میخی بر تابوت بادها: بزرگ‌ترین دروغ تاریخ کوهنوردی

۳۱ ژانویه یا 12 بهمن، شصت و ششمین سالگرد صعودی است که بسیاری آن را جعلی می‌دانند؛ صعودی که در سال ۱۹۵۹ توسط “چزاره ماستری” و “تونی اگر” بر فراز قله‌ی سرو توره (Cerro Torre) در پاتاگونیا انجام شد.

در واقع، نخستین صعود تأییدشده‌ی این قله ۱۵ سال بعد، در سال ۱۹۷۴ توسط تیمی از کوهنوردان ایتالیایی شامل دانیله کیاپا، ماریو کونتی، کازیمیرو فراری و پینو نگری صورت گرفت. اما ماجرای صعود ادعایی ماستری و اگر، باوجود اینکه بسیاری آن را بی‌اعتبار می‌دانند، همچنان یکی از جنجالی‌ترین داستان‌های تاریخ کوهنوردی باقی مانده است.

سرو توره: کوهی غیرممکن

با ارتفاع ۳,۱۳۳ متر، سرو تور در مرز بین آرژانتین و شیلی، در غرب فیتز روی (Fitz Roy) قرار دارد. قله‌ی فیتز روی (با ارتفاع ۳,۴۰۵ متر) نخستین بار در تاریخ ۲ فوریه ۱۹۵۲ توسط کوهنوردان فرانسوی لیونل ترای و گیدو مانیونه صعود شد.

سرو توره به دلیل شیب عمودی وحشیانه، دیواره‌های بی‌رحم و شرایط آب‌وهوایی غیرقابل‌پیش‌بینی، همواره یکی از چالش‌برانگیزترین قله‌های جهان برای کوهنوردان حرفه‌ای بوده است. لیونل تری، وقتی از فراز فیتز روی به این قله نگاه کرد، با حیرت آن را “کوهی غیرممکن” نامید. این توصیف، هیجان کوهنوردان سراسر دنیا را برای فتح این برج یخی افزایش داد.

در کتاب “برج” نوشته‌ی کلی کوردس (Kelly Cordes)، او می‌گوید:
“چالش‌های پاتاگونیا هیچ ارتباطی به ارتفاع ندارند. حتی در سخت‌ترین مسیرهای اورست یا K2، یا در دشوارترین مسیرهای آلپی، هیچ مسیری به‌اندازه‌ی مسیرهای سرو تور به‌طور مستمر به این اندازه عمودی نیست.”

همین سختی بی‌رحمانه، در کنار ظاهر جذاب و هیجان‌انگیزش که گویی به چالش‌گرانش دهن‌کجی می‌کند، باعث شده که سرو تور همواره توجه کوهنوردان بزرگ را به خود جلب کند.

تلاش‌های اولیه: سال ۱۹۵۸

در ابتدای سال ۱۹۵۸، دو تیم کوهنوردی برای صعود نخستین این قله آماده شدند.

الکساندر اودینتسوف؛ روایت یک اسطوره از راه روسی تا کلنگ طلایی

ماراتن اورست؛ دویدن در بلندترین ارتفاع جهان

• تیم اول، به رهبری “برونو دتاسی” شامل “چزاره ماستری” و “چزاریو فاوا”، مسیر صعود خود را در جبهه‌ی شرقی در نظر گرفتند.
• تیم دوم، شامل “کارلو مائوری” و “والتر بوناتی“، تصمیم گرفتند از جبهه‌ی غربی صعود کنند.

این دو تیم، باوجودی که هدف یکسانی داشتند، رقیب یکدیگر محسوب می‌شدند و همکاری نکردند.

تیم بوناتی و مائوری موفق شدند مسیر جبهه‌ی غربی را تا نیمه‌ی راه صعود کنند، اما در ارتفاعی حدود ۴۵۰ متری زیر قله، مجبور به بازگشت شدند. از طرف دیگر، تیم دتاسی هرگز صعود خود را آغاز نکرد، زیرا مسیر شرقی را بیش از حد خطرناک ارزیابی کرد.

ماستری، که نمی‌خواست به این سادگی دست بکشد، تصمیم گرفت در فرصتی دیگر به سرو تور بازگردد.

ادعای صعود: ۱۹۵۹

در ژانویه‌ی ۱۹۵۹، چزاره ماستری برای بازگشت به سرو تور آماده شد. او که یکی از بهترین کوهنوردان سنگ‌نورد دوران خود بود، به خاطر صعودهای انفرادی و جسورانه‌اش شهرت داشت. هم‌طناب او، تونی اگر، کوهنورد اتریشی و متخصص یخ‌نوردی، به این چالش پیوست. چزاریو فاوا نیز به عنوان پشتیبان، بخشی از تیم بود. گروه کوچکی از کوهنوردان نیز برای حمل تجهیزات تا کمپ اصلی استخدام شدند.

