برخی از کوهنوردان نخبه مانند دنیس اوربکو آنرا مانند دوپینگ می دانند. اما واقعا استفاده از کپسول اکسیژن چقدر تاثیر دارد و چه میزانی روی موفقیت صعود اثر خواهد داشت.

به نقل از آلن آرنت حقیقت این است که به طور تقریبی بیش از 97% از صعود کننده های قله اورست از اکسیژن کمکی استفاده کرده اند. در بسیاری از قلل 8000 متری دیگر به خصوص موارد بلندتر مانند لوتسه و کی2 نیز بیشتر کوهنوردان با استفاده از کپسول اکسیژن به قله رسیده اند.

استفاده از اکسیژن کمکی برای اولین بار در سال 1924 توسط جرج مالوری و اندرو ایروین شروع شد. این سیستم نیز همانند بسیاری از فناوری های دیگر تغییرات زیادی به خود دیده است.

البته اصل اساسی در همه این سیستم ها انتقال اکسیژن موجود در یک کپسول فلزی است که معمولا در کوله پشتی حمل می شود و از طریق یک لوله لاستیکی به ماسکی که روی دهان و بینی کوهنورد را می پوشاند منتقل می شود. یک رگولاتور قابل تنظیم هم به بالای سیلندر متصل است که جریان اکسیژن را کنترل می نماید. یک دریچه خروج بازدم نیز از ورود بازدم کوهنورد به درون کپسول جلوگیری می کند.

تاریخچه کوتاه

در اوایل صده 1990 مشخص نبود که انسان میتواند در ارتفاعات بالا بدون اکسیژن کمکی صعود کند یا خیر و همین دستمایه تلاش برای کشف روشهای حمل اکسیژن شد. با این وجود نمونه های اولیه سنگین و حجیم بودند و البته با مشکلاتی زیادی مواجه می شدند.

اولین سیستم اکسیژن مورد استفاده در سال 1922 توسط جورج فینچ تست شد. در آن سال او و جفری بروس به ارتفاع 8175 متری اورست رسیدند و با استفاده از سیستم خود که حدود 15 کیلوگرم وزن داشت، رکوردی جدید ثبت کردند.

در سال 1953 اولین صعود موفقیت آمیز اورست توسط ادموند هیلاری و نورگی با استفاده از یک سیستم اکسیژن 10 کیلوگرمی انجام شد.

دویدن با جلیقه وزن‌دار؛ تمرینی کوچک با تأثیری بزرگ

تراژدی در هیمالیا؛ ۹ کشته در دو بهمن مرگبار

در دهه 1960، پزشک و کوهنورد نیروی دریایی، تام هورنبین با اصلاح ماسک مورد استفاده خلبانان نیروی دریایی طرح جدیدی ارایه کرد که کارآمدتر بود. شرکت لوازم خانگی مایتگ نیز تعداد محدودی از این ماسک ها را برای استفاده در صعود امریکا به اورست در سال 1963 تولید کرد. طراحی ماسک هورنبین هنوز اساس ماسک هایی است که در کوهنوردی استفاده می شود.

شرکت روسی پویسک بعدا شروع به تولید سیستم های اکسیژن برای کوهنوردان تجاری کرد که استفاده از آنها با یک سفر اورست در سال 1982 شروع شد. آنها سیلندرهای کوچک گاز سبک وزن (3.5 کیلویی) ساخته شده از آلیاژهای تیتانیوم پوشیده شده با الیاف کولار تولید کردند. علاوه بر این، آنها رگولاتورهایی را ارائه کردند که می توانست با افزایش 1/4 لیتر در دقیقه تا 4 لیتر در دقیقه تنظیم شود. البته این سیستم اکسیژن هم بی نقص نبود و یکی از مشکلات آن نشت بیش از حد ماسک گزارش شده است. بنابه گزارش ها، شرکت پویسک چند سال قبل یک خط جدید تولید ماسک راه اندازی کرد.

در اوایل دهه 2000 تد اتکینز ماسک TopOut را معرفی کرد. این محصول با نگاه به رفع اشکلات ماسک پویسک تولید شده بود.

شرکت بریتانیایی گرین وود نیز در سال 2013 ماسک اکسیژن Summit Oxygen Mask را به بازار ارایه کرد. این محصول با چند بار اصلاح به ترکیبی از سبکترین ماسک، کپسول و رگلاتور تبدیل شد.

شرکتهای دیگر مانند کونگ ژاپن نیز در تولید ماسک اکسیژن فعال هستند.

تاثیر اکسیژن کمکی در کوهنوردی چقدر است؟

جیم گیل، در تحقیقی که در سایت 8kpeak منتشر شده است به ارایه مطالب جالبی پرداخت. وی سه سطح اکسیژن برای بررسی خود در نظر گرفت و به یافته های زیر رسید.

• حجم تنفسی 50 لیتر در دقیقه که نشان دهنده صعود سخت در ارتفاع بالاست. با جریان 4 لیتر در دقیقه، قله اورست مانند ارتفاع 6004 متری احساس می شود.
• حجم تنفسی 30 لیتر در دقیقه که نشان دهنده صعود کارآمد در ارتفاع است. با جریان 4 لیتر در دقیقه قله اورست مانند ارتفاع 4950 متری احساس می شود.
• حجم تنفسی 10 لیتر در دقیقه که نشان دهنده خواب در ارتفاع است. با دبی جریان 2 لیتر در دقیقه، خوابیدن در ارتفاع 8200 متری مانند خوابید در ارتفاع 3048 متری احساس می وشد.

همانطور که در بالا مشاهده می کنید نتایج به خصوص برای دو حجم تنفسی 30 و 10 لیتری خیره کننده است.