مسیر انتخابی آن‌ها از جبهه‌ی شرقی آغاز می‌شد و از طریق جبهه‌ی شمالی و یال شمالی ادامه می‌یافت.

چزاریو فاوا در همان مراحل ابتدایی صعود از ادامه‌ی مسیر انصراف داد، اما ماستری و اگر ادامه دادند. برای یک هفته هیچ خبری از آن‌ها به گوش نرسید.

پس از شش روز، ماستری به تنهایی بازگشت. او اعلام کرد که همراه با تونی اگر در تاریخ ۳۱ ژانویه به قله‌ی سرو توره رسیده‌اند، اما هنگام فرود، بهمن یخی تونی را به کام مرگ کشانده است. بنا بر ادعای او، ایگر دوربینی که عکس‌های فتح قله را در آن ثبت کرده بودند، همراه خود داشت و در حادثه ناپدید شد.

تردیدها و ابهامات

در ابتدا، خبر این صعود به عنوان یک موفقیت بزرگ در دنیای کوهنوردی مطرح شد. اما خیلی زود، شک و تردیدها شروع به پدیدار شدن کردند.

چندین تناقض در صحبت‌های ماستری وجود داشت.
سال‌ها بعد، کوهنوردانی که به همان مسیر نزدیک شدند، هیچ نشانی از طناب‌های ثابت، پیتون‌ها یا بولت‌های کارگذاری‌شده پیدا نکردند؛ درحالی‌که ماستری ادعا می‌کرد که در مسیر خود بولت‌های زیادی جا گذاشته است.

باوجود این شک‌ها، ماستری همچنان اصرار داشت که به قله‌ی سرو تور صعود کرده است. اما برای اثبات آن هیچ مدرکی ارائه نکرد.

در سال ۱۹۷۰، او به همراه “اتزیو آلیمانته” و “کارلو کلاوس” برای صعود مجدد قله بازگشت. اما این بار، با یک دستگاه دریل بادی که با بنزین کار می‌کرد، ۳۶۰ بولت را در دیواره‌ی یخی کوبیدند.
آن‌ها تا جایی ۴۰ تا ۶۰ متر پایین‌تر از قله‌ی اصلی پیش رفتند و آنجا را به عنوان قله اعلام کردند. ماستری ادعا کرد که قسمت قارچ‌مانند برفی در بالای کوه، بخشی از قله محسوب نمی‌شود. این مسیر، بعدها به نام “مسیر کمپرسور” شهرت یافت.
در سال ۱۹۷۹، اولین صعود کامل از این مسیر توسط “استیو بروئر” و “جیم بریدول” انجام شد.

گزارش گاریبوتی: فاش شدن راز صعود مشکوک

در سال ۲۰۰۴، کوهنورد پاتاگونیایی رولاندو گاریبوتی تحقیقی جامع با عنوان “کوهی که پرده از حقیقت برداشت: تجزیه و تحلیل دقیق از بزرگ‌ترین دروغ سرو توره” منتشر کرد. او تمام جزئیات موجود، از جمله شهادت‌های چزاره ماستری و چزاریو فاوا، فقدان هرگونه نشانه از صعود آن‌ها، و همچنین تردیدهای مطرح‌شده توسط کوهنوردان دیگر را بررسی کرد.

نتیجه‌ی تحقیق گاریبوتی این بود: “با در نظر گرفتن تمام عوامل، توصیفات ماستری و فاوا درباره‌ی آنچه در سال ۱۹۵۹ اتفاق افتاده است، کاملاً غیرقابل‌اعتماد هستند.”

اما این پایان ماجرا نبود…

اولین صعود واقعی از مسیر شمالی

در سال ۲۰۰۵، رولاندو گاریبوتی، الساندرو بلترامی و ارمونو سالواترا اولین تیمی بودند که واقعاً از جبهه‌ی شمالی به قله‌ی سرو تور صعود کردند. آن‌ها مسیر خود را “تابوت بادها” (The Ark of the Winds) نامیدند.

این همان مسیری بود که ماستری ادعا کرده بود در سال ۱۹۵۹ صعود کرده است.
با این حال، آن‌ها هیچ اثری از ماستری و اگر در مسیر نیافتند، حتی یک میخ یا بولت!

ارمونو سالواترا در گزارشی که در سال ۲۰۰۶ منتشر کرد، نوشت:
“من همیشه فردی خوش‌بین و خوش‌باور بوده‌ام. برای مدت طولانی، از ماستری، اگر و فاوا دفاع می‌کردم. اما با بررسی‌های بیشتر، متوجه شدم که همان ویژگی‌هایی که باعث موفقیت‌های بزرگ ماستری شده بود – قدرت و لجاجت بی‌نهایتش – ممکن است باعث شده باشد که او اخلاقیات را قربانی موفقیت کند.”

دخالت رینهولد مسنر و واکنش ماستری

“رینهولد مسنر“، یکی از بزرگ‌ترین کوهنوردان تاریخ، نیز نسبت به ادعای ماستری تردید داشت. او از ماستری درخواست کرد تا ملاقات کنند و توضیح دهد که چه اتفاقی در سال ۱۹۵۹ افتاده است. اما ماستری و فاوا نه‌تنها از این درخواست امتناع کردند، بلکه عصبانی شده و از هرگونه گفت‌وگو خودداری کردند.

تنها ارتباط بین آن‌ها، چند نامه‌ی پراکنده بود که طی سال‌ها بین‌شان رد و بدل شد.

ماستری همچنان بر ادعای خود پافشاری می‌کرد، درحالی‌که مدارک بیشتری علیه او رو می‌شد. این موضوع تا دهه‌ها ادامه داشت.

مدارک جدید و افشاگری نهایی

در سال ۲۰۱۵، گاریبوتی با همکاری “کلی کوردس” (نویسنده و کوهنورد آمریکایی)، گزارش تازه‌ای منتشر کرد.
آن‌ها یک عکس که ماستری در سال ۱۹۵۹ منتشر کرده بود را بررسی و محل دقیق آن را شناسایی کردند.

نتیجه‌ی این بررسی‌ها نشان داد که:

1. ماستری و اگر هرگز به قله‌ی سرو تور نرسیدند.
2. آن‌ها در جبهه‌ی غربی و در قسمت کاملاً اشتباهی از مسیر قرار داشتند.
3. تمام ادعاهای ماستری درباره‌ی صعود، داستانی ساختگی بود.

این گزارش با عنوان “تکمیل پازل” منتشر شد و سرانجام مهر تأییدی بر جعلی بودن صعود ۱۹۵۹ زد.

آیا ماستری دروغ‌گو بود؟

ماستری هرگز هیچ مدرکی برای اثبات صعود خود ارائه نکرد.
او هیچ عکس، هیچ میخ و طنابی، و هیچ توضیح قانع‌کننده‌ای نداشت.
حتی وقتی کوهنوردان مختلف، از جمله گاریبوتی و سالواترا، بارها و بارها مسیر او را بررسی کردند، هیچ اثری از تیم ۱۹۵۹ پیدا نشد.

با این حال، ماستری تا آخر عمر خود، یعنی سال ۲۰۲۱، همچنان ادعا می‌کرد که به قله رسیده است.

تأثیر این دروغ بر دنیای کوهنوردی

داستان سرو تور یکی از جنجالی‌ترین و پرحاشیه‌ترین ماجراهای تاریخ کوهنوردی است.

• باعث شد بسیاری از کوهنوردان، صعودهای تاریخی را با دیده‌ی شک و تردید بررسی کنند.
• مسیر کمپرسور، که ماستری در سال ۱۹۷۰ ایجاد کرد، یکی از بحث‌برانگیزترین مسیرهای صعود شد.
• تا دهه‌ها، این کوه به عنوان “قله‌ی غیرممکن” باقی ماند، تا اینکه در سال ۱۹۷۴، تیمی ایتالیایی نخستین صعود واقعی را ثبت کرد.

ماستری و اگر: فراتر از دروغ سرو تور

فارغ از ماجرای جنجالی سرو تور، ماستری و اگر هر دو از بزرگ‌ترین کوهنوردان زمان خود بودند.

• ماستری دهه‌ها در دنیای کوهنوردی فعال بود و صعودهای سنگین زیادی انجام داد.
• اگر نیز یکی از حرفه‌ای‌ترین یخ‌نوردان اتریشی بود و صعودهای برجسته‌ای در کوه‌های آلپ داشت.

اما سرو توره برای همیشه نام آن‌ها را با یک جنجال تاریخی همراه کرد.

پایان یک افسانه

امروزه، تقریباً تمام جامعه‌ی کوهنوردی باور دارند که صعود ماستری دروغی بیش نبود.
مدارک علمی، بررسی‌های کوهنوردان مدرن، و تحقیقات گاریبوتی همگی نشان داده‌اند که ماستری هرگز به قله نرسید.

اما این ماجرا نشان داد که دنیای کوهنوردی، تنها درباره‌ی رسیدن به قله نیست؛ بلکه درباره‌ی حقیقت، صداقت، و احترام به کوه‌ها و تاریخ آن‌هاست.