راهنمای استفاده از اکسیژن

ماسک و رگلاتور را می توانید در بازار دست دوم فروشی شهر کاتماندو (اگر قصد صعود به کوه های نپال را دارید) بیابید یا آنرا از شرکتی که به شما خدمات کوهنوردی می دهد اجاره کنید. البته این روش خیلی قابل اعتماد نیست. به طور کلی بهتر است ماسک و رگلاتور نو بخرید. بعد صعود هم می توانید آنرا برای برنامه بعدی نگه دارید یا بفروشید.

محاسبه میزان اکسیژن

به نقل از سایت mounteverest سیستم تامین اکسیژن معمول به شرح زیر می باشد، البته این استانداردها در برندهای مختلف می تواند متفاوت باشد.

سیلندر یا کپسول اکسیژن فوق سبک 3 تا 4 لیتری با فشار 320 بار که حدود 2.6 کیلوگرم وزن دارد و تقریبا 1060 گرم آن اکسیژن است. با این حال فشار با کاهش دما، کاهش پیدا می کند.

بعد از آن باید مدت زمان صعود خود و همچنین مدت زمان استفاده از اکسیژن را محاسبه کنید. یک بطری 3 لیتری حدود 720 لیتر اکسیژن دارد.

در طول صعود، دبی اکسیژن معمولا بین 1، 2، 3 تا 4 لیتر تغییر می کند. توجه داشته باشید حتی در صورت امکان هم نباید بیش از 4 لیتر در دقیقه استفاده کنید، چرا که اکسیژن بیشتر سمی و خطرناک خواهد بود. جریان تنظیم شده توسط شما مدت زمان مصرف هر بطری را تعیین می کند.

بالاتر گفتیم که هر کپسول 720 لیتر اکسیژن دارد. پس اگر با سرعت 2 لیتر در دقیقه اکسیژن مصرف کنید یعنی برای 6 ساعت می توانید از یک کپسول اکسیژن استفاده کنید.

اگر 3 لیتر در دقیقه استفاده کنید هم یک کپسول حدود 4 ساعت و برای مصرف 4 لیتر در دقیقه نیز یک کپسول برای 3 ساعت جواب می دهد. جریان هوای یک لیتر در دقیقه نیز معادل استفاده 12 ساعتی یک کپسول اکسیژن می باشد.

حالا می توانید بر اساس اطلاعاتی که در بالا دارید میزان نیاز به اکسیژن را برای 30 ساعت خواب و 20 ساعت صعود در ارتفاع 8500 متری محاسبه کنید؟

راهنمای تنظیم تجهیزات

در بالای کپسول یک شیر وجود دارد که باید همیشه آنرا در برابر کثیفی و آسیب دیدن محافظت کنید.

رگولاتور خود را روی شیر قرار دهید و با سرعت ببندید تا اکسیژن زیادی از دست نرود. فشار از دست رفتن اکسیژن صدای زیادی ایجاد می کند.

رگولاتور را ببندید.

یک شلنگ به رگولاتور وصل شده است. به خصوص مراقب باشید که با کرامپون روی آن پا نگذارید.

یک فشارسنج به رگولاتور متصل شده است که نشان می دهد چقدر اکسیژن در کپسول وجود دارد.

کپسول و رگولاتور درون کوله شما قرار می گیرد پس نمی توانید میزان اکسیژن را ببینید. بنابراین چک کردن میزان اکسیژن در حین صعود یعنی دردسر! در نسخه جدید ماسکهای اکسیژن فشار سنج از رگولاتور جدا شده و روی شلنگ در سمت سینه شما قرار می گیرد. بنابراین بررسی میزان اکسیژن دیگر سخت نخواهد بود.

انتهای دیگر شلنگ به ماسک متصل می شود.

باید هر سی دقیقه یک بار ماسک قطعات لاستیکی ماسک را فشار دهید تا یخ نزند.

توجه داشته که اکسیژن بسیار خشک است و می تواند به صورت شما آسیب برساند. بهتر است قبل از زدن ماسک صورت خود را با کرم مرطوب کننده چرب کنید.

میزان استفاده از اکسیژن

اکثر کوهنوردان در اورست مصرف اکسیژن را از کمپ 3 شروع می کنند. دلیل اصلی هم این است که خواب راحت شبانه (با جریان یک لیتر در دقیقه) قبل از تلاش طولانی قله صعود شما را راحتتر می کند.

شرپاها هم معمولا از کمپ 4 شروع به مصرف اکسیژن خواهند کرد. در این ارتفاع هم معمولا از جریان یک لیتر در دقیقه برای خواب و استراحت استفاده می شود. البته توجه داشته باشید که معمولا دلیل اصلی ضعف در ارتفاع کمبود مایعات است تا کمبود اکسیژن، پس تا جایی که می شود مایعات بنوشید.

صعودهای تجاری معمولا برای صعود به قله حدود 18 ساعت زمان در نظر می گیرند. پس در صورت استفاده 2.5 لیتر در دقیقه به حداقل 4-5 کپسول 3 لیتری نیاز خواهید داشت.

با توجه به موارد بالا یک حساب سرانگشتی انجام می دهیم. اگر یک کوهنورد از کمپ 4 شروع به استفاده از اکسیژن کمکی کند برای خواب و استراحت به 1-2 کپسول و برای صعود به قله و بازگشت به کمپ 4 هم به 4-5 کپسول نیاز خواهد داشت. این به معنای مجموعا 7 کپسول می شود.

حال اگر یک کوهنورد بخواهد از کمپ 3 از اکسیژن کمکی استفاده کند باید تقریبا 3 کپسول دیگر هم به این تعداد اضافه کرد که به حداقل 10 کپسول نیاز خواهد بود. البته این در صورتی است که به دلایلی مانند هوای خراب نیاز به شبمانی اضافی نباشد